Амадум – телекейлик маргаанныҥ јеҥӱчили болоры

02.02.2018

«Jылдыстык» кычыраачыларын јаан једимдерге једип турган спортчыларла таныштырарын улалтат. Бӱгӱнги бичимелис самболо Россияныҥ спортыныҥ узы саал сӧӧктӱ Артем АУРСУЛОВ керегинде ӧдӧр.

Бу јиит 1997 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 30-чы кӱнинде Улаган јуртта чыккан. Школдо ӱчинчи класста ӱренерде, самболо тазыктыраачы Александр Сергеевич Сартаков уулчактарды спорттыҥ бу бӱдӱминиҥ секциязына апарган. Артемго баштапкы ла тазыктыруда самбо јарай берген. Оныҥ да учун уулчак ол кӱн айлына јанып, бу секцияга јӱрерге энезиниҥ јӧбин сураган.
Jылдарды јылдар солып, ӧй тӱрген ӧдӧ берген. Бу ӧйдиҥ туркунына Артем кӧп тоолу маргаандарда турушкан, јеҥӱлерге јеткен. Jе ол баштапкы маргаанын ундыбаган. Соок-Таадактыҥ сыйына учурлай јурт кеминде ӧткӧн маргаанда Артем баштапкы јер учун кӱрежип тура, ойнодып ийген эди. Оныҥ кийнинде 8-чи класска јеткенче јеҥӱлер болбогон. Сегизинчи класста Артем айылдаш јаткан Станислав Игнатьевич Юлуковтыҥ айылда тургузып алган тренажерлорын тузаланып, тазыктырынып баштаган. Бу кижи бойыныҥ ӧйинде база тазыктыраачы болгон эмтир. Мындый тазыктырулардыҥ шылтузында уулдыҥ ийде-кӱчи тыҥыган ла јеҥӱлер узак сакытпаган. Оныҥ да учун Артем Станислав Игнатьевичке быйанду јӱрет.
Спортчыныҥ баштапкы катап турушкан јаан маргааны Бийск калада ӧткӧн. Бу Сибирь федерал округтыҥ маргаанында ол баштапкы јер алган. Анайып, ол јеҥӱчилдерле кожо Сибирьдиҥ јуунты командазына кирет ле Санкт-Петербургта командалар ортодо ӧткӧн маргаанга барат. Анда Сибирьдиҥ командазы јаҥыс Тӧс округтыҥ командазына јеҥдиркен. Оныҥ кийнинеҥ Артем Россияныҥ маргаандарында турушкан. Ол тушта, байла, ченемел ас болгон, не дезе Артем ол маргаанда ойнодып ийген. Jаан удабай 2013 јыл келген. Бу јылда спортчы Россияныҥ Пенза калада ӧткӧн спартакиадазында мӧҥӱн медаль ойноп алган. 2014 јылда Россияныҥ чемпионадында база экинчи болгон. Бу маргаанда экинчи јер алган спортчылар орооныстыҥ адын Европаныҥ первенствозында коруган. Анайып Артем Испаниада ӧткӧн маргааннаҥ јеҥӱчил болуп јанган. Удабай ла Сочиде Россияныҥ чемпионады ӧткӧн. Jерлежис анда ӱчинчи јерге чыгып, самболо Россияныҥ спортыныҥ угыныҥ нормативин бӱдӱрген. 2017 јылда Россияныҥ Нижний-Новгородто ӧткӧн чемпионадында Артем база ӱчинчи јерде болгон.
Jайалталу уул оогоштоҥ ала јуучыл самболо јилбиркеп, ого тартылган. Самболо тазыктырулардыҥ кийнинеҥ јаан уулдарла кожо јуучыл самболо тазыктырынарга артатан. Былтыр республикан олимпиада ӧдӧрдӧ, Артем бойын спорттыҥ бу бӱдӱминде ченеп кӧрӧр деп сананган. Jарай берген. Кийнинеҥ јашӧскӱрим ортодо јуучыл самболо Бердскте ӧткӧн маргаанда јеҥӱчил болуп чыккан.
Спорттыҥ бу бӱдӱмиле Россияныҥ кубогына ӧткӧн маргаанга барып јӱрген. Анда финалга чыгары учун тартыжуда Европаныҥ јеҥӱчилине ойнодып, ӱчинчи јер алган.
Артем кӱрештиҥ бу эки бӱдӱмиле ӧдӱп турган маргаандарда јаантайын туружат. Эки неделе кайра Кстово деп калада спортивный самболо 23 јашка јетире јииттер ортодо маргаандар ӧткӧн. Анда ол телекейдиҥ јеҥӱчилине ойнодып, база ӱчинчи јер алган.
Артем Аурсуловты оноҥ јаан једимдер сакып турган деп, бис бӱдедис. Не дезе, ого эмди јӱк ле 20 јаш. Ол кичеенип тазыктырынат ла спорттыҥ бу эки бӱдӱминиҥ бирӱзиле де болзо, телекейдиҥ јеҥӱчили болор керек деп амадайт. Бу амадузына једерине јолы ачык болзын деп кӱӱнзеери артат.
Келер јуук ӧйдӧги јаан маргаандардаҥ Россияныҥ тулаан айдыҥ 2-чи кӱнинде Хабаровскто ӧдӧтӧн чемпионадын темдектеер керек. Артем анда туружарга јазанат.
Артемды байа јайалталу уул деп тегиндӱ бичибедим. Не дезе, ол школ ӧйинде албаты ойноткыларыла ойноорына база ӱренген эмтир. ¯редӱчизи Алексей Робертович Тазранов болгон. Эмди Артем топшуурла да, гитарала да ойнойт. Школдо ӱренип турала, Бурятияда ӧткӧн «Многоликая Россия» деп адалган фестивальга барып јӱрген. Тӧртӧн командадаҥ бежинчи јер алган.
Тургуза ӧйдӧ Артем Аурсулов ШВСМ-да Владислав Лазаревич Тайпиновто тазыктырынат. Бойы Новосибирскте аграрный университеттиҥ баштапкы курсыныҥ студенти. Андагы тазыктыраачызы Алексей Анатольевич Орлов. Артем Россияныҥ Хабаровскто ӧдӧтӧн чемпионадына тӧрӧл Алтайында белетенет.
Артемдо тӧрт карындажы ла эки сыйны бар. Ол олордыҥ оморкодузы. Аказыныҥ спорттогы једимдерин кӧрӱп, оогошторы оноҥ тем аларга кичеенет.
— Тергеебисте ачу аш садып турган кӧп тоолу јерлер бар. Jашӧскӱрим ары тартылбай, спортло тазыктырынзын деп кӱӱнзейдим – деп, Артем айдат. Бис дезе јерлежиске бийик једимдер кӱӱнзейдис!

К. ЯШЕВ

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым