Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Чыҥдый ӱредӱзин билгир тузаланза…

10.04.2018

В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназияда кандык айдыҥ 2-чи кӱнинде јаҥжыкканы аайынча ада-энелердиҥ јууны ӧткӧн.

Jуунга эки јӱстеҥ ажыра ада-эне келип, балдарыныҥ ӱредӱзиниҥ тӧс сурактарын, онойдо ок государстволык итоговый аттестацияны једимдӱ, табыштырарга тузалу, јарамыкту јаҥы эп-аргаларды элбеде шӱӱжип, чокымдап, аайы-бажын бойлорына јартап алдылар.
Ресгимназияныҥ једимдери, амадулары јанынаҥ оныҥ директоры Людмила Манатова элбеде айтты. Туура салбас јӱрӱмдик учурлу сурактар аайынча тӧзӧмӧлдӱ, толо јартамалды ресгимназияныҥ ӱредӱчилери ада-энелерле ачык-јарык айалгада ӧткӧн туштажуда айдып бердилер.

Онойдо ок јуунныҥ туружаачыларын таланыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министриниҥ ордынчызы Ольга Муклаева уткыды. Ол бойыныҥ куучын-эрмегинде ресгимназияда балдарды ӱредер ле таскадар иш бирлик, кӧнӱ ууламјылу болгонын, бу иштиҥ чыҥдый ла быжу белетелгенин аҥылап айтты. Оныҥ темдектегениле, ресгимназияныҥ ӱредӱчилериниҥ, онойдо ок ӱренчиктериниҥ једимдери мында олорго ичкери ӧзӧргӧ лӧ јайаандык аргаларын толо кеминде ачарга бастырајандай јарамыкту айалга тӧзӧлгӧн. О. Муклаева ада-энелерге балдарына анчада ла экзамендерге белетенер ӧйдӧ сӱрекей каруулу ла ајарыҥкай болзын деп аҥылу ајару этти: «ЕГЭ бистиҥ балдарыска ак-чек, чокым ла чындык билгирлер аларына, онойдо ок ороонныҥ кӱӱнзеген, амадаган вузтарына кирерге ачык эжик, јол, арга берет. Бис, ада-энелер, олорго болужар учурлу. Jакшынак, јарамыкту, токыналу айалганы тӧзӧӧри, балдарга бойыныҥ аргаларына, билгирине алаҥзу јогынаҥ бӱдерине ижемјини, бӱдӱмјини бис берер учурлу деген тӧс ээжини ундыбайлы». Ада-энелер ле ӱредӱчилер ортодо колбулары, бой-бойлорын оҥдоп, текши тилди табары база учурлу болгоны јанынаҥ айтты.

Министрдиҥ ордынчызы ресгимназияны школдордыҥ талалар ортодо ӧткӧн «Эҥ артык ашкана» деген кӧрӱ-маргаанында једимдӱ турушканыла уткып, олорго Кӱндӱлӱ грамотаны ла 50 муҥ салковойдыҥ сертификадын, онойдо ок јайаандык ачылталардыҥ ла баштанулардыҥ «Леонардо» деген бастрароссиялык кӧрӱ-маргаандарда јаш јайалталарды јӧмӧп, таскадып јаткан једимдӱ ижи учун Быйанду самараны Людмила Манатовага табыштырды.

2017-2018 ӱредӱлӱ јылда гимназияныҥ ӱренчиктериниҥ билгириниҥ чыҥдыйын шиҥдеери керегинде јетирӱле директордыҥ ӱредӱ ле таскамал иш аайынча ордынчызы Ольга Ляшко таныштырды. Калганчы јылдарда балдардыҥ ӱредӱзиниҥ чыҥдыйына јаан ајару эдилет. Бу иш ороонныҥ, республиканыҥ школдорында канайда ӧдӱп турганына јилбӱ јаан. Ӧткӱрилип турган шиҥжӱлӱ иштиҥ аҥылузы — ӱредӱлик ээжи-стандарттарга ууламјылалганы. Шиҥжӱлӱ иштиҥ бӱдӱмдери лицейлерде, гимназияларда, школдордо башка-башка деп, Ольга Такшановна чокымдады.

Азый школдордо балдардыҥ билгирлери контрольный иштер ажыра кӧрӱлип баалалган болзо, эмдиги ӧйдӧ оныҥ бӱдӱмдери јаҥыртылган, кубултылган. Ыраак јурттардагы балдардыҥ ӱредӱзиниҥ, билгириниҥ чыҥдыйына јаан ајару салары јанынаҥ база јартады. Балдардыҥ ӱредӱзи озо ло баштап олимпиадаларда турушканынаҥ камаанду. Школдо, аймак, республика, бастырароссиялык кеминде ӧдӱп турган олимпиадаларда, кӧрӱ-маргаандарда турушканы тузалу. Бала алган билгирлерин јӱрӱмде тузаланып билерине кичӱ класстардаҥ ала таскаары, ӱренери сӱреен керектӱ. Онойдо ок јайаандык јайалтазын толо, элбеде ачарга, чечерге башка-башка кӧрӱлерде, маргаандарда эрчимдӱ туружар. Ӱредӱчиниҥ, ада-энениҥ јӧмӧлтӧ-болужыла бала ичкери јӱрӱминде турумкай, каруулу болорына ӱренер, таскаар. Билгири, билери чыҥдый болзо, јӱрӱмде билгир тузаланза, ӧзӧктӱ, ийделӱ улус болор деп, О. Ляшко јетирӱзинде чокымдады.

Ада-энелердиҥ јуунында гимназияда ӱренип турган балдарга јакшы, чыҥдый, тӧзӧмӧлдӱ ӱренерине, онойдо ок ОГЭ-ни, ЕГЭ-ни табыштырарына јилбиркедери, кӱӱн-санаазын кӧдӱрери јанынаҥ јетирӱле ӱредӱчи-психолог Надежда Балабаева таныштырды. Балдардыҥ бойыныҥ јилбӱлерин, амадузын, ичкери ӧзӱмин, ижемјизин јӧмӧп болужар. Jедимдериле кожо оморкоор, једикпестериниҥ шылтагына, аайы-бажына ӧмӧ-јӧмӧ чыгар.

Jуунда ӱренчиктердиҥ бойыныҥ ичкери ӧзӧрине, јайаандык аргаларын, јайалтазын, ич-телекейиниҥ байлыгын чечерге болужары, онойдо ок балага јӱрӱмдеги јолын јастырбай таап, кӧнӱ барарга билениҥ, ада-энениҥ болужы керегинде сурактар аайынча база јетирӱлер болды. Ада-энелерга Алевтина Кокпоева, Оксана Куйрукова, Эльвира Тюрюкова тузалу јартамалдар этти.
Бу кӱнде В. К. Плакастыҥ адыла адалган ресгимназияда Ачык эжиктиҥ кӱни ӧткӧн. Гимназияныҥ бойында, интернатта балдардыҥ јайаан иштериниҥ, кайралдарыныҥ сӱреен солун кӧрӱлери тургузылды. Ада-энелерге балдарыныҥ једимдериле, јеҥӱлериле таныжарга оморкодулу, сӱӱнчилӱ ине. Онойдо ок башка-башка класстарда ачык уроктор, ада-энелердиҥ јуундары, ӱредӱчилердиҥ соведи ӧтти.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина