Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Албатыныҥ тыш-амырын јеткилдеерге

19.12.2017

Алтай Республикада тап-эриктерди буспазын јеткилдеери аайынча координационный јуун тергеениҥ Башчызы Александр Бердниковтыҥ башкартузыла ӧтти.

Камыстыҥ турчылары јербойында тап-эриктерди буспазын ла јеткер болбозын јеткилдеери, јаргылаткан улусты тӱзедӱлӱ иштер бӱдӱрерине тартып алары, эл-јон тыш-амыр айалга болорын корыырында туружары ла ӧскӧ дӧ сурактарды шӱӱжип кӧргӧн. Бу иштерди аҥылу программалар ла подпрограммалар аайынча акча-манатла јеткилдеери, бу иштердиҥ уч-турулталары керегинде јетирӱни АР-дыҥ экономиканыҥ ӧзӱми ле туризм аайынча министриниҥ молјуларын удурумга бӱдӱреечи Роман Птицын эткен.
2017 јылда ол иштер «Jеткерлӱ эмес кала», «Алтай Республикада тап-эриктерди бузарын болдыртпазы јанынаҥ комплексный иштер» деген подпрограммалар ла «Алтай Республиканыҥ эл-јонын ле јерин кызалаҥ айалгалардаҥ корыыры, тап-эриктерди буспазын озолондыра јеткилдеери аайынча комплексный иштер» деген республикан госпрограмма аайынча ӧткӱрилген. Бу иштерди ӧткӱрерине АР-дыҥ бюджединеҥ 194726,56 муҥ салковой акча чыгарылар деп темдектелген.
«Jеткерлӱ эмес кала» деген подпрограмма тӧрт тӧс ууламјыла ӧдӧт. Олор экстренный оперативный службаларды «112» деген бирлик номерле алдыртарын јеткилдеериниҥ системаларын тӧзӧӧрин ле тузаланарын јеткилдейт. Анайда ок «Jеткерлӱ эмес кала» деп аппаратно-программный комплексти тӧзӧӧрин ле иштедерин, ГЛОНАСС-тыҥ технологиялары ажыра мониторингтиҥ системазын тузаланарын, эл-јонго кызалаҥ айалгалар керегинде тӱрген јетирӱ эдериле колбулу иштер ӧткӱрерин јеткилдеп јат. Бу иштерге быјыл 179,7 миллион салковой акча ууландырылган.
«Алтай Республикада тап-эриктерди бузарын болдыртпазы јанынаҥ комплексный иштер» деген подпрограммага 2017 јылда 16330,92 муҥ салковой чыгарылган. Бу акча-манат мындый иш-керектерге ууландырылган: «Jолло јорыктаарыныҥ туружаачыларыныҥ культуразыныҥ пропагандазы», «Наркотикалык эдимдердиҥ, психотропный веществолордыҥ ла олордыҥ прекурсорлорыныҥ јасакка келишпес ӧдӱштирӱзиле, тузаланыжыла колбулу керектерле удурлажа тартыжары аайынча комплексный иштер» ле о. ӧ.
Роман Птицын ол программалардыҥ туза-јандырузыныҥ тӧс кӧргӱзӱлерин темдектеген. «2017 јылдыҥ 11 айыныҥ уч-турултазынаҥ кӧрзӧ, Алтай Республикада каршулу керектердиҥ тоозы астап турганы кӧрӱнет: јондык јерлерде каршулу керектердиҥ тоозы 19,3 процентке астаган, бу каршулу керектердиҥ кеми 24,0 %. Оромдордо, тепсеҥдерде, парктарда ла скверлерде болгон каршулу керектердиҥ тоозы, 2016 јылда болгонына кӧрӧ, 15,8 процентке астаган. Мындый бӱдӱм каршулу керектердиҥ тоо-кеми 19,8 проценттеҥ 17,6 процентке јетире астаган. Республиканыҥ јолдорында 255 ДТП болгон (былтыр—274), олордоҥ улам 36 кижи божогон ло 319 кижи шырка-бычык алган. Балдар турушканыла болуп турган ДТП-лардыҥ тоозы 14,5 процентке астаган»—деп, ол айткан.
«Jеткер јок кала» деген подпрограмманыҥ тузазы јаан болгонын тергеениҥ Башчызы Александр Бердников темдектеген.
«Бис Сибирьдеги федерал округта бу ууламјыларды эҥ озо бӱдӱргенис. Бастыра иш-керектер албаты-јонныҥ јилбӱлерине ууландырылган, ол автоматический системалар бистиҥ эл-јонныҥ јилбӱлерине ууландыра иштейт. Бирлик диспетчерский службага тӧзӧлгӧлӧнип, кандый бир јеткер-тӱбек керегинде јетирӱни албаты-јонго озолондыра јетирер система иштеп баштаган. 2014 јылда бисте чайык болды, оныҥ да учун кызалаҥ айалгалар керегинде јетирӱни озолондыра эдери јаан учурлу болгонын јакшы оҥдоп јадыс»—деп, ол темдектеген.
АР-дыҥ ичбойындагы керектер аайынча министри Павел Гаврилинниҥ айтканыла, «Jеткерлӱ эмес кала» деген система јолдордо, јондык јерлерде болгон јаҥбузуштарды илезине чыгарарына болужын јетирет. Анайда ок тергеениҥ јолдорындагы фотовидеофиксацияныҥ шылтузында јолдордо јеткерлер болоры 20 процентке астаган.
Jаргылаткан улусты тӱзедӱлӱ иштерге ӧйинде тартып алары, катуныҥ јеринеҥ јайымга чыккан улусты ишке кийдирери јанынаҥ кандый иштер ӧткӱрилип турганы керегинде јетирӱни кезедӱлерди бӱдӱрериниҥ федерал службазыныҥ бистиҥ тергеедеги башкартузыныҥ јааны Алексей Чириков эткен.
Камыстыҥ турчылары тергеениҥ муниципал тӧзӧмӧлдӧри катуныҥ јеринеҥ јайымга чыккан улусты ишле јеткилдеериниҥ сурагы аайынча ишмекчи группалар тӧзӧӧри, олордыҥ составына УФСИН-ниҥ уголовно-бӱдӱреечи инспекциязыныҥ чыгартулу улузын кийдирери јанынаҥ шӱӱлте эткен.
Кезик предприятиелердиҥ (организациялардыҥ) башкараачылары катуныҥ јеринеҥ јайымга чыккан улусты ишке аларынаҥ мойножып турганын ајаруга алып, камыс аймактардыҥ јаандарына предприятиелердиҥ тооломын такыптаҥ кӧрзин ле тургуссын, кажы ла предприятиеде квота артыссын деп шӱӱлте эткен.
Павел Гаврилинниҥ јетирӱзиле, тургуза ӧйдӧ ведомствоныҥ тергеелик реестринде бойыныҥ кӱӱниле тӧзӧгӧн 21 албаты дружина, казактардыҥ 7 дружиназы, тап-эриктерди корулаар ууламјылу ла текши тооло 255 кижини бириктирип турган 5 јондык биригӱ регистрация ӧткӧн. 2017 јылдыҥ 11 айыныҥ туркунына ол биригӱлер профилактикалык рейдтер ле ӧскӧ дӧ керек-јарактар ӧткӱреринде 345 катап турушкан. Патрульдаш ӧйинде 330 административный јаҥбузуштар токтодылган.
Александр Бердников албатыныҥ дружиналарыныҥ ижиниҥ јаан учурын темдектеп, јондык амыр-тышты корыырында эрчимдӱ туружып турган улусты материальный јанынаҥ јилбиркедери аайынча суракты шиҥдеп кӧрзин деп јакылта берген. «Бистиҥ керегис ол улусты материальный јанынаҥ јилбиркедерин јеткилдеери, участковыйлардыйы—албаты дружиналарга улусты талдаары» деген.
Jуунныҥ учында координационный јуунныҥ тӱгенип јаткан јылдагы ижиниҥ уч-турулталары эдилген ле 2018 јылга иштиҥ планы шӱӱжилип кӧрӱлген.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина