Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Кујурлуныҥ јалтанбас јуучылдары

22.05.2018

Кујурлуны Кӧксуу-Оозы аймактыҥ оогош деген јурттарыныҥ бирӱзи деп, кычыраачылар билер. Шак бу јурттаҥ Ада-Тӧрӧл учун Улу јууга тӧртӧнгӧ шыдар эрлер атанган, је ойто кайра јер-Алтайына он ло кижи јанган. Олордыҥ ортозында Наай Баясович Кебеков болгон. Кычыраачыларды Jажнай эјениҥ эске алынганыла таныштырып турум.

«Мениҥ адам Наай Баясович Кебеков Кујурлу јуртта 1910 јылда Маҥырчы Матина ла Байыс Кебеков деп улустыҥ билезинде чыккан. Школдо ӱренбеген де болзо, бичик-биликти јакшы билетен. Jуунаҥ озо колхозто башка-башка иштерде иштеген: агаш та јарган, колхозтыҥ председатели де болгон. Ол ӧйдӧ госпланды ӧйинде, тутак-эш јогынаҥ бӱдӱрер керек болгон. Председатель болуп турала, адама ӱч пе айса тӧрт пӧ айга отурарга да келишкен. Аштыҥ планын бӱдӱре табыштырала, катап јакылта келгелекте деп, арткан ашты колхозчыларга ӱлеп берген. Оныҥ учун кату каруузына турарга келишкен.

1930 јылда ол Jӱстӱк деген кысла айыл-јурт туткан. Баштапкы уулы тогус айлуда јада калган. Оноҥ мен чыккам.
Адам јууга 1941 јылда атанган. Jууда ол старший лейтенант званиелӱ болгон, башка-башка фронттордо јуулажарга келишкен. Курскта да ӧткӧн от-калапту јууда турушкан.
Адам бойыныҥ черӱчил молјузын ак-чек бӱдӱрген. Jууны-чакты Германияда тӱгезип, айылына 1946 јылда јанып келген.
Ол ойто ло колхозтыҥ јааны болуп иштей берген. Ада-энем 1951 јылда јеткердеҥ улам божогон. Олорло кожо В. К. Сычева деп ӱредӱчи болгон. Олорды Кадын суу апарган.

Улу јууда мениҥ эки таайым, Михаил Майманович ле Николай Майманович Упановтор база турушкан. Михаил 1918 јылдыҥ, Николай дезе 1920 јылдыҥ. Таайларым экӱлези ӱредӱчи улус болгон, јааны Ак-Кемде, оогожы Кујурлуда балдар ӱреткен. Оноҥ озо олор рабфакты ӱренип божоткон. Михаил таайым билелӱ, бир кысту, Николай таайымда биле јок болгон.

Николай 1942 јылда Житомир калада бомбалардыҥ алдынаҥ (бомба тӱшкен турадаҥ) балдарды аргадап јадала божогон деп, похоронка келген.
Михаил дезе јууныҥ учына чыгып барадала, 1945 јылдыҥ кандык айыныҥ 29-чы кӱнинде јер јастанып јыгылган деп коркышту чаазын келген. Таайым танковый частьтыҥ командири болгон. Командирге ол јуу ӧйинде Ленинск-Кузнецк деп јерде ӱренген.

Тӧрӧлин корыган ат-нерелӱ улустыҥ ортозында бистиҥ де оогош јуртыстыҥ јалтанбас, јана баспас јуучылдары болгоныла бис оморкоп јӱредис. Jалтанбас јуучылдардыҥ ады-јолдоры ундылбазын деп, бала-баркага куучындап јӱредис. Jуртыста олордыҥ ады-јолдорын ӱргӱлјикке кереестеген кереес те бар. Мында јылдыҥ ла кӱӱк айдыҥ 9-чы кӱнинде митинг те, ойын-концерт те ӧдӧт. Бис олорго быйанду јӱредис».

Н. САЙЛАНКИНА бичип алган,
Тӱҥӱр јурт.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина