Статьи

Статьи

Олор областьты башкарган

Бу куучынды мен туку азыйда уккам. Оҥдой аймактыҥ Каракол ӧзӧгинде бир биле јаҥы чыккан уулчагын Папардэ деп солун атла адаган болтыр. Оноҥ, 1930-чы јылдардыҥ политикалык кысташтары башталарда, балагарды нениҥ учун мынайда адаганаар деп, олорго шылучылар келип јӱрген. Ойрот автоном областьтыҥ 1920-зинчи јылдарда башкараачыларыныҥ бирӱзи болгон Леонид Алексеевич Папардэни совет јаҥга удура иштеген деп бурулап, 1938

31 мая 2022

«Ӱредӱчиниҥ кажы ла кӱӱнине сӱӱнедим»

Ӱредӱликте эпши ӱредӱчилердиҥ ле таскадаачылардыҥ «каандыгы» тӧзӧлгӧн деп ле бу «каандыктыҥ» бажында кӧп јаны база эпшилер деп билерис. Бу куучынды бис ӧткӧн бичимелде баштаган эдис. Јаш ӱйеге јӱрӱмге керектӱ билгирлер берер иште эр улустыҥ тоозы ас болгоны керегинде база билерис. Бу айалга Ада-Тӧрӧл учун Улу јуудаҥ улам тӧзӧлгӧн деп шӱӱлте бар. Эр улус јуу-чакка атанарда,

24 мая 2022

Коолой чӧйгӧн кожоҥыс Кӧк айаска томулзын!

Горно-Алтайск каланыҥ Культура байзыҥында кӱӱк айдыҥ 14-чи кӱнинде алтай кожоҥныҥ ыраак-јуук талаларда ады-чуузы элбеде јарлу «Ойойым» деген албатылык ӧмӧлигиниҥ «Јӱрӱм јараш» деп адалган јакшынак ойын-концерти ӧтти. 2020 јылда «Ойойым» ӧмӧликтиҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала 25 јылдыгы темдектелген. Је коронавирусла колбой јарадылган кирелендириштӱ ээжи-некелтелердеҥ улам јайаандык ӧмӧликтиҥ учурлу байрамдык кӧдӱриҥизи элбеде темдектелбеген эди. Быјыл Россия Федерацияныҥ Калыктарыныҥ культуралык

24 мая 2022

Экспедициялык јолдорды эзедип

Билимчи Аркадий КОНУНОВТЫҤ бичимели Алтаистиканыҥ С.С. Суразаковтыҥ адыла адалган билим-шиҥжӱлик институдыныҥ 70 јылдыгына учурлалат. Кажы ла фольклорчыдаҥ билим ижи керегинде суразабыс, олор билим ижистиҥ тӧзӧлгӧзи эл-јон ортодо јӱрӱп, јууп алган материалдар деп айдар. Ӧскӧртӧ айтса, бистиҥ фольклорчылардыҥ шиҥдемел ижи озо ло баштап калыктаҥ јууп алган эрјине сӧзинеҥ – кай чӧрчӧктӧҥ, тегин чӧрчӧктӧҥ, кожоҥноҥ, алкыш ла

24 мая 2022

Кӱчтӱлердиҥ, чыйрактардыҥ ла јалтанбастардыҥ ойыны

Кӱӱк айдыҥ 12-14 кӱндеринде Оҥдой аймактыҥ Кӱпчеген јуртыныҥ Кер-Кечӱ ӧзӧгинде Кӧк Бӧрӱ аайынча республикан ачык маргаандар ӧткӧн. Анда бастыра тогус команда турушкан. Тӧрт команда Оҥдой аймактаҥ: «Кан-Кереде», «Јоло», «Чике-Таман», «Ак-Барс», Улаганнаҥ эки команда, Кан-Оозы ла Шабалин аймактардаҥ бир командадаҥ. Ӱч кӱнге улалган бу маргаандардыҥ аҥылузы туку Башкортостаннаҥ келген айылчылардыҥ командазы турушканы болуп јат. Кӧдӱриҥилӱ ачылтада

20 мая 2022

«Кайран бойым журналист…»

Мынайда адалган кӧрӱ Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган эл музейиниҥ Кан-Оозы јурттагы музей-бӧлӱгинде јазалган. Ол СССР-дыҥ ла РФ-тыҥ Журналисттер биригӱзиниҥ турчызы, Россия Федерацияныҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи Ботпок Кушкулинге учурлалган. Кан-Оозындагы краеведческий музей ады-јолы јарлу бичиичи, «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ јарлу журнализи ле кӧп јылдарга редакторы болгон Иван Васильевич Шодоевтиҥ адын аданат. Оныҥ јӱрӱмине ле

17 мая 2022

Jӱрген jӱрӱмим – мениҥ байлыгым

Сӱрлӱ кеен Алтайыста, кара башту албатыбыстыҥ ортозында ары јанынаҥ јайалталу, кӧкси байлык, ол ок ӧйдӧ кемзинчек эпшилер кӧп эмей. Олордыҥ бирӱзи Маргарита Романовна ТЕМЕЕВА (кыс ӧбӧкӧзи Сакладова). Бу эпши Оҥдой аймактыҥ Ленин-Јол јуртында 1957 јылдыҥ тулаан айыныҥ 27-чи кӱнинде чыккан. Оныҥ ада-энези Кӱчӱк Шурович ле Валентина Абыевна Кӧзӧрӧковтор деп улус болгон. Ай алдында ак кайыҥ,

17 мая 2022

«Алтайдыҥ Чолмоны» најыларын јууйт

«Алтайдыҥ Чолмоны» республикан газеттиҥ 100 јылдыгына учурлалган туштажулар Кан-Оозы аймактаҥ башталган. «Чолмончылар» эрте таҥла автобуска, кӧлӱктерге отурып, эҥ кӧп кычыраачыларлу Кан-Чарас алтайга ууланган. Јолой јаан боочыларда кыйраларын буулап, јол-јорук, туштажу јакшы ӧтсин деп алкыш суранып баргандар. Кан-Оозы јуртка јетпей јадып, јолдыҥ эки јанында турган кереес-баатырлардыҥ јанына ӧмӧликти аймактыҥ јаҥарчылары ла культишчилери уткуган. Кан-Оозында газеттиҥ ишчилери

17 мая 2022

Јаҥы ӧмӧлик — јаҥы амадулар

Ӱч ай кайра, кочкор айда, Улаган јуртта јаан сӱӱнчи болгон. Балдардыҥ сакыганду «Кӧк-Таман» деп сады иштеп баштаган. Сӱӱнчилӱ бу керекти кичинек болчомдордыҥ ада-энелери эки јылдыҥ туркунына энчикпей сакыган. Нениҥ учун дезе балдардыҥ садына балдарын табыштырарга кӱӱнзегендердиҥ тоозы кӧп. Манјылуда јӱзӱн-башка ӧҥдӧрлӱ јаан тура кижиниҥ кӧзине билдирлӱ илинет. Оныҥ да учун балдардыҥ бу јаҥы садын кӧрӧргӧ

13 мая 2022

«Семь дней войны»

Начало Великой Отечественной войны, войска немецко-фашистских захватчиков стремительно продвигаются на восток. Отряды Красной Армии не были готовы к такому развитию событий. В первые дни войны была уничтожена значительная часть боеприпасов, горючего и военной техники. За короткий срок немецкая армия заняла Северную Молдавию, Западную Украину, Литву, Латвию, Южную Эстонию и большую часть Белоруссии. Спустя неделю после

5 мая 2022

… 7 8 9 10 11 12 13 14 …

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина