Jаҥы спортзал ачылган

13.03.2018

Бу кӱндерде Оҥдой аймакта Шашыкман јуртта јаҥы спортзалдыҥ ачылтазы ӧткӧн. Кӧдӱриҥиде Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Александр Бердников, башкаруныҥ председателиниҥ ордынчызы, јурт ээлемниҥ министри Александр Манзыров, Эл Курултайдыҥ комитединиҥ јааны Вячеслав Уханов, Оҥдой аймактыҥ администрациязыныҥ јааны Мирон Бабаев, аймактыҥ дупутаттарыныҥ Совединиҥ председатели Эдуард Текенов ло республиканыҥ јарлу спортчылары турушкандар.

Бӱгӱнги кӱнде Шашыкманныҥ орто ӱредӱлӱ школында 115 бала ӱренип јат. Школ бойы быјыл тӧзӧлгӧнинеҥ ала тогузон јылдыгын темдектеерге белетенет. Шашыкманныҥ тӱӱкизинде дезе мынаҥ озо бу јуртта качан да спортзал болбогон деп айдар керек. Физкультураныҥ урокторы ла спорттыҥ секциялары бастыра ла ӧйгӧ тышкары ӧткӧн. Jе школдыҥ гандбол аайынча командазы аймакта ла республикада болуп турган маргаандарда јаантайын туружып, јеҥӱчил јерлерге чыгып јат. Эки јыл мынаҥ кайра школдыҥ кыстары ла уулдары аймактыҥ адынаҥ республиканыҥ ӱренчиктериниҥ јайгы спартакиадазында туружып, гандболло 1-кы ла 2-чи јерлерге чыккандар. Шашыкманныҥ школы јаҥыс та спортчы ӱренчиктериле мактулу эмес, је ол јарлу ӱредӱчилериле база танылу. Мында бойыныҥ ӧйинде бисте СССР-дыҥ албаты ӱредӱчизи деп сок јаҥыс бийик атла адаткан Юлия Максимовна Ойноткинова иштеген.

Ол кӱн школдо спортзал ачылганы јаҥыс та балдарга ла олордыҥ ада-энелерине эмес, је бастыра јурт јаткандарга сӱӱнчилӱ байрамдый болгон. Кӧдӱриҥиде аймактыҥ школдорыныҥ бастыразына шыдар директорлоры турушкан. Спортзалдыҥ ачылтазына учурлалган туштажу-эҥирди Оҥдойдо «Ойно» деп адалган ансамбльдыҥ туружаачызы Тимур Кыдыков ло Шашыкманда балдардыҥ «Кӱничек» деп садигиниҥ таскадаачызы Байару Матрашова кӱӱн-санааны кӱйбӱредер чӱмдӱ ле сӱрлӱ сегис јолдыкла баштаган.

Эзен деген сӧзисле
Эҥ јаркынду таҥ адат.
Эзен деген ӱнисле
Эрин чечектий јайылат!

Эзен-амыр кӱнисте
Эл-јонныҥ ырызы.
Эзен сураган колыста
Эт-јӱректиҥ јылузы!

Республиканыҥ башчызы А. Бердников олорго јӧмӧжип, јаҥы спортзалдыҥ ачыларын энчикпей сакып, ол ортозында тыҥ ӧкпӧӧргӧн лӧ јӱрексиреген балдарга мынайда баштанган: «Jаҥы спортзал керектӱ јазалдарла бастыра јанынаҥ јепселген. Мында слерге, јурттыҥ јашӧскӱримине, керек дезе јаан да јашту улузына спорттыҥ башка-башка бӱдӱмдериле — волейболло, футболло, баскетболло, кӱрешле тазыктырынар бастыра аргалар бар. Уштынатан ла кийинетен, јунунатан кыптары, јылу туаледи база толо кеминде иштеер. Олорго јылу суу ӧткӱрилген. Спортзалдыҥ бастыра кеми 425 квадратный метр. Оны тударына республикан бюджеттеҥ 5,7 миллион салковой акча чыгарылган. Аймактыҥ бюджединеҥ 188 муҥ салковой чыгымдалган. Келер ӧйдӧ мынаҥ тӧрӧл јуртыныҥ ла республиказыныҥ тоомјызын оноҥ бийикке кӧдӱретен спортчылар ӧзӧрине иженедис».

Школдыҥ директоры Мира Бурулова республиканыҥ башчызына алкыжын айткан. «Александр Васильевич, Слерге, спортзал учун јаан быйан. Школдыҥ тӱӱкизинде бу качан да болбогон оморкодылу керек. Су-кадык ӱйе чыдадарга оныҥ учуры айдары јок јаан. Школдыҥ спортчыларыныҥ јаркынду једимдери республиканыҥ бастыра толыктарына мынаҥ да ары јарланар деп, бис база бӱдӱп јадырыс».

Кӧдӱриҥиниҥ кӱндӱлӱ айылчылары: јурт ээлемниҥ министри, грек-рим кӱрешле Россияныҥ нерелӱ тазыктыраачызы Александр Манзыров, бийик кемдӱ спортчылар белетеер республикан школдыҥ директоры, самбо кӱрешле Россияныҥ нерелӱ тазыктыраачызы Мӧҥӱне Яйтаков, грек-рим кӱрешле Россияныҥ нерелӱ узы Аҥчы Самтаев, калада бӧкӧлӧрдиҥ «Алып» деп залыныҥ баш тазыктыраачызы, самбо кӱрешле Россияныҥ экстра классту јаргычызы Сергей Аткунов, Горно-Алтайскта «Jиит спартакчы» спортзалдыҥ директоры, Эл Ойында алтай кӱрештиҥ абсолютный дейтен бӱдӱминиҥ эки катап чемпионы Владимир Челчушев, Оҥдой аймактыҥ депутаттар Совединиҥ председатели, Эл Ойынныҥ ла Алтай Республиканыҥ чемпионаттарыныҥ алтай кӱрешле маргаандарыныҥ кӧп катап јеҥӱчили Эдуард Текенов ло ӧскӧ дӧ јарлу спортчылар школдыҥ директорыныҥ акту кӱӱнинеҥ айткан сӧстӧрин јарадып, ол кӱн школдыҥ ӱренчиктериле, олордыҥ ада-энелериле кожо алакандары ачыганча кол чабынган эди.

Спортчылардыҥ мындый кӱӱн-санаазында кандый да кайкал јок. Аҥчы Самтаев кӱрештеги јолын Короты јуртта школдыҥ коридорында баштап, качан бирде СССР-дыҥ, Европаныҥ чемпионы, телекейдиҥ кубогыныҥ јеҥӱчили болорым деп сананган беди? Самбо кӱрешке Кӱпчегенде ле Боочыда мындый ок айалгаларда тазыктырынган Сергей Аткунов ло Мӧҥӱне Яйтаков јаан спортто база јаркынду јол ӧткӧндӧр. Тӧрӧл аймагында физкультураны ла спортты ӧскӱреринде камаанын јетирген Савелий Байхановтыҥ, Кыдраҥ Товаровтыҥ, Анатолий Кубашевтиҥ, Серафима Сакладованыҥ, Михаил Самтаровтыҥ, Роза Курдакованыҥ ла кӧп ӧскӧлӧриниҥ де ады-јолдоры ундылат эмеш пе. Олордыҥ ӱренчик тужында спорттыҥ бӱгӱнгизиндий аҥылу залдары Оҥдой аймактаҥ болгой, бастыра Туулу Алтай автоном областьта јок болгон ине. Ол кӱн ветерандардаҥ «Эх, спорттыҥ эмдигизиндий ӧргӧӧлӧри, эмдигизиндий спортзалдары ла эмдигизиндий тазыктыраачылары бистиҥ ӧйисте болгон болзо» деген сӧстӧрди кӧп катап угарга келишкен. Оныла колбой эске алыныштар да ас эмес болгон.

Хоккейдиҥ конькилерин пыймаларга јаба таҥып, Караколдыҥ тожында шуҥуп јарышкан јаш туштыҥ элестери кайда барзын база. Спорттыҥ Алтыгы Талдуныҥ, Хабаровканыҥ, Куладыныҥ, Ийинниҥ, Jаан Jаламанныҥ, Ӧлӧтӱниҥ, Бичиктӱ-Боомныҥ балдарын бириктирип, узак јылдарга нӧкӧрлӧр эткен учуры база јаан. Андый најылык колбулар јылдар туркунына там ла тыҥып, эмдиге јетире улалат. Айдарда, бастыра јанынаҥ јепселген јаҥы спортзалды Шашыкман јурттыҥ балдарына јаан ырыс деп айдарга келижип јат. Бу спортзалда ӧдӧтӧн маргаандарга аймактыҥ јурттарынаҥ кӧп балдар келер, нӧкӧр-најылардыҥ јаҥы колбулары тӧзӧлӧр, балдардыҥ кӧгӱс байлыгы, санаа-кӱӱни там элбеер. Jаҥы спортзалда су-кадыкты тыҥыдарга јаҥыс јакшы таскадынар ла спортто јеҥӱлерге једерге турумкай тазыктырынар керек.

«Бис калганчы јылдарда бастыра республика ичинде тӧртӧнгӧ шыдар спортзалда тудум иштер ӧткӱрип, олорды јаҥыдаҥ ишке табыштырганыс. Мында кандый да ат-нере јок, бис јӱк ле ороонныҥ башкараачыларыныҥ некелтезин бӱдӱрип јадырыс. Олор Россияныҥ эл-јоны су-кадык ӧссин деп кӱӱнзеп јат. Кӱчтӱ ле ийдези тыҥ ороонго су-кадыгы бек нация керек болгонын бис база јакшы оҥдоп јадырыс. Кажы ла школдо спортзал ол эмезе площадка болзын деген сурактыҥ аайына бис келер эки јылдыҥ туркунына чыгып салар амаду тургузып јадырыс» — деп, республиканыҥ башчызы темдектеген.

Спортзалдыҥ ачылтазына учурлалган кӧдӱриҥиде А. В. Бердников јаш ӱйени таскадарында јеткен једимдери ле узак јылдарга ак-чек иштегени учун Шашыкмандагы орто ӱредӱлӱ школдыҥ баштамы класстарыныҥ ӱредӱчизи Любовь Ямангысовага Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазын ла акчала сый табыштырган. Башчыныҥ Быйанду самаразыла кӧдӱриҥиде анайда бу школдыҥ казан азаачызы Альбина Штыкова кайралдаткан. 8-чи ле 11-чи класстарда ӱренип турган Анастасия Карасова ла Айшуну Туткушев ол кӱн айылдарына јап-јаҥы планшеттерлӱ јанган. Республиканыҥ башкараачызы олорго бу сыйды јакшы ӱредӱзи ле школдыҥ керектеринде эрчимдӱ туружып турганы учун берген. Школдыҥ директорына дезе сыйга бежен муҥ салковойдыҥ сертификады, он эжер кеп-кийим ле мячтар табыштырылган. Спортзалды туткан «Перспектива» ООО-ныҥ генеральнывй директоры Айдар Тужалов школго эмдиги ӧйдиҥ ӧҥдӱ телевизорын сыйлаган.
Школдыҥ јуунак ла эптӱ залында ойто ло кӧдӱриҥилӱ ӱлгер јаҥыланат:

Спорт јаҥыс ла ийде-кӱч эмес,
Ол бойы-бойын јеҥери!
Кече сен кандый болгоҥ,
Эртен кандый болорыҥ?
Ол бойыҥнаҥ камаанду,
Jе тӧс амаду —
баштапкы јерде болоры!

Туштажу-эҥирди ӧткӱреечилер кызыл лентаны кезерине республиканыҥ башчызы А. Бердниковты, Оҥдой аймактыҥ администрациязыныҥ јааны М. Бабаевти, «Перспектива» ООО-ныҥ гендиректоры А Тужаловты, школдыҥ директоры М. Бурулованы ла 3-чи класстыҥ ӱренчиги М. Матрашовты кычырат. Лента кезилген кийнинде, айылчылар телкем ле јарык спортзалга ӧдӱп, Оҥдойдо Н. Кулачевтиҥ адыла адалган спортшколдыҥ спортчыларыныҥ ла Шашыкмандагы орто ӱредӱлӱ школдыҥ ӱренчиктериниҥ кӧргӱзӱлӱ ойындарыла таныштылар.
Кӧдӱриҥиниҥ туружаачылары республиканыҥ эҥ артык гандболисттериниҥ бирӱзи Айшун Туткушевти, јеҥил атлетикала, гандболло республиканыҥ кӧп катап чемпионы, тӧжинде ГТО-ныҥ алтын значогын тагынган Эркемен Кучиновты, ГТО-ныҥ баштапкы бастырароссиялык фестивалиниҥ мӧҥӱн јеҥӱчили, мячту хоккейле СФО-ныҥ турнириниҥ туружаачызы Рустам Ишпалинди, самбо ло дзюдо кӱрешле Алтай Республиканыҥ кӧп катап чемпионы Ангелина Ардиматованы, самбо кӱрешле Алтай Республиканыҥ тӧрт катап чемпоны Айдыш Байзуновты ла самбо кӱрешле Алтай Республиканыҥ ӱч катап чемпионы Кирилл Тужаловты изӱ колчабыжула уткыдылар.

Шашыкман јурттыҥ спортчылары бойыныҥ ӧйинде мячту хоккейле, футболло, самбо кӱрешле болгон маргаандарда эрчимдӱ туружып, тӧрӧл јуртында бу бӱдӱмдерди ӧскӱрерге јаан камаанын јетирген. Бӱгӱнги кӱнде јуртта гандбол, самбо, хоккей, столдо ойноор теннис ле волейбол ичкери ӧзӱм алынган. Айдарда, јаҥы ачылган спортзал школдо ло јуртта физкультураны ла спортты ӧскӱрерине, эл-јонныҥ су-кадыгын тыҥыдарына јаҥыдаҥ тебӱ береринде, јӧмӧлтӧзин јетиреринде алаҥзу јок.

П. КАБАР

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина