«Сӱттиҥ субсидиялары» мынаҥ да ары болор

22.02.2018

Тергеениҥ башчызы Александр Бердников Алтай Республиканыҥ јеринде сӱттеҥир уй-мал ӧскӱрериниҥ сурактары аайынча ишмекчи јуун ӧткӱрген. Jуунныҥ ижинде тергеениҥ аргачылары, товарэдеечилери, сӱттиҥ продукциязыныҥ переработчиктери турушкан.

Александр Бердников бойыныҥ кире сӧзинде тергеениҥ јеринде сӱт ле сӱттиҥ продукциязын иштеп алары, олордыҥ переработказы, сӱт иштеп алаачыларга государственный јӧмӧлтӧ эдери јанынаҥ сурактар јаан учурлу болгонын аҥылап темдектеген.

«Республиканыҥ аймактарыла ишмекчи јол-јорыктарда болзом, сӱт иштеп алып турган товарэдеечилер таҥынаҥ туштажулар ӧйинде, кезик улус баштану бичип, олордыҥ продукциязы аайынча субсидированиениҥ сурагын кӧдӱрет. Бӱгӱнги туштажу слердиҥ сурактарыгарды ла сӱт иштеп алар бӧлӱктиҥ ӧзӱми јанынаҥ шӱӱлтелеригерди угарына учурлалган» — деп, Александр Бердников јуун башталарда айткан.

Оныҥ темдектегениле, тергееде јурт ээлемниҥ бастыразына јуук бӧлӱктерине государственный јӧмӧлтӧ эдери кӧптӧдилген. 2015-2017 јылдардыҥ туркунына республиканыҥ јурт ээлеминиҥ товарэдеечилерине эдилген госјӧмӧлтӧниҥ кеми 1 млрд 400 миллион салковой кире болгон.
«Бис јуртээлемдик тергее болгоныс керегинде јаантайын айдадыс: албаты-јонныҥ 75 проценти јурт јерде јадат ла јурт ээлемниҥ башка-башка бӧлӱктеринде иштейт. Оныҥ да учун јурт ээлемниҥ бӱгӱнги айалгазы ла келер ӧйи кандый болоры биске сӱрекей јаан учурлу.

Сӱттиҥ субсидированиези аайынча ээжи-критерийлер кубулбас, онызы эҥ ле учурлу. Бис улустыҥ јилбӱлерин кыспактабас учурлу, сӱтти переработкага одоштой тергеелердӧӧн садып, аткарып тургандарга субсидия тӧлӧбӧс аргабыс јок» — деп, Александр Бердников бӱдӱмјилеген.
Оныҥ темдектегениле, сӱттиҥ производствозы ла оны садары кирелтелӱ болуп калган. Оныҥ да учун фермерлерге керектӱ бастыра айалгаларды тӧзӧӧр керек деген јаан учурлу иш-амаду туруп јат. Куучын иштеер јерлер тӧзӧӧри, јурт јерде јаткан улустыҥ јадын-јӱрӱминиҥ кемин бийиктедери керегинде ӧдӧт.

«Ол ок ӧйдӧ, сырлар ла сӱт продукция иштеп алары аайынча «Майма-Молоко» ООО деген предприятие иштеер аргазы кеминде иштебей турганын ајаруга алып, бис Майманыҥ фермерлери иштеп алган сӱдин бери табыштырарына јарамыкту ла кирелтелӱ айалгалар тӧзӧӧргӧ кичеенер учурлу» — деп, тергеениҥ башкараачызы аҥылап айткан.

Мынаҥ озо, Александр Бердниковтыҥ айтканыла, баалар тӧзӧӧри јанынаҥ сурактардыҥ аайына чыгар, логистиканы јеткилдеер, сӱтти ээжи-некелтелер аайынча тартарын тӧзӧӧр керек.
Тергеениҥ башкараачызыныҥ јакылтазыла республикан башкаруда ишмекчи группа тӧзӧлӧр, оныҥ составына сӱт иштеп алаачылар ла переработчиктер кирер. Олор ӧмӧлӧжип, бу бӧлӱкте бааныҥ аайлу-башту политиказын тӧзӧӧр.

«Бюджетле колбулу айалга кандый да уур-кӱч болзо, бис Алтай Республиканыҥ јурт ээлем аайынча министерствозына бу ууламјы јанынаҥ лимиттерди кӧптӧдӧр аргалу» — деп, ол темдектеген. Башчы анайда ок Алтай Республиканыҥ акча-манат аайынча министерствозына сӱтке субсидиялардыҥ кемин бийиктедерине ле сӱттиҥ переработчиктериниҥ предприятиелерин јӧмӧӧрине акча-манат тапсын деп јакылта берген.

Jуун ӧйинде анайда ок јурт ээлемниҥ кооперациязыныҥ ӧзӱминиҥ, мал-аштыҥ тын тоозын кӧптӧдӧриниҥ, малга арбынду азырал белетеерин ӧскӱрериниҥ, малдыҥ угын јарандырарыныҥ сурактары база шӱӱжилген.

АР-дыҥ јурт ээлем аайынча министерствозыныҥ калганчы јетирӱлериле, республикада сӱт-товарный 37 ферма иштейт. Уйлардыҥ тоозы 3282 тын, бастыра бӱдӱм ээлемдерде саалып турган сӱттиҥ текши кеми — 88,1 муҥ тонна.

Тергееде сӱттеҥир мал ӧскӱрериниҥ субсидированиези, 2013 јылдаҥ бери, бир литр сӱт учун 4-5 салковой кеминде чотомолло ӧткӱрилет — онызы сӱттиҥ чыҥдыйы кандый болгонынаҥ камаанду. Калганчы беш јылдыҥ туркунына текши кеми 205,9 миллион салковойдоҥ кӧп субсидиялар тӧлӧлгӧн.

Сӱттеҥир мал ӧскӱреринде арбынду продукция иштеп аларын бийиктедерге, арбынду продукция берер укту уй-мал садып алганыныҥ чыгымыныҥ 95 процентке јетирезине субсидиялар берилет. Ӧткӧн јылдыҥ учында республика сӱттеҥир укту уй-малдыҥ 160 торбокторын ла кунајындарын садып алган. Мал садып алганына субсидия тӧлӧӧрине ууландырылган субсидиялардыҥ кеми 17,3 миллион салковойдоҥ кӧп болгон.

Анайда ок ээлемдер сӱттеҥир мал ӧскӱреринде технический модернизацияга ууландырган чыгымдарыныҥ кезигин республикан бюджеттеҥ орныктырып алар аргалу.
АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина