Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Эл-јонныҥ јадын-јӱрӱминиҥ чыҥдыйын бийиктедерге

08.12.2017

2018 јылга ла 2019-2020 јылдарга темдектелген ӧйгӧ бюджеттиҥ ӱлекери парламентке кӱчӱрген айдыҥ 22-чи кӱнинде экинчи кычырышка келген. Келип јаткан јаҥы јылдыҥ тӧс јасагын баштапкы кычырышла кӧрӱп, депутаттар 43 шӱӱлте эткен болгон. Бӱгӱн бистиҥ куучын республикан парламенттиҥ спикери Владимир ТЮЛЕНТИНЛЕ тергеелик бюджет керегинде јасактыҥ экинчи кычырышка келген ӱлекери керегинде ӧдӧр.

—Бӱгӱнги одузынчы сессияныҥ алдында парламентте комитеттердиҥ јуундары ӧткӧн. Депутаттар олордо 2018 јылга ла 2019-2020 јылдарга темдектелген ӧйгӧ бюджеттиҥ ӱлекерин эрчимдӱ шӱӱжип кӧргӧн. Текши айтса, башкару экинчи кычырышла кӧрӧрине берген ол ӱлекер эл-јонныҥ јадын-јӱрӱминиҥ чыҥдыйын јарандырарына ууландырылган: бюджетниктердиҥ ишјалыныҥ кемин кӧптӧдӧри, аймактардагы ла каладагы јонјӱрӱмдик бӧлӱктиҥ объекттерин тудары ла јаҥырта јазаары темдектелген. Олор—улуска чындап та керектӱ эмчиликтер, школдор, спорттыҥ ла јонјӱрӱмдик объекттер—деп, парламентарий темдектеген.
АР-дыҥ Башкарузы бюджеттиҥ ӱлекерин экинчи кычырышка белетеер тушта депутаттардыҥ кӧп тоолу шӱӱлтелерин ајаруга алганын ол аҥылап айткан. Темдектезе, јербойында учурлу, текши тузаланышту автомобильный јолдорло колбой иштер ӧткӱрерине јербойындагы бюджеттерге субсидиялар берери керегинде кӧдӱрген сурак.
Jасакчыныҥ шӱӱлтезиле, Алтай Республиканыҥ јол ээлеминде ле автомобильный транспорттыҥ объекттеринде јеткер болбозын јеткилдеерине чыгарар деп темдектелген акча-манат јолдордо јеткерлер болорын астадарына камаанын јетирер. Jол ээлемниҥ объекттеринде транспортло колбулу јеткер болбозына ууландырылган иштер ӧткӱрерине чыгарар деп темдектелген акча-манаттыҥ бодоштыра кеми 96,2 миллион салковой болор.
Республиканыҥ аймактарында ӱнбереечилерле туштажулар ӧдӱп турарда, јурттардыҥ албаты-јоны ичер суула јеткилдеериле колбулу курч суракты кӧп катап кӧдӱрген. Депутаттыҥ темдектегениле, бу курч сурак депутаттардыҥ тӧс ајарузына кирген.
2018 јылдыҥ бюджединиҥ кӧрӧрине берилген ӱлекеринде темдектелген: Чамал јуртта Аэродром микрорайондо, Шабалин јуртта Покатайка микрорайондо суујеткилдештиҥ тышкартында сетьтерин тудары, Кӱпчегенде сууӧткӱшти јаҥырта јазаары, Подгорное јуртта улус јаткан тураларга сууӧткӱш тудары.
Кичӱ ле орто аргачылыктыҥ чыгартулу улузы государственный јӧмӧлтӧгӧ иженер аргалу. Бу амадуларга бюджетте 34,7 млн салковой салыларга туру, ол тоодо федерал бюджеттеҥ 24,1 млн салковой деп, парламентарий айдат.
Владимир Тюлентинниҥ јетиргениле, 2018 јылда јӧмӧлтӧниҥ јаҥы бӱдӱмдерин тузаланары темдектелет, ол тоодо производствоныҥ модернизациязына јазалдар садып алар туштагы чыгымдардыҥ кезигин орныктырарына субсидиялар берер јӧмӧлтӧ, анайда ок албаты-художественный узаныштыҥ организацияларыныҥ ӧзӱмине субсидиялар.
Депутаттардыҥ ајарузында анайда ок јашӧскӱримниҥ политиказын бӱдӱрериниҥ бӧлӱги болуп турган черӱчил-тӧрӧлчи таскадуныҥ сурактары турат деп, парламентарий темдектейт. Спикер парламентарийлер ӧскӱс балдарды, ада-энезиниҥ кичеемели јогынаҥ арткан балдарды Россия Федерацияныҥ јасакберими аайынча јадар јерле јеткилдеери јанынаҥ бюджетный ассигнованиелердиҥ кемин кӧптӧдӧр аргаларды кӧрӧт.
Анайда ок 2018 јылдыҥ бюджединде јаан ајару су-кадыкты корыырыныҥ сурактарына эдилер. Эмдерди аларына чыгарар деп темдектелген акча-манат 5845 кенекти ле јаан ооруларла оорып, је кенек деп окылу адалбай турган 13597 кижи, 3 јашка јетире балдар ла балдарыныҥ тоозы кӧп билелердиҥ 6 јашка јетире балдары эмдерле јеткилделер. Эмчиликтердиҥ материально-техникалык тӧзӧлгӧзин тыҥыдарына, су-кадыкты корыырында эмдиги ӧйдиҥ јетирӱлик системаларын кийдирерине, санитарный авиацияны тузаланганы ажыра болуш јетирерине керектӱ акча-манат база темдектелип калган.
Владимир Тюлентин аҥылу ајаруны јаҥы туралар тударыныҥ сурагына эткен. Оныҥ айтканыла, республикан бюджеттиҥ кеми келер јылда каладагы Заимка микрорайондо, 2019 јылда Кӧксуу-Оозы јуртта школдор тудуларына ижемји берет.
Депутат тергеениҥ јурт ээлем аайынча бӧлӱгиниҥ ӧзӱмин јӧмӧӧрине ууландырылган иш-керектерди база јарадулу темдектеди. Оныҥ шӱӱлтезиле, бюджеттиҥ ӱлекеринде темдектелгениле, 2018 јылга ассигнованиелердиҥ кеми кӧптӧдилери, ол тоодо укту мал ӧскӱрерине, јурт ээлемниҥ товарэдеечилерин чике јӧмӧӧрине, јурттардагы потребкооперативтерди ӧскӱрерине—бӱткӱл бӧлӱк ичкери быжу барар арга берер.

(АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы)

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина