Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Балдар бистиҥ келер ӧйис

01.06.2018

Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱнин бай јаҥжыгуларлу, эҥ јарлу ла јаркынду байрамдардыҥ бирӱзи деп айдарга јараар. Бу байрамды ӧткӱрери керегинде јӧп 1925 јылда Женевада ӧткӧн балдардыҥ амыр-энчӱ јӱрӱмине учурлалган телекейлик конференцияда јарадылган. Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱни јылдыҥ сайын кичӱ изӱ айдыҥ 1-кы кӱнинде темдектелет.

Экинчи телекейлик јууныҥ кийнинде балдардыҥ су-кадыгын тыҥыдар ла олорго амыр-энчӱ айалгалар тӧзӧӧр сурактарда јаан кызалаҥдар болгон. Парижте ого учурлай ӱй улустыҥ конгрези ӧткӧн. Шак бу конгрессте амыр-энчӱ учун јана баспай тартыжарыныҥ ла балдарды корулаарыныҥ сурактары кӧрӱлген ле ол јанынаҥ черт берилген. Бу ла јылда Ӱй улустыҥ телекейлик совединиҥ Москвада ӧткӧн сессиязыныҥ ижинде байрам окылу јарадылган. 1950 јылда кичӱ изӱ айдыҥ баштапкы кӱнинде Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱни баштапкы ла катап темдектелген. Эмди ол бастыра телекей ичинде ле бистиҥ телкем орооныста бай јаҥжыгуларлу, сӱрлӱ ле јараш байрамдардыҥ бирӱзи болуп калган.

Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱнинде бойыныҥ флагы бар. Оныҥ јажыл ӧҥи јаш ӱйениҥ ӧзӱминиҥ, ар-бӱткенле тудуш болгоныныҥ, бийик тӱжӱмниҥ темдегин керелейт. Оныҥ ӧҥи јакшыга јӱткӱген кӱӱн-санаала база јуук колбулу. Jер-энени айландыра улустыҥ сӱрлери јуралган. Олордыҥ ӧҥдӧри — кызыл, сары, кӧк, ак ла кара. Олор јаан да улус, јаш та балдар бой-бойын тооп јӱретениниҥ ле јер-телекейдиҥ эл-јоны бой-бойына тӱҥей эмес болгоныныҥ сӱр-темдеги. Чике ле ортозында јуралган Jердиҥ темдеги кижиликтиҥ текши айылы болгон шибее-јуртты бек ле бузулбас болгонын керелейт.

Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱни ол јаҥыс ла сӱӱнчилӱ байрам эмес. Ол јаан улуска јаш ӱйеде тап-эриктер бар болгонын эске алындырып, олорго ырысту јӱрӱм јӱрер, кӱӱнзегениле сӱӱген керегин бӱдӱрер, келер ӧйдӧ ороонына тузалу ла керектӱ улус болуп чыдаар јарамыкту аргалар тӧзӧӧрин некейт. Мында балдардыҥ тап-эриктерин корулаары сӱрекей учурлу болуп јат.

Бу байрам бистиҥ республикада база элбеде темдектелет. Бӱгӱн Горно-Алтайскта В. И. Ленинниҥ адыла адалган тӧс тепсеҥде, культураныҥ ла амыраарыныҥ паркында, тӧс скверде балдарга учурлай кӧрӱлер, викториналар, концерттер, спектакльдар ла спорттыҥ башка-башка маргаандары ӧдӧр. Байрам 11 саатта культураныҥ ла амыраарыныҥ паркында «Город детства» деген сӱрлӱ ле сӱӱнчилӱ программала ачылар. Каланыҥ администрациязы ада-энелерди ле балдарды байрамда турушсын деп кычырат.

П. Кабар

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина