Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Оймон ичиле кӱӱ-кожоҥ јайылды…

10.07.2017

Он тӧртинчи катап ӧткӱрилген «Алтайдыҥ аржандары» деп талалар ортодогы фестиваль Кӧксуу-Оозы аймакта јаан изӱ айдыҥ 8-9 кӱндеринде кожоҥ-бијеле шыҥырап ӧдӱп калды. Баштапкы катап 1994 јылда Турачак аймакта ӧткӱрилген бу байрам Россияда Экологияныҥ јылына учурлалып, Кӧксуу-Оозы аймакта быјыл бежинчи катап ӧтти.

Jаан байрам туружаачылардыҥ ла айылчылардыҥ јаркынду делегацияларыныҥ базыжыла ачылды. Фестивальда республиканыҥ ончо аймактарынаҥ, тӧс калазынаҥ ла ӧскӧ дӧ тергеелердеҥ бастыразы 2500 артист ле айылчы турушкан.
Уткуулду сӧзин Алтай Республиканыҥ Башчызы, Башкарузыныҥ Председатели Александр Бердников айтты. «Алтайдыҥ аржандары», база бир талалар ортодогы байрам Эл Ойын ок чылап, АР-дыҥ Конституциязыла окылу јарадылганын темдектеди. «Кӧп нацияларды, калыктарды бириктирген улу Россияныҥ культуразын, чӱм-јаҥдарын корыыры—ол агару керек. Делегациялар ортодо балдарды кӧрӧргӧ оморкодулу, айдарда, культурабыс, јаҥжыгуларыс јылыйбас»—деп, ол угусты. Байрамныҥ ачылтазыла ончо эл-јонды Президенттиҥ болушчызы Игорь Левитин база уктыды.
АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Председатели Владимир Тюлентин Кӧксуу-Оозы аймактагы јерлештерин, фестивальдыҥ туружаачыларын ла айылчыларын уткып, орус культураныҥ, кеендиктиҥ тазылдары тереҥ деп айтты. Мында јуртап јаткандардыҥ старообряд ӧбӧкӧлӧри—јебрен чӱм-јаҥдарды чеберлеп келген калдык—Беловодье деген јерди бедиреп, бу јерде тӧрӧлин тапкан. Олор ӧс алтай калыкла амыр-энчӱде, најылыкта јуртап јат. Иштеҥкей, амадаганына јединер, тӧрӧлине кару ла оны кичееп билер калыктардыҥ культуразы, чӱм-јаҥдары бу јерде анчада ла аҥылу, байлык. Спикер орус фольклордыҥ эҥ јаркынду ӧмӧликтерин база адады.
Jуулган эл-јон оноҥ ары алтайлар јуртаган бу байлык ла јараш алтайга старообряд јаҥдулардыҥ баштап ла кӧчӱп келгени, орустар ла алтайлар ортодо баштап тарыйын удурлажулар болгоны, оноҥ ары олор најылажып јуртай бергени керегинде ойын кӧрдилер. Эки калык чӱм-јаҥдарыла ӱлежип, байыдыжып, орус та, алтай да калыкта байлу, чӱмдӱ кайыҥдарга кыйралар буулады. Оноҥ ары олор «Алтайдыҥ аржандары» байрамныҥ ӱргӱлјик темдеги болуп турган, таштаҥ сызылып чыккан «аржанныҥ» јанына келип, база кыйралар буулады. Кееркеде кийинген кыстар јуулган эл-јонды чӧӧчӧйлӧрдӧ суула кӱндӱледи. Изӱ кӱнде јуулган калык сууны маказырап амзадылар.
Алтайда ӧдӱп турган ончо байрамдардыҥ кӱндӱлӱ айылчызы—Россияныҥ ла Украинаныҥ албаты артизи, Алтай Республиканыҥ кӱндӱлӱ кижизи, Мариинский театрдыҥ солист-кожоҥчызы Василий Герелло эл-јонго кожоҥдорын сыйлады.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина