Алтайдын Чолмоны

Самбоныҥ байрамы

26.03.2018

Jарлу јерлежис, самболо СССР-дыҥ спортыныҥ узы, Алтай Республиканыҥ нерелӱ тазыктыраачызы Семен Аткуновтыҥ эземине учурлалган ла јылдыҥ ла ӧткӱрилип турган маргаан чындаптаҥ да самбоныҥ байрамындый ӧтти. Быјыл ол Оҥдойдо он биринчи катап ӧткӱрилген.

Н. В. Кулачевтиҥ адыла адалган спортзалда ӧткӧн маргаанныҥ ачылтазында кожо иштеген коллегалары, нӧкӧрлӧри Семен Аткуновты јылу сӧстӧрлӧ эске алып, ижине каруулу, бойыныҥ ижин јакшы билер профессионал болгонын темдектегендер.

Турнирдиҥ кайралдары учун тартыжулар ӱч кебисте ӧткӧн. Анда 2004-2006 јылдарда чыккан спортчылар турушкан. Маргаандарда республиканыҥ аймактарынаҥ келген 35 кызычак ла 139 уулчак турушкан. Быјылгы бу маргаандар Россияныҥ первенствозына талдашту маргаандар болгонын темдектеер керек.

Турнирдиҥ туружаачыларын ла кӧрӧӧчилерди Оҥдой аймактыҥ јааныныҥ адынаҥ ордынчызы Михаил Тебеков уткыган. Анайда ок уткуулду сӧстӧрин Эл Курултайдыҥ культура, ӱредӱ, јондык биригӱлер ле элбек јетирӱлер эдер эп-аргалар аайынча комитединиҥ председатели Вячеслав Уханов, Алтай Республиканыҥ јуунты командазын белетеер тӧс јердиҥ директоры М. Я. Яйтаков, Алтай Республикада самбоныҥ ла дзюдоныҥ федерациязыныҥ председатели Владимир Челчушев, Н. В. Кулачевтиҥ адыла адалган ДЮСШ-ныҥ директоры Сергей Черепанов, Оҥдойдыҥ јурт јеезезиниҥ јааны Эзендей Тепуков ло оноҥ до ӧскӧлӧри айдып, јиит спортчыларга једимдер кӱӱнзеген.

Айару Аткунова адазыныҥ эземине учурлай мындый јаан маргаандар ӧдӱп турганыла оморкогонын темдектеп, турнирди ӧткӱрерге јӧмӧлтӧ-болужын јетирген улуска быйанын айткан.
Кебистерде кызу тартыжулар башталардаҥ озо балдардыҥ кеендигиниҥ Константин Малчиевке башкарткан школыныҥ ӱренеечилери јараш бије-ойын кӧргӱзип, јуулган улуска аҥылу ийде јайган.

Семен Аткуновтыҥ эземине учурлалган баштапкы турнир 2007 јылда ӧткӧн эди. Эмди ол јаҥжыккан турнир болуп, јиит кӱрешчилерди анаҥ јаан маргаандарга белетейт.
Jиит спортчылардыҥ кӧп сабазына бу баштапкы маргаандар болгон деп айдар керек. Андый да болзо, олордыҥ кажызы ла јаркынду ла јараш кӱреш кӧргӱзерге кичеенген.

Тӧрӧӧн-туугандардыҥ адынаҥ Семен Аткуновтыҥ аказы, телекейлик экстра класс категориялу јаргычы Сергей Аткунов бастыра јуулган улуска, јиит кӱрешчилерге быйанын айткан. Ол: «Бӱгӱн карындажымныҥ эземин кӧдӱрижип јӱрген бастыра улуска, бисле кожо бу маргаандарды баштаган ла эмдиге јетире јӧмӧжип тургандарга акту јӱрегимнеҥ быйанымды айдадым» — деген.
Бойыныҥ ӧйинде Семен Аткуновло кожо тазыктырынып баштаган эмезе ондо тазыктырынган спортчылар ла тазыктыраачылар кажы ла јыл, спортивный график кандый да кызу болзо, ӧйин табып, бу маргаандарга келип барат.

Jӱрӱмнеҥ эрте јӱре берген јайалталу тазыктыраачы спортко сӱӱжин бойы тазыктырган ондор тоолу јииттерге берген. Эмди ол јииттердиҥ кезиги јаҥы ӱйени таскадат. Семен Аткуновтыҥ тазыктырган уулдарынаҥ јаан маргаандардыҥ кӧп тоолу јеҥӱчилдери чыккан.

Jакшынак јаҥжыгу болуп келген бу турнир ӧдӧр тушта, ижинде јаан једимдерге јеткен тазыктыраачыларды кайралдаар јаҥжыгу бар. Бу да учуралда ол ӱзӱлбей улалган. Анайып, РФ-тыҥ спорт аайынча министерствозыныҥ Быйанду самаразыла Jоло јурттаҥ тазыктыраачы-преподаватель Сергей Павлович Ялчин, АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Боочы јурттаҥ тазыктыраачы-преподаватель Адар Тадинович Бордомолов кайралдаткандар.
Маргаандардыҥ турулталарыла јеҥӱлӱ јерлер алган спортчылар:

Кыстар ортодо:
34 килограммга јетире бескеде:
1. Бабаева Эмилия (тазыктыраачызы А. А. Озочинов, Кӧксуу-Оозы);
2. Бакрасова Айсулу (А. С. Кокшинов, Кан-Оозы).
37 килограммга јетире бескеде:
1. Сейтокова Снежана (Т. С. Чийбунова, Оҥдой);
2. Саяпина Анастасия (Т. С. Чийбунова, Оҥдой);
3. Мухаметкалиева Дамена (Р. С. Картабаев, Кош-Агаш).
40 килограммга јетире бескеде:
1. Тепукова Камила (Т. С. Чийбунова, Оҥдой);
2. Малкина Алия (Т. С. Чийбунова, Оҥдой);
3. Тиянакова Сожана (Э. Д. Канапянов, Кош-Агаш).
43 килограммга јетире бескеде:
1. Кандыкова Айлана (А. С. Кокшинов, Кан-Оозы);
2. Абдумиталипова Айзада (Т. С. Чийбунова, Оҥдой);
3. Балабаева Раушан (Э. Д. Канапянов, Кош-Агаш);
3. Термишева Айару (И. Г. Тепуков, Оҥдой).
47 килограммга јетире бескеде:
1. Папашева Камила (Э. С. Мешкеев, Кан-Оозы);
2. Санина Вика (Э. С. Семендеев, Горно-Алтайск);
3. Сарлаева Эмилия (Т. С. Чийбунова, Оҥдой);
3. Самаева Диана (А. С. Кокшинов, Кан-Оозы).
51 килограммга јетире бескеде:
1. Соенова Маргарита (А. В. Соенов, Чамал);
2. Отугашева Наталья (А. В. Тудуев, Чамал);
3. Тадышева Валерия (Э. Д. Канапянов, Кош-Агаш);
3. Тобошева Саяна (И. Г. Тепуков, Оҥдой).
55 килограммга јетире бескеде:
1. Тадырова Ассоль (А. М. Мякишев, Кан-Оозы).
59 килограммга јетире бескеде:
1. Кырламбашева София (А. В. Соенов, Чамал);
2. Солтонбаева Шынар (Р. С. Картабаев, Кош-Агаш).
65 килограммга јетире бескеде
1. Казанцева Дана (А. А. Емельянов, Майма). 65 килограммнаҥ ӧрӧ бескеде:
1. Юрпалова Арина (С. Н. Мордовин, Майма);
2. Кауанова Аймана (Р. М. Мажетканов, Кош-Агаш).

Уулдар ортодо турулталар:
35 килограммга јетире бескеде:
1. Акчин Алан (А. С. Сартаков, Улаган);
2. Ялбаков Аймир (А. А. Конунов, Горно-Алтайск);
3. Боков Айас (А. М. Баданов, Оҥдой);
3. Слободчиков Валентин (А. В. Соенов, Чамал).
38 килограммга јетире бескеде:
1. Яграшев Самат (Э. Н. Манников, Кан-Оозы);
2. Тадышев Данил (А. С. Сартаков, Улаган);
3. Осатаев Алим (Р. М. Мажетканов, Кош-Агаш);
3. Андадиков Игорь (В. А. Каланов, Улаган).
42 килограммга јетире бескеде:
1. Кучуков Эркей (Э. С. Мешкеев, Кан-Оозы);
2. Кудюшев Аткыр (А. С. Сартаков, Улаган);
3. Тадыков Амат (Э. С. Семендеев, Горно-Алтайск);
3. Кеденов Артур (А. М. Петпенеков, Улаган).
46 килограммга јетире бескеде:
1. Суразов Айвар (А. О. Ядогаев, Кош-Агаш);
2. Дибаков Карим (С. П. Ялчин, Оҥдой);
3. Быйбыев Тимур (Э. С. Мешкеев, Кан-Оозы);
3. Кыбыев Карам (А. М. Баданов, Оҥдой).
50 килограммга јетире бескеде:
1. Тойдонов Урмат (А. С. Сартаков, Улаган);
2. Бедюшев Тихон (А. В. Соенов, Чамал);
3. Тадинов Арчын (Э. Д. Канапянов, Кош-Агаш);
3. Садрашев Роман (А. В. Баянкин, Оҥдой).
54 килограммга јетире бескеде:
1. Кичеков Керел (А. Т. Бордомолов, Оҥдой);
2. Мордовин Андрей (С. Н. Мордовин, Майма);
3. Мякишев Максим (А. М. Мякишев, Кан-Оозы);
3. Токоеков Максим (Д. Н. Бабаков, Улаган).
59 килограммга јетире бескеде:
1. Шикаков Илья (А. К. Бутушев, Кӧксуу-Оозы);
2. Октоубаев Райжан (С. Б. Имангажинов, Кош-Агаш);
3. Томышев Данил (А. В. Черепанов, Кӧксуу-Оозы);
3. Тайлошев Игнат (И. И. Чедушев, Оҥдой).
65 килограммга јетире бескеде:
1. Аргамаков Кулер (Е. А. Суркашев, Оҥдой);
2. Ермекпаев Амир (Э. Д. Канапянов, Кош-Агаш);
3. Ажимканов Имамали (Р. М. Мажеткаков, Кош-Агаш).
71 килограммга јетире бескеде:
1. Кыпчаков Карим (Б. М. Бакрасов, Кан-Оозы);
2. Байбосунов Самат (Р. М. Мажеткаков, Кош-Агаш);
3. Картешев Филип (Ж. В. Майхиев, Шабалин);
3. Бокунов Игнат (И. И. Чедушев, Оҥдой).
71 килограммга јетире бескеде:
1. Машев Виктор (Е. И. Сульянов, Кӧксуу-Оозы);
2. Адышев Тимур (Е. И. Сульянов, Кӧксуу-Оозы);
3. Бичинов Владимир (Е. А. Суркашев, Оҥдой).

Маргаанныҥ турулталары аайынча аҥылу сыйлар база табыштырылган. Анайып Г. А. Токорев ле Р. С. Картабаев «Эҥ артык јаргычы» деп адаткандар. Кичеков Керел ле Соенова Маргарита «Эҥ јараш кӱреш кӧргӱскен» деп сыйла темдектеткен. «Jеҥӱге јӱткигени учун» деп аҥылу сыйла Мордовин Андрей ле Кандыкова Айлана кайралдаткан.

Н. В. Кулачевтиҥ адыла адалган ДЮСШ-ныҥ администрациязы ла Сергей Аткунов маргаанды ӧткӱрерге јӧмӧлтӧ-болужын јетирген улуска, ол тоодо Оҥдойдыҥ, Кӱпчегенниҥ, Караколдыҥ, Ийинниҥ, Алтыгы Талдуныҥ јурт јеезелериниҥ јаандарына, Оҥдой аймактыҥ депутаттарыныҥ Совединиҥ председатели Э. М. Текеновко, Алтай Республиканыҥ јуунты командазын белетеер тӧс јердиҥ директоры М. Я. Яйтаковко, СДЮШОР-дыҥ директоры С. В. Сарянхановко, «РА Спорт» магазинниҥ директоры Н. В. Шилыковага, РФ-тыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи К. Ф. Малчиевке, анайда ок А. Шабыковко, А. Адаринге, А. Тужаловко ло оноҥ до ӧскӧлӧрине быйанын айдып, бастыразына бек су-кадык, тӱгенбес ийде-кӱч ле ырыс кӱӱнзейт.

Т. ЕГОРОВА