Алтайдын Чолмоны

Президентле «Чике колбу»

05.06.2018

Кичӱ изӱ айдыҥ 7-чи кӱнинде 12 саатта «Владимир Путинле чике колбу» башталар. Президент 16-чы катап ӧткӱрилип јаткан чике телеэфир ӧйинде россияндардыҥ сурактарына каруулар берер. Сурактар башка-башка каналдар ажыра келет: телефон, moskva-putinu.ru деген окылу сайт, ӧскӧ дӧ социальный сетьтер ажыра, sms ла mms-јетирӱлер бӱдӱмле, анайда ок видеоформатла келет. Берилген сурактардыҥ тоозы миллионго јууктажып калган. Чике колбу ӧдӧрине јетире эки ле кӱн арткан.

Владимир Путин бастыра сурактарга каруулар берип болбозы јарт. Jе онызы ол улус берген сурактарды оноҥ кӧрбӧс дегени эмес. Быјыл «Чике колбу» јаҥы форматла ӧдӧр. Президент губернаторлорго сурактарды конференц-колбу режим ажыра берер аргалу болор.

«Чике колбуны» чике эфирле «Россия 1», «Первый», «Россия 24», ОТР телеканалдар кӧргӱзер, «Маяк» радиостанция, «Вести FM», «Радио России» берилтелер ӧткӱрер. Интернетте видео ло текстовой трансляцияны «Россия бӱгӱн» деген агентство ӧткӱрери темдектелген.

Улустаҥ јетирӱлер алар бирлик тӧс јер тӱни-тӱжи иштейт. Бери ороон ичинеҥ сӱрекей кӧп тоолу јетирӱлер, сурактар ӱзӱги јогынаҥ келет — кӱнине муҥдар тоолу. Улус государствоныҥ јаанына јаҥыс ла чокым кандый бир курч сурактар керегинде эмес, је анайда ок олорды јилбиркедип турган јаан учурлу ӧскӧ дӧ сурактар, Россияныҥ телекей ичинде айалгазы, јетирӱлик технологиялар, экология ла ӧскӧ дӧ кӧп тоолу сурактар аайынча бойыныҥ шӱӱлтелерин айдарга амадайт.

Ондор тоолу операторлор улуска бойыныҥ сурагын чокым берерине болужат. Jажыла эҥ јаан абонентке 98 јаш, эҥ оогожына — 3 јаш. Улус кӧбизинде јаҥыс ла сурактар бербей јат эмезе шӱӱлтелерле баштанбайт — олорды Россияныҥ келер ӧйи, орооныс телекей ичинде кандый јерде болоры, ичбойындагы аргаларыс, ӧзӱмниҥ тӧзӧлгӧлӧри јилбиркедет. Балдарды, јаан улусты ла чылап, телекейлик экономиканыҥ ла геополитиканыҥ сурактары база јилбиркедет.
Видеосурактар — Бирлик тӧс јерге келип турган баштанулардаҥ эҥ ле јилбилӱзи деп айдарга јараар. Улус Президентке нени куучындап турганы ол ло тарыйын кӧргӱзилет. Улус кӱӱнземелдерин ле шӱӱлтелелерин база айдат: шӱӱлтелердиҥ сӱрекей јаан государственный банкына тӱҥдеш. Россияндарда ичкери ӧзӱм алынары јанынаҥ чокым кӧрӱм бар. Бастыра сурак-баштанулардаҥ оноҥ јарлу јажыл папкалар тӧзӧлӧт, эфирдиҥ кийнинеҥ Путин олорды губернаторлордыҥ кажызына ла бойы таҥынаҥ аткарып јат.

Call-центрлердиҥ ижиниҥ технологиязы бӱткӱлинче учына јетире јазап туруп тӧзӧлгӧн. Операторлордыҥ ижи — улустыҥ баштануларын алар, кезикте олорго суракты чокым тургузарына болужар. Операторлордыҥ бастыразы аҥылу талдаш ла аҥылу белетениш ӧткӧн: улусла колбу тудары улуска тоомјылу, чыдамкай болорын, психологический темигӱ некейт. Телефон ажыра баштанган кижини олор лапту угат ла болужат. Россияндарга ӧй јанынаҥ кандый да кирелендириш тургузылбаган.

«Бис кижи учына јетире айдарына ӧй бередис — кижи шӱӱлтезиниҥ «кызыл чийӱзин» јылыйтпазын деп. Бу ок ӧйдӧ кайра колбу болзын деп, заметка-темдектер эдедис» — деп, операторлордыҥ бирӱзи куучындаган.
«Чике колбуныҥ» телефоныныҥ номери Россия ичинде 8-800-200-40-40. Кӧп тоолу россияндар видеосуракты 0-40-40 телефон ажыра аткаргылайт эмезе «Чике колбуныҥ» соцсетьтеги бӱктеринде артызат — «ВКонтакте», «Одноклассники» — текстле де, видеоло до.

Россияндардыҥ Владимир Путинге сурактарын ла баштануларын аайлаштыра кӧрӧринде быјыл баштапкы ла катап волонтерлор туружат, олор операторлорго болужат. Ол волонтерлордыҥ тоозында јарлу да улус бар: артисттер, режиссерлор. Олордыҥ амадузы — телефондошторды аайлаштырарына ла улустыҥ баштануларын систематизировать эдерине болужар.

«Улус Президентке берген кандый бир сурак учун каруулу кижи бар болгонын билер. Мен кыйалта јогынаҥ оны эдер учурлу» — деп, Россияныҥ албаты артизи Сергей Безруков айдат.
Call-центрлер, Москвадаҥ ӧскӧ, база ӱч калада ачылган: Липецкте, Челябинскте ле Екатеринбургта.
«Бис јӱк ле голосовой деген телефондошты алып јадыс, мында кажы ла телефондошко канча кире ӧй берери кирелендирилбейт. Гражданин бисле узакка куучындажарга турган болзо, анча ла кире куучындажар аргалу. Темдектезе, баштапкы ла кӱнде бис бир кижинеҥ 5 саатка улалган телефондожын алганыс» — деп, «Россияныҥ Президентиле чике колбу» деген ӱлекер аайынча Уральский регионноҥ координатор Анастасия Гусельникова айткан.
Улустыҥ телефон-баштануларын алып турган кыпта аҥылу температурный ла чык режим тургузылган. Чике колбуны јеткилдеп турган чӱмдӱ аппаратура бир канча кыптарда тургузылган. Ӧткӧн «Чике колбу» ӧйинде техниктер эки миллионноҥ кӧп баштануларды аларын јеткилдеген болгон. Мынаҥ да кӧп баштанулар алар аргалар бар. Бастыра јазалдар быжу, олордо толо кеминде резервирование бар.

«Jазал ӱреле берзе, бисте резерв бар — бир де сурак ајару јогынаҥ артпас» — деп, «Ростелеком» ПАО-ныҥ «Центр» деген макрорегиональный филиалыныҥ технический директоры, макрорегиональный филиалдыҥ директорыныҥ ордынчызы Андрей Леваков куучындайт.
Call-центрлер «Президентле чике колбу» тӱгенгенче иштеер.

«Чике колбу» ажыра келип турган баштанулар министерстволорго ло губернаторлорго аткарылат. Эҥ ле курч дегендериниҥ аайы-бажына ол ло тарыйын чыгат. Ол керегинде государствоныҥ јааныныҥ пресс-качызы Дмитрий Песков айткан.

«Чике колбуныҥ» кийнинеҥ тергеелердиҥ јаандарына бойлоры башкарып турган тергеелердеги чындык айалганы кӧрзин деп, јетирӱлерле јеткилдейдис. Министрлерге јетирӱлер белетейдис — кажы ла министерствого келиштирте. Курч сурактардыҥ аайына чыгарын «кайырчакка саларын» болдыртпайдыс ла аайлаштыру керекте туружадыс» — деп, Кремльдиҥ чыгартулу кижизи айткан.

«Jолло, эмезе коррупцияла, эмезе диабет ооруныҥ тестериле колбулу курч сурак болзын — кажы ла суракка ајару эдилет. Путин бастыразына теҥ-тай баштанат, анчада ла улусла колбулу сурак болзо. Оныҥ да учун оны албаты-јон јӧмӧйт» — деп, Песков темдектейт.

(Электрон СМИ-лердеҥ)