Праганы јайымдаган

22.05.2018

Фронтко Кан-Оозынаҥ 1941 јылдыҥ кӱзинде атанган Иван Иванович Левин Jеҥӱниҥ кӱнинде Прагада болгон. Кичӱ лейтенант званиелӱ јерлежис ол тушта 1-кы Украинский фронтто јуулашкан 4-чи танковый черӱниҥ 6-чы гвардейский механизированный корпусыныҥ 172-чи гвардейский механизированный бригадазыныҥ 2-чи мотострелковый батальоныныҥ истребительный батареязыныҥ взводыныҥ командири болгон. Ол Пражский наступательный операцияда турушкан.

1945 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 8-чи кӱнинде фронт Чехияныҥ ӧзӧгиндӧӧн ичкери јӱре берип, немец черӱниҥ «Центр» деген группазыныҥ тылында болуп калган. Бу группада ӧштӱниҥ 1 миллион кире солдаттары ла офицерлери јуулашкан. Гитлеровецтерге 23 саат кирезинде бӱткӱлинче капитулировать этсин деген некелте эдилген де болзо, немецтер совет черӱлердиҥ бу некелтезине каруу да бербеген. Ол ок ӧйдӧ герман командование вермахтыҥ черӱлерине Берлинде капитуляция керегинде документке кол салылганын јарлап ийген. Бу ок ӧйдӧ кӱнбадыш јаар ичкерлеп, американдарга олјого кирерге, совет черӱлерле тартыжуны канча ла кире узакка улалтсын деп кычыру эдилген болгон.

Jуу-чак формально токтоп то калган болзо, Чехословакияда фашисттер бистиҥ черӱлерге удурлажарын токтотпогон.
И. И. Левин јуулашкан черӱ Праганыҥ кӱнбадыш јанында Била Гора деп јурттыҥ јаказында турган. Бу јурт эмди јок, јурттыҥ јери Чехияныҥ тӧс калазыныҥ јери болуп калган. Мында эмди садуныҥ «Зличинь» деген јарлу тӧс јери ле Вацлав Гавелдиҥ аэропорты.

СС-тыҥ 2-чи каруул батальоны, 20-чи полицейский полк, СС-тыҥ «Фюрер» деген полкы Прагадаҥ Чехияныҥ кӱнбадыш јанындӧӧн барып јаткан јолло ӧдӱп чыгарга умзанган. Немецтерди кӧрӱп ийеле, Иван Левин бойыныҥ взводына уй мылтыктарды бурып, немецтердиҥ колонназын атсын деп јакару берген. Бу јуу-согушта ӧштӱниҥ эки бронетранспортеры, черӱлӱ ле кошту беш кӧлӱк, 46 ӧштӱ јоголтылган. Арткандары дезе техниказыла, мылтык-јепселиле кожо олјого кирген.

Кӱӱк айдыҥ 9-чы кӱнинде 4-чи танковый черӱ ӧштӱниҥ ӱрелбеген 35 самоледын, 500 автомашиназын ла 5,1 муҥнаҥ кӧп солдаттарын ла офицерлерин олјологон. Чехословакияны фашист олјочылардаҥ кӱӱк айдыҥ 11-чи кӱнинде јайымдагандар. Jе оныҥ да кийнинде, канча неделелердиҥ туркунына, нацисттердиҥ группировкалары диверсиялар эдип, оккупацияныҥ американ зоназындӧӧн уштылып чыгарга, ченежӱлер эткен болгон.

Совет черӱлер вермахтыҥ калганчы черӱлерин Чехияда оодо сокконыныҥ кийнинеҥ экинчи телекейлик јуу-чак Европаныҥ јеринде токтогон.
Пражский наступательный операцияныҥ уч-турулталарыла И. И. Левин Кызыл Чолмон орденле кайралдаткан.

(«Новости Горного Алтая» сайттаҥ)

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина