Алтайдын Чолмоны

Кӧжӧгӧ ачылып, јажыттарла таныштырат

15.05.2018

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театр кӱӱк айдыҥ 12-чи кӱнинде бойыныҥ 40-чи юбилейлик театрал сезоныныҥ тӧс учурлу «Театрдагы тӱн» деген кӧдӱриҥизин ӧткӱрди.

«Театрдагы тӱн» бастырароссиялык акция. Шак бу тӱнде театр кӧрӧӧчилерине, айылчыларына эжигин ачып, кӧжӧгӧниҥ ары јанындагы театрал јӱрӱмниҥ кайкалыла, јажыдыла јууктада таныштырат. Куулгазын кептӱ тӱнниҥ амадузы кӧрӧӧчилердиҥ театрга јилбиркеп јӱрерин јӧмӧӧри, олордыҥ ичкери ӧзӧрине јарамыкту айалганы тӧзӧӧри, таланыҥ культуралык, јайаандык јӱрӱминде эрчимдӱ туружарын, онойдо ок бойыныҥ башка-башка ороондордыҥ јаҥжыгуларыла, кӧгӱс байлыгыла тереҥжиде таныжар кӱӱнин, јӱткимелин бастыра јанынаҥ јӧмӧп јеткилдеери.

Театрдыҥ эжигин ачып, алтын бозогозын алтаган јаан-јаш мында база ӧскӧ кайкамчылу телекейдиҥ ийдезиле, кейиле-тыныжыла танышкан кийнинде ол театрдыҥ чындык најызы, кӧрӧӧчизи болуп артарында алаҥзу јок ине.
Теардыҥ куулгазын тӱнине амадап келген балдарды, ада-энелерди, ӱренеечилерди, туружаачыларды Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ министри Ольга Антарадонова уткыды. Министрдиҥ айтканыла, јаан учурлу культуралык акция-кыймыгу театрдыҥ 40-чи юбилейлик театрал сезоныныҥ тӧс лӧ учурлу кереги болуп јат. Театрдыҥ быјылгы аҥылу сезонына учурлалган тизӱ јайаандык туштажулар кӧнӱ ӧдӧт. Мындый театрал тӱн 2014 јылда бийик кеминде ӧткӧн. Кӧрӧӧчилер кӧп лӧ болгон.

«Бӱгӱнги тӱнде театрга келгендер кӧжӧгӧниҥ кийни јанындагы кайкамчылу телекейди бойына ачар, таныжар јарамыкту арга бар» — деп, Ольга Юрьевна айтты. Ол онойдо ок бойыныҥ уткуулында эл театрды јӧмӧп, бу кӧдӱриҥиде эрчимдӱ туружып јаткан М. В. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотекага, культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжине ле онойдо ок ӧскӧ дӧ организацияларга јаан быйанын айтты.

Эл театрдыҥ художественный башкараачызы Эмма Иришева айылчыларды јаан байрамла уткып, кайкалдыҥ тӱни куулгазын чӧрчӧктӧриле кайкадар, кӧӧрӧдӧр, сӱӱндирер дп айтты. «Театрдыҥ тӧртӧн јылга калыктыҥ оморкодузы болуп улалып јаткан репертуары, тӱӱкизи слердиҥ кӧзӧрдиҥ алдында» — деп, ол кӧрӧӧчилерге баштанды. Чындап та, фонтанды эбире башка-башка ойын-кӧргӱзӱлердиҥ сӱр-кеберлериниҥ сӱрлӱ кептерин кийген актерлор мында кезек ӧйгӧ тура тӱштилер. Туулу Алтайдыҥ коо ӱндӱ јылдызы Алена Челтуева театр керегинде јараш кожоҥын сыйлады. Jаан ла јараш байрам фонтанныҥ јанынаҥ ла кӧндӱгип, тебӱ алынды дп айдарга јараар.

Фонтанныҥ оҥ ло сол јанында эл библиотека бичиктердиҥ солун кӧрӱзин тургусты. Бир кӧрӱ бӱткӱлинче эл театрдыҥ тӱӱкилик ле јайаандык јолына учурлаларда, экинчи кӧрӱ кӧрӧӧчилерди телекейдиҥ, онойдо ок бистиҥ ороонныҥ театрал тӱӱкизиле, једимдериле таныштырды. Мында ас учурап турган бичиктерле таныштырып тура, викторина ӧткӱрилди. Театрал телекейи јилбилӱ ине, айдарда, балдар база маргышкан кептӱ сурактарга чын карууларды табарга чырмайдылар ла. Бу ла фонтанныҥ јуугында оогош болчомдорго ойноор эптӱ јер болды, ондо олор бойлорыныҥ билгирин ченеп, берилген сурактарга эне-адазыныҥ јӧмӧгӧниле карууларды айдып, ӱлгерлер де кычырды, кожоҥдор до кожоҥдоп турдылар. Мында јуулган болчомдорло актриса Эльмира Челтенова јилбиркеп иштеди.

Jаан залдыҥ оҥ јанында культураныҥ ла санаттыҥ колледжиниҥ ӱренеечилериниҥ ле онойдо ок башка-башка јылдарда божоткондордыҥ театрдыҥ репертуарына учурлап јураган јуруктарыныҥ јилбилӱ кӧрӱзи тургузылды.
Россия Федерацияныҥ театрал ишчилериниҥ биригӱзиниҥ Алтай Республикадагы бӧлӱги (јааны театровед, искусствоведениениҥ кандидады Светлана Тарбанакова) Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрдыҥ учурлу 40-чи сезонына уткый солун кӧрӱ-маргаанды белетеп тургускан. Мында, темдектезе, колледжти божоткон Сурайа Кульдинаныҥ «Ай карыккан тӱнде» (Мустай Карим), Айсулу Семендееваныҥ «Ырысту», «Тонйукук» (Аржан Адаров) ла оноҥ до ӧскӧ кӧп балдардыҥ јайаан иштери солун болуптыр.

Кӧрӱ-маргаанныҥ окылу жюризиниҥ председатели Алексей Дмитриев, турчылары јурукчылар Валерий Тебеков, Игорь Катонов болдылар.

Бу ла байрамдык тӱнде кӧрӱ-маргаанныҥ јеҥӱчилдери јарталды, кереес сыйларла, ӱзеери акчала јилбиркедиш болды. Ӱренеечилерге ол база керектӱ эмей. Кӧрӱ-маргаанныҥ спонсоры болуп, Алексей Дмитриев керектӱ акча-манатла болуш этти. Онойып, 1-кы јерге культураныҥ ла санаттыҥ колледжиниҥ 1-кы курсыныҥ ӱренеечизи Николай Подъезжих чыкты. Николай бойыныҥ јуругында театрдыҥ кӧжӧгӧзиниҥ ары јанындагы јӱрӱмди, јайаандык ишти кӧргӱсти. 2-чи јерге база ла колледжтеҥ 3-чи курстыҥ ӱренеечизи Александра Майманакова чыкты. Ол бойыныҥ јуругында актерлордыҥ сӱр-кеберлерин јураган. 3-чи јерге бу ла колледжтиҥ 2-чи курсыныҥ ӱренеечизи Анастасия Майжегишева чыккан. Анастасия Новосибирсктеҥ бери келген. Бу ӱренеечилердиҥ ӱредӱчизи И. Катонов.

Россия Федерацияныҥ нерелӱ јурукчызы, культураныҥ ла санаттыҥ колледжиниҥ ӱредӱчизи Сергей Дыков кӧрӱ керегинде бойыныҥ шӱӱлтезин айтты: «Солун кӧрӱде колледжтиҥ ӱренеечилери, онойдо ок оны божоткон балдар јилбиркеп турушты. Бистиҥ колледжти божоткон балдардыҥ кезиги ӱредӱзин бийик ӱредӱлӱ заведениелердиҥ сценографиялык бӧлӱгинде улалтат. Темдектезе, Алан Саймин Санкт-Петербургта јуранарыныҥ академиязында ӱренет, удабас ла тӱгезер. Айса болзо, јиит уул бистиҥ театрга келип иштеер болор бо».

Jарлу јурукчыныҥ, ченемелдӱ ӱредӱчиниҥ айтканыла, бу ла академияда база сценографка Валерия Комольцева ӱренет. Балдарга СССР-дыҥ албаты јурукчызы Эдуард Кочергинде ӱренер ырысту учурал келишти. Ол бойыныҥ ӧйинде С. Товстоноговло иштеген јарлу јурукчы. Jайаан јайалталар ӱредӱзин тӱгезип, јурукчы-ӱредӱчи де болуп иштеер аргалу.
Jеҥӱчил болуп чыккан ӱренеечилердиҥ ӱредӱчизи јурукчы Игорь Катонов бу балдардыҥ ӱредӱзине, јайаандык ижине каруулузын, јилбиркегин аҥылап темдектеди. Олор амыраар да кӱндерде келип јуранып, таскадынып турган болуптыр. «Бу балдар маслоло иштеп јат, «Живопись» деген бӧлӱкте ӱренгилейт. Мынайда ла јуранып барза, јарым јолго токтобозо, ичкери јолын алынар» — деп, И. Катонов ӱренчиктериниҥ јеткен једимдери, оноҥ арыгы ижи јанынаҥ айтты.

Театрдыҥ бијелеер залында актердыҥ узы, сценадагы фехтование, сценада кыймыктанарыныҥ, сценада ӧдӱп турган јуу-согуштыҥ, тартыжуныҥ эп-аргаларыла, јажыттарыла јуулган јииттерди актерлор Айдар Унатов, Игорь Тазранов, Арунай Тазранова таныштырып, башка-башка эп-сӱмелерге мында ла таскаттылар.

Кайга кандый да ӧйдӧ јилбӱ јаан болгонын бу тӱнде мында Россия Федерацияныҥ нерелӱ артизи Болот Байрышевтиҥ ле Айас Турлуновтыҥ ӧткӱрген ӱредӱзи база катап кереледи. Анчада ла јииттер кайла мастер-класс кайда ӧдӱп јатканын сурулап-бедиреп, терлеген-бурлаган келгени оморкодулу.

Мастер-класстар вокалла, сценада јарт, кӧндӱре, тыҥыда куучындаары, тынышты канайда тузаланары јанынаҥ ӧтти. Кожоҥло ӱредӱни театрдыҥ артизи Анастасия Концевая ӧткӱрди. Алтай Республиканыҥ нерелӱ артизи Виталий Перчик сценада куучындаарыныҥ ээжи-некелтелериле таныштырды.

Поэзияныҥ конференц-залда ӧткӧн эҥиринде кӧп тоолу кӧрӧӧчилер болды. Мында, темдектезе, Россия Федерацияныҥ нерелӱ артисттери Анна Балина, Власта Тысова, Ираида Охрина, Александр Майманов, Алтай Республиканыҥ нерелӱ артисттери Ирина Майманова, Нина Юданова, Маймадагы садиктиҥ пилоткалу, гимнастеркалу болчомдоры ла ӧскӧ дӧ јииттер Ада-Тӧрӧл учун Улу јууга учурлалган ӱлгерлерди эске кычырдылар.

Театрал амалдай-маска, «Сӱӱнчилӱ костюмерный», «Театрал реквизит», аквагрим театрдыҥ экинчи кадында ӧтти. Мында бӱткӱл эҥир јашӧскӱрим сӱреен кӧп болды. Кем де парик кийет, кем де башка-башка сӱр-кеберлердиҥ (ойын-кӧргӱзӱлердиҥ) кеп-кийимдерин кийип, мында ла фотого тӱжет.

Jаан залдыҥ фойезинде флэшмоб болды. Мында јуулгандарга јашӧскӱримниҥ эмдиги ӧйдӧги бијезин «Адаманттыҥ» ӱренчиктери кӧргӱстилер. Оныҥ кийнинде «Jас, сӱӱш сени табар» деген ойын-концерт болды. Ойын-концертте актерлор јайаан јайалталарын толо кӧргӱстилер. Кӧрӧӧчилерге олор јаҥыс та ойын-кӧргӱзӱлерде башка-башка сӱр-кеберлерди чындык ойноп турганыла эмес, је кажызы ла коо јараш ӱниле кожоҥдоп турганы кайкамчылу ачылта болды деп айдарга јараар. Мында, темдектезе, Александр ла Ирина Маймановтор, Алина Попошева, Роксана Саргадытова, Игорь Тазранов, Эмиль Колбин, Эмма Иришева, Айдар Унатов, Айас Турлунов, Алена Челтуева, Вадим Деев, Вера Сумачакова ла оноҥ до ӧскӧлӧри бойлорын база бир јанынаҥ кӧргӱсти. Кӧрӧӧчилер онойдо ок «Ханума», «Туба» деген ойын-кӧргӱзӱлердиҥ ӱзӱктерин изӱ колчабыжула уткыды.

Онойып, ороондо ӧдӱп јаткан јакшыны бойыныҥ акту кӱӱниле јетиреечилердиҥ јылына, онойдо ок эл театрдыҥ 40-чи юбилейлик театрал сезонына учурлалган «Театрдагы тӱн» элес эдип ӧдӧ конды. Келер јылдарда «Театрдагы тӱн» кӧнӱ јолына чыгып, бийик кеминде ӧдӱп турзын деп кӱӱнзеери артат.

К. ПИЯНТИНОВА