Алтайдын Чолмоны

Телекейди сӱӱжиле јарыткан эпшилер

13.03.2018

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда Ӱй улустыҥ телекейлик кӱнине учурлалган кӧдӱриҥи тулаан айдыҥ 7-чи кӱнинде байрамдык айалгада ӧтти.

Ӱй улусты байрамыла Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Александр Бердников, Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председатели Владимир Тюлентин ле ӧскӧ дӧ окылу улус уткыды.

Алтай Республиканыҥ башчызы А. Бердников бойыныҥ уткуулду сӧзинде: «Бис бӱгӱн кижиликтиҥ агару ла кайкамчылу келтейин, эпшилерди, учурлу байрамыла уткыйдыс. Слерге бистиҥ јӱрӱмисти тыҥытту эдип, јылуны-јымжакты, ајаруны, килемјини, сӱӱшти, јарашты сыйлап јӱргенер учун алкыш-быйанысты айдадыс. Сӱӱш, чындык, ижемји — эпшилердиҥ ӱргӱлјик байлыгы, сыйы.
Эпши кижи јӱрӱмниҥ башталганынаҥ ала от-очогыныҥ коручылы болгон ло онойдо ок јӱрӱмде эпши кижиге эҥ јаан байлыгы, ырызы, оморкодузы болуп, биле, энелик бастыра ӧйлӧргӧ артат.
Кажы ла кижиниҥ јӱрӱминде, салымында эҥ ле учурлу, агару Эне деген сӧс. Энелик — агару, ӱргӱлјик ле быйанду. Ол сӱреен каруулу иш, јондык оны кандый да ӧйдӧ баалаган ла баалап јат» — деп айтты.

Ол онойдо ок куучын-эрмегинде республика ороон ичинде кӧп јылдардыҥ туркунына јаш балдардыҥ чыгары аайынча кӧргӱзӱлерле озочыл јерлерге чыгат деп чокымдады. Бӱгӱнги кӱнде республика озочыл беш таланыҥ тоозына јолду кирет. Кӧп балдарлу билелердиҥ тоозы јылдаҥ јылга кӧптӧп ӧзӧт. Бӱгӱнги кӱнде мындый билелердиҥ тоозы алты муҥнаҥ ажыра, олор 19 муҥ балазын таскадып, чыдадып јат.

Талада јылдыҥ ла беш ле оноҥ кӧп балдар таскаткан энелерге быйанду сӧстӧр айдылат. Олорго «Быйанду Эне» («Почитаемая Мать») деген эл-тергеелик бийик кайрал табыштырылат. Республикада мындый бийик ат-нере 898 энеге адалган.

Александр Бердниковтыҥ айтканыла, «Ороонныҥ политиказы кандый да ӧйдӧ билени, энеликти ле баланыҥ јаш ӧйин јӧмӧӧрине, болужарына чокым ууламјыла иштеген. Бистиҥ республикада федерал тӧс јердиҥ ле ороонныҥ президентиниҥ алкы бойыныҥ чике јӧмӧлтӧ-болужыла јакшы таскамал аларга јарамыкту айалга болзын деп кемиле јаан иш эдилет.

Тузалу, турулталу иш озо ло баштап слерге, кару эпшилер, учурлалат. Нениҥ учун дезе энеге эҥ ле учурлузы — балдарыныҥ ырыс-кежиги, амыр-энчӱ, ичкери ачык јолы». Ол онойдо ок ороонныҥ президентиниҥ бу ууламјыда билени, энеликти јӧмӧӧринде тургускан јаҥы амадулары, јӱрӱмде бӱдӱретен керек-јарактары јанынаҥ јартамал этти. Темдектезе, демографиялык ӧзӱмге, энеликти ле бала тужын корыырына государство јуук јылдарда триллондор салковой акча-манат чыгарар. Мындый стратегиялык керек-јарак болуп јат. Айдарда, бу ишти јӱрӱмде бӱдӱреринде јаҥныҥ ончо бӱдӱмдери эрчимдӱ туружар учурлу.

Александр Бердников Туулу Алтайдыҥ ичкери ӧзӱминде эпшилердиҥ једимдӱ, турулталу ла турумкай, эрчимдӱ ижин база темдектеди. Ол јаан алкыжын ветеран эпшилерге, тылда иштегендерге, Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачыларыныҥ тул арткан эпшилерине айтты. Шак олор ончо ченелтени, уур-кӱчтерди сыныкпай, јеҥӱлӱ ӧдӱп, Россия улу ла бек ороон болуп ӧзӱп чыгарына болушкан. Олордыҥ шылтузында бӱгӱнги кӱнде орооныс ийделӱ, ӧзӱмдӱ болуп јат.
Кӧдӱриҥиде ӱй улусты учурлу байрамыла Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председатели В. Тюлентин уткып, база јылу сӧстӧрин айтты.

Спикер республиканыҥ ӱй улузына быйанду сӧстӧрин айдып тура, тулаан айдыҥ 8-чи кӱни эҥ ле сакылталу Jастыҥ байрамы деп айтты. «Jастыҥ кӱлӱмјизи, јылузы, кеендиктиҥ байрамы ол ӱй улус. Олордыҥ шылтузында эр улус ижемји, бӱдӱмји, сӱӱш ле килемји деген ӱргӱлјик байлыктыҥ учурын оҥдоп, баалап јат. Россияныҥ ӱй улузына кандый да ӧйдӧ јеҥил болбогон. Jе јӱрӱмдеги, ижиндеги уур-кӱчтерди ајаруга албазынаҥ, олор јаантайын јалакай ла кеберкек болуп артат. Учураган уур-кӱчтердеҥ јалтанбай, оныҥ аайы-бажына чыгарарга белен болгоны, кандый да айалганы јымжадып, амыр-энчӱ, токыналу, тӧп агынга кийдирери, ченемелдӱ ишчи, ол ок ӧйдӧ чындык эш-нӧкӧр, јалакай эне болуп јӱрери — кайкал бодолду керек. Кандый да јастыраны, келишпести керекке албай таштаары — ӱй улустыҥ база бир кайкамчылу кылык-јаҥы.

Бис, эр улус, слердиҥ јолду шӱӱлтегерди, јӧп-сӱмегерди угарга темиккенис. Нениҥ учун дезе шак слердиҥ ойгор сӧзӧр кезикте бисти сананбаган алтамнаҥ токтодып алат. Слер сӱӱнчиде, кунукта јаантайын бистиҥ јаныста. Jе озо ло баштап ӱй кижи —энеликтиҥ, јӱрӱмниҥ керези. Слердиҥ шылтугарда јӱрӱм ӱргӱлјикке улалат, общество дезе бирлик ийделӱ болуп јат. Шак ла ӱй улус балдарын таскадып, олордыҥ кӧксине чындык, ак-чек, најылык деген оҥдомолдорды салат. Балдарын таскадып, олорго сӱӱжин, јылузын сыйлап, ӱй кижи бистиҥ келер ӧйистиҥ тӧзӧгӧзин салат» — деп, парламентарий чокымдады.

Кӧдӱриҥилӱ айалгада ороонныҥ бийик кайралдары табыштырылды. Россия Федерацияныҥ Президентиниҥ јакааныла кӧп јылдардыҥ туркунына культураны ла санатты ичкери ӧскӱрериндеги једимдӱ ижи учун культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжиниҥ директоры Тамара Анциферова «За заслуги перед Отечеством» 2-чи степеньдӱ медальла кайралдатты.

«Россия Федерацияныҥ нерелӱ ӱредӱчизи» деген кӱндӱлӱ ат коррекционный школ-интернаттыҥ ӱредӱчизи Нина Куракинага, «Россия Федерацияныҥ нерелӱ эмчизи» деген кӱндӱлӱ ат Шабалин аймактыҥ эмчилиниҥ эмчизи Анна Ялбаковага адалды.

Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Александр Бердниковтыҥ јакааныла «Таҥ Чолмон» орденле ГАГУ-ныҥ «Горизонт» деген турклубыныҥ тазыктыраачызы, Алтай Республиканыҥ кӱндӱлӱ кижизи Лия Неустроева кайралдатты. «Алтай Республиканыҥ ӱредӱлигиниҥ нерелӱ ишчизи» деген кӱндӱлӱ ат Г. К. Жуковтыҥ адыла адалган школ-интернаттыҥ директорыныҥ таскамал иш аайынча ордынчызы Инна Стариковага адалды. Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Алтай Республиканыҥ тарифтер аайынча комитединдеги јондык советтиҥ председатели Нина Денисова кайралдатты. Алтай Республиканыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели Александр Бердниковтыҥ Быйанду самаразы Горно-Алтайсктыҥ ветерандарыныҥ совединиҥ тӧргизиниҥ турчызы Екатерина Красавинага, Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссариадыныҥ граждандарды јуучыл службага белетеери аайынча бӧлӱгиниҥ јааныныҥ баш болушчызы Екатерина Рахмановага табыштырылды.

Ӱй улустыҥ телекейлик кӱнине учурлалган кӧдӱриҥиде оныҥ туружаачыларына кӧп уткуулду сӧстӧр айдылды, кереес сыйлар табыштырылды, ойын-концерт болды. Jастыҥ кӱлӱмјизиле келген байрам ӱй улуска байрамдык кӱӱн-санаа сыйлады.

К. ПИЯНТИНОВА