Алтайдын Чолмоны

Кеҥи: эдилген де, эдетен де керектер ас эмес

20.04.2018

Оҥдой аймакта Кеҥидеги јурт јеезениҥ јааны Сергей Николаевич Каташевтиҥ куучындаганыла, улузыныҥ тоозы аайынча Кеҥидеги јурт јеезе Оҥдой аймакта экинчи јерде турат, Оҥдой јурттыҥ кийнинеҥ. Оныҥ учун аайына чыгатан сурактары да ас эмес.

«Мында меге јаан болужын башка-башка кеминдеги депутаттар, јурттардыҥ старосталары јетирет — деп, Сергей Николаевич куучынын улалтат. — Кеҥи деген јурт тегин јурт эмес. Социалистический Иштиҥ Геройы Тана Марчина совет ӧйинде Кеҥидеги совхозтыҥ атту-чуулу койчызы болгон. Семенов Иван Ильич, Туйакту јурттыҥ кижизи — Советский Союзтыҥ Геройы. Ордендерлӱ улустыҥ тоозы он тӧрт.

Аайына чыгатан сурактар ас эмес, олор, байла, кажы ла јуртта бар. Олордыҥ бирӱзи керегинде куучындабас аргам јок. Оны ла эске алынзам, јӱрегим сыстай берет. 2016 јылда јаан кар тӱшкенин слер билеригер. Буландык јуртта јаан эмес суучак бар, ол јайылала, јурттыҥ јарымызын алып ийген. Улус меге баштанды, болушсын, бу тӱбектиҥ аайына чыксын деп.
Улуска болужар керек. Оныҥ учун мен таныш башкараачыларла јӧптӧжӧлӧ, уур дейтен техниканы экелеле, суу кӧндӱре ӧтсин деп, јалаҥда чичкечек јуука кастырдым. Суу ӧдӧ берген, улус јеҥил тынып ийген…

Jе јербойыныҥ бир ӱй кижизи ӧрӧ турган шиҥдеечи органдарга комыдал бичиген, Каташев јерди ӱреди, кастырды деп. Jаан удабай, Jуртхознадзордыҥ ишчилери једип келген. Кӧргӧн, ширтеген, јурт јеезени 40000 муҥ салковойго шрафтаган, ээлемниҥ меге болушкан башкараачызы В. Е. Шадринди база кезеткен, јӱк ле меге болушканы учун. Бастыра эки-јарым миллион салковой тӧлӧӧри керегинде јӧп јарадылган.

Меге јаргылажарга келишкен, карын, јаргы ол јӧпти токтоткон. Тарынбас арга јок, не дезе, улуска тузалу иш этсеҥ, кезедип, штрафтап јат.
Мактанбай јадым, је Кеҥиде эткен иштер ас эмес, улус оны кӧрӱп ле баалап јат деп бодойдым.
Jуук ӧйдӧги амадулардыҥ бирӱзи — Шибее јуртта стадион ло балдардыҥ плошадказын тудары. Бу объекттерди быјыл јайдыҥ тал-ортозы кирезинде тудуп салар керек. Улус стадиондо амырап-маргышсын, балдар ол плошадкада ойнозын.

Эдилген иштердиҥ тоозында – Кеҥиниҥ бойында азыйда гараж болгон ээн тураны спортзал эдип кубултканыс. Спорттыҥ ла су-кадыктыҥ бу объеги эмди тӧрт сменала иштеп турганына не сӱӱнбес. Мында волейбол, баскетбол, кӱреш ле спорттыҥ ӧскӧ дӧ бӱдӱмдери аайынча секциялар иштейт —балдардаҥ ала јаан улуска јетире ого јилбиркеп јӱрет».

Куучынныҥ учында Сергей Николаевичтеҥ «Бош ӧйдӧ нени эдедигер?» деп сурадыс.
—Мен иштеҥ бош ӧйдӧ аҥдаарын сӱӱйдим, мылтыктаҥ адары аайынча республикан маргаандарда туружадым. База ла мактаныш јогынаҥ айдып турум — ыраагына кырлу мылтыктаҥ таҥма адары аайынча республикан маргыжуда 300 метрге адары јанынаҥ баштапкы јер алгам.

Мен балыкчы эмес, је улусты балыктаары ажыра амырадары керегинде база сананарга келижет. Буландыктыҥ кӧли бар, балыкту, је оныҥ ээзи улус балыктаганы учун кӧп акча алат. Бай улуска, айса болзо, ол кӧп акча эмес, је бу ла Кеҥиниҥ, аймактыҥ тегин улузына бойыныҥ јериндеги кӧлгӧ барып амыраар кӱӱни бар. Jе…

Бу кӧл республиканыҥ башкартузына кирбей јат, мен оны оҥдобой јадым.
Эмдиги јӱрӱмде јарт эмес сурактар кӧп, олордыҥ аайына чыгатаны јаҥныҥ јербойындагы органдарынаҥ, ол тоодо бийиктей турган органдардаҥ камаанду. Оныҥ учун олордыҥ бажында отурган улустыҥ ижинде једимдер кӱӱнзейдим — деп, ол айткан.