Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Россия Федерацияныҥ Президентин тудар талдаштарда ӱнбереечилердиҥ тооломдоры

13.02.2018

Россия Федерацияныҥ Президентин тудар талдаштарда ӱнбереечилердиҥ ӱнберижин тӧзӧӧргӧ ӱн берер кажы ла участок аайынча ӱнбереечилердиҥ тооломы тургузылат, ого Россия Федерацияныҥ ӱнбериш ӧткӧн кӱнге јетире 18 јажы толгон ло ӱнбериште туружар кӧнӱ тап-эриктӱ ончо граждандары кийдирилет.

Ӱнбереечилердиҥ тооломына аргазы јок (недееспособный) деп јаргы јӧптӧгӧн эмезе јаргыныҥ јӧбиле јайымын айрыттырган јерлерде болгон улус кийдирилбей јат.
Ӱнбереечилердиҥ тооломы аайынча ишти «Россия Федерацияныҥ Президентин тудар талдаштар керегинде» Федерал јасак, анайда ок Россия Федерацияныҥ Президентин тудар талдаштарда ӱнбереечилердиҥ тооломдорын тургузары, чокымдаары ла тузаланары аайынча Россияныҥ талдаштар ӧткӱререр Тӧс кӱреезиниҥ јӧптӧгӧн Инструкциязы ээжилейт.

Ӱнбереечилердиҥ тооломдорын территориальный талдаачы камыстар тургузат ла 2018 јылдыҥ тулаан айыныҥ 7-чи кӱнинде олор участковый талдаачы камыстарга табыштырылат. Тооломдор Россия Федерацияныҥ «Талдаштар» деген Государстволык автоматизированный системазын тузаланып тургузылат.

2018 јылдыҥ тулаан айыныҥ 7-чи кӱнинеҥ ала участковый талдаачы камыс ӱнбереечилерди тооломло таныжарга кычырат. Ӱнбереечи таҥынаҥ бойы керегинде јетирӱлерле тутак јогынаҥ таныжар тап-эриктӱ, је бу ок ӧйдӧ ӱнбереечиниҥ колына бастыра тооломды эмезе оныҥ кандый бир бӧлӱктерин берерге јарабас. Ӱнбереечилердиҥ тооломло таныжарын участковый камыстыҥ ӱн берер тап-эриктӱ турчылары тоолом јылыйып-ӱрелбезин ле ондогы јетирӱлер јарлалбазын јеткилдеп ӧткӱрет.

Ӱнбереечи бойын тооломдо таппаза эмезе бойы керегинде бичилген јетирӱлерде јастыра бичилгенин кӧрзӧ, бу керегинде участковый камыска угузар тапту, участковый камыс мындый угузуны 24 сааттыҥ туркунына, ӱнбериш ӧткӧн кӱнде дезе — баштанган ӧйдӧҥ ала эки сааттыҥ туркунына, је ӱнбериш токтоор ӧйдӧҥ орой эмес кӧрӧр учурлу.

Ӱнбереечиниҥ угузузын кӧрӧр тушта участковый камыс керектӱ тушта јетирӱлерди эл-јонныҥ чодын алган чыдулу јаҥдарда ла талдаштар ӧткӱрген ӧрӧлӧй турган камыстарда чокымдайт. Бу учуралдарда ӱнбереечилердиҥ тооломына чокымдаган тӱзедӱлер јӱк адалган јаҥдардыҥ окылу документтерине тӧзӧлгӧлӧнип эдилет.

Ӱнбереечи јӱк бир талдаачы участокто тооломго кийдирилер аргалу. Текши ээжиле, ол ӱнбереечи јаткан јери аайынча окылу чотто турган јердеги талдаачы участок.
Россия Федерацияныҥ Президентин тудар 2018 јылдыҥ тулаан айыныҥ 18-чи кӱнинде ӧдӧр талдаштарды ӧткӱрер тушта ӱнбереечи, 2018 јылдыҥ чаган айыныҥ 31-чи кӱнинеҥ ала тулаан айдыҥ 12-чи кӱнине јетире территориальный талдаачы камыска (ТИК), участковый талдаачы камыска (УИК), МФЦ-га эмезе Россия Федерацияныҥ Государстволык јеткилдештериниҥ порталы ажыра келиштире угузу бичик бичиген болзо, ӱнбериш ӧткӧн ӧйдӧ болгон јериндеги тооломго кийдирилер аргалу.

Ӱнбериш ӧткӧн кӱнде јаткан јеринеҥ ӧскӧ јерде болгон, тулаан айдыҥ 12-чи кӱнине јетире ӧрӧ адалган угузуны этпеген ӱнбереечи бойыныҥ талдаачы участогындагы УИК-те тулаан айдыҥ 13-чи кӱнинеҥ ала 17-чи кӱнине јетире аҥылу угузу бичик јазадып алар аргалу. Ӱнбериш ӧткӧн кӱнде, угузу бичикте темдектелген талдаачы участокко келип, ол аҥылу угузу бичикле тооломго кийдирилип јат. Аҥылу угузу бичиктӱ болоры кыйалтазы јок некелте, нениҥ учун дезе УИК-тиҥ турчызы оны ӱнбереечидеҥ алып, ӱнбереечилердиҥ тооломыныҥ «Аҥылу темдектер» деген јерине угузудагы марканы јыртып алып, јапшырар учурлу. Ӱнбереечини тооломго кийдирген талдаачы камыстыҥ турчызы бу керегинде јанында бологон улуска јарлап јат.

Ӱнбериш ӧткӧн кӱнде эмчиликтерде јаткан эмезе каршулу керек эткен деп серенген эмезе бурулаткан учун каруулдаткан ӱнбереечилерге, вахтовый эп-аргала иштегендерге, јуучыл частинеҥ ӧскӧ јерде болгон военнослужащийлерге јасак удурум болгон јериндеги талдаачы участоктордыҥ тооломына кирер арга берип јат. Ӱнбереечилердиҥ тооломына кийдирер јӧпти участковый камыс, ӱнбереечиниҥ участковый камыска 2018 јылдыҥ тулаан айыныҥ 17-чи кӱниниҥ јербойындагы ӧйлӧ 14 сааттаҥ орой эмес берген таҥынаҥ угузу бичигине тайанып, мынаҥ озо ӱнбереечи болотон јериндеги тооломго оны кийдирери керегинде угузу бичик бербеген болзо, јӧптӧйт.

Россия Федерацияныҥ ичинде јаткан јери аайынча окылу чотто јок ӱнбереечилер участковый камыстыҥ јӧбиле аҥылап темдектеген талдаачы участоктордыҥ бирӱзинде тооломго база кийдирилер аргалу. Jӧп ӱнбереечиниҥ участковый камыска ӱнбериш ӧткӧн кӱннеҥ орой эмес таҥынаҥ бичиген угузу бичиги аайынча чыгарылат. Алтай Республиканыҥ талдаштар ӧткӱрер кӱреези Горно-Алтайск калада ла Алтай Республиканыҥ бастыра муниципал аймактарыныҥ администрациялык тӧс јерлеринде мындый талдаачы участоктордыҥ тооломын тургускан («Алтай Республикада јаткан јери аайынча окылу чотто јок граждандарга Россия Федерацияныҥ Президентин тудар талдаштарда ӱнин берер талдаачы участокторды темдектеери керегинде» 2018 јылдыҥ чаган айыныҥ 11-чи кӱнинде чыккан јӧп ¹29/138-6).

Ӱнбереечилердиҥ ӱнбериш ӧткӧн кӱнге јетире чокымдалган тооломын, ого участковый камыстыҥ председатели ле качызы 2018 јылдыҥ тулаан айыныҥ 17-чи кӱниниҥ јербойындагы ӧйлӧ 18 саадынаҥ орой эмес колын салып, УИК-тиҥ печать-таҥмазыла быжулайт. Кол салган тооломго кирген ӱнбереечилердиҥ тоозы «Талдаштар» деген ГАС-ка кийдирилет. Ӱнбереечилердиҥ тооломына, ого кол салган кийнинде ле ӱнбериш башталган ӧйгӧ јетире, кубулталар эдерге јарабас.

Ӱнбереечилердиҥ тооломы, чыдулу јаҥдардыҥ ончо окылу документтери, граждандардаҥ участковый камыска тооломды чокымдаар тушта бичиген таҥынаҥ угузу бичиктери, тооломло колбулу ӧскӧ дӧ документтер таҥмалап быжулап, территориальный участковый камыска корыырына табыштырылат, ондо олор талдаштардыҥ турулталарын окылу јарлаган ӧйдӧҥ ала бир јылдаҥ ас эмес ӧйгӧ коруда јадат ла оноҥ акт аайынча јоголтылат.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина