Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

База бир станция тудулат

01.09.2017

Кӱнниҥ чогынаҥ, сууныҥ ла салкынныҥ ийдезинеҥ иштеер электростанциялар тургузып ла тудуп турган «Солнечная Энергия+» ООО јаҥыс та республикада эмес, је бастыра ороон ичине јарлу болуп калды. Бу ӧмӧликтиҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала узак ӧй ӧтпӧгӧн, је оныҥ тудуп салган объекттериниҥ тоозы кӧп. Jаан станциялардыҥ тоозы онды ажа берген болор. «Солнечная э и нергия» ООО јаҥыс ла Алтай Республика ичинде эмес, туку Башкир Республикада, Оренбургский областьта јаан электростанциялар туткан болуп јат. Бистиҥ тергееде Кош-Агашта эки, Кан-Оозында бир станция тудулып табыштырылган. Эмди Маймада база экӱзи ле Оҥдойдо бир станция тудулат. Бу кӱндерде биске Оҥдойдо тудулып јаткан электростанцияда болорго келишкен.

Бу объекттиҥ прорабы Николай Маиковтыҥ айтканыла болзо, бу кӱнниҥ чогыныҥ ийдезиле иштеер электростанцияны тудар иштер јаан изӱ айдыҥ 4-чи кӱнинде башталган. Кичӱ изӱ айдыҥ 20-чи кӱнинде станция тудулатан 13,5 гектар јерде ӧлӧҥ чабылган, мындагы базаны белетеер иштер башталган. Jирме кӱнниҥ туркунына станцияныҥ базазы белетелген ле јердиҥ разметказы аайынча иштер ӧткӱрилген.
Сваялар кондырылган, фотоэлектрический модульдарды јуунадып тургузар иштер ӧткӱрилген. Тургуза ӧйдӧ станцияны тудар иштиҥ јарымызынаҥ кӧби бӱдӱп калган деп айдарга јараар. Объектти тударында тузаланылып турган материалдарды бастыра тууразынаҥ экеледилер. Материалдар ӧйинде келзе, јакшы, иш тӱрген барат.
Мында бир канча бригада иштейт. Олор станцияны айландыра чеденди тудат, электро- кабельдер салат, кыскарта айткажын, мында бош отурып турган кижи јок. Бу ла кӱндерде административный тураныҥ материалдары келер учурлу. Ол каркастардаҥ тудулар. Оныҥ бетон тӧзӧлгӧзи бетонноҥ салынган. Распредуправлениениҥ туразыныҥ материалдары база келер учурлу.
Бӱгӱнги кӱнде мында 55-58 кижи иштейт. Эмди сыраҥай ла ӧлӧҥ белетеер ӧй. Оныҥ учун кезик улус покосторына јӱре берет, кемдер де ойто ӧлӧҥинеҥ келет. 72-74 кижи де иштеген ӧйлӧр болгон. Каладаҥ келген аҥылу ӱредӱлӱ специалисттер, одоштой турган јурттардаҥ келген јиит улус бар. Баштап тарый бу объектти тударында 50 кижи иштедери темдектелген. Jе оноҥ иштерди тӱргендедерге, олордыҥ тоозын 70-ге јетирери јарадылган.
Николай Донскоевичтиҥ айтканыла, ишјал ӧйинде тӧлӧлип јат. Станцияны тудаачылар куран ай учун авансты алган. Керектӱ материалдарла, аш-курсакла јеткилдеер иш коомой эмес барып јат. Техника эмеш једишпейт, эки ле трактор иштейт. Экскаватор, ӧскӧ дӧ спецтехника керек болгондо, јербойыныҥ улузынаҥ арендага алып турган учуралдар база бар. Ол улус бӱгӱн бойымныҥ ижимди эдер керек деп јӱре берип турган да учуралдар болот. Jе кандый бир арганы табып, ишти токтотпой, улалтып ла јадылар.
«Баштап тарый сваяларды кондырар ишти бир бригада, чеден тударын база башка бригада бӱдӱрген. Ишти тӱргендедерге, байа сваялар тургускан уулдар бош боло берзе, чеден тударга болужат. Тегин отурып турган кижи јок. Бастыразы ла караҥуй тӱн киргенче иштейт» — деп, Николай Маиков куучындаган.
Оҥдойдо тудулып јаткан электростанцияныҥ ийде-кӱчи 5 МВт болор. Мындый ок станция Кан-Оозында тургузылган.
Николай Маиков мынаҥ озо «Солнечная энергия+» ООО Оренбургский областьта Соль-Илецкте кӱнниҥ чогыныҥ ийдезиле иштеер станцияны тудуп турарда иштеген. Анда ол заземление ле чедендеери учун каруулу мастер болгон. Кӱчӱрген айдыҥ 4-чи кӱнинеҥ ала кичӱ изӱ айдыҥ баштапкы кӱндерине јетире иштеп, объект табыштырыларда јанган. Анда јакшы иштеген болбайсын, бери келерде, оны Оҥдойдо тудулып јаткан объекттиҥ прорабы эдип тургускандар.
Бу ла объектте мастер болуп Михаил Лепетов иштейт. Ол бу ишле база јакшы таныш. Не дезе, Кан-Оозында электростанцияны тударында база турушкан.
Михаил Петрович мынайда айдат: «Мен мында баштапкы кӱннеҥ ала иштейдим. Иштеп тургандардыҥ кӧп сабазы Оҥдой аймактыҥ уулдары. Анайда ок каладаҥ келген специалисттер бар. Олор аҥылу ӱредӱлӱ улус, бойыныҥ ижин јакшы билер ишчилер. Андыйлардыҥ тоозында сваялар кондырып турган уулдар, электриктер, геодезисттер ле оноҥ до ӧскӧлӧри. Jербойыныҥ уулдары айландыра чеден тударында, траншеядагы иштерде, байа панельдерди јуунадарында туружат.
Иш јакшы кӧндӱгип, бийик кеминде барып јат. Уулдар база албаданып иштегилейт деп, темдектеер эдим. Иштер тӱгенип барып јат деп айдарга јараар. Онызын бойоор до кӧрӱп турган болбойыгар. Бу коруланып туратан объект болор. Оныҥ учун айландыра тургузылган чеденниҥ ӱстиле байа бир аткакту эмиктер чӧйилер, тӱнде јарыдар јарыткыштар тургузылар. Уур-кӱчтер база учурап јат. Jер тӱс эмес, оноҥ кӧп таштар чыгат. Jерди кезиктей тӱзедерге де келишкен. Мында јер сай таштарлу. Ол ло Кан-Оозында объект тӱс јерде тургузылган. Jе анда той балкаштаҥ улам јааш јааза ла базатаны чак болгон. Анда тыҥ јааштар да болбогон, кӱндер де јакшы турган».
«Бу объект табыштырылган кийнинеҥ, јаҥызын тударында туружар эдигер бе» деген сурагыма ол мындый каруу јандырган: «Мынаҥ ары республика ичинде мындый станциялар тудулза, иштебей база. Jакшызы—јербойыныҥ улузыы иштеп турганы. Улуска акча иштеп алгадый арга бар».
Чын ла бу объект тудулып јаткан јер бӱдӱн-јарым ай кайра куру болгон эди. Jе бу кыска ӧйдиҥ туркунына мында кӧп иш эдилип калган. Сыгын айдыҥ баштапкы онкӱндӱгинде станция табыштырылар. «Солнечная энергия+» ООО республикабыстыҥ текши ӧзӱмине билдирлӱ јӧмӧлтӧзин јетирет.

К. Яшев

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина