«Россияныҥ чаназы» — Горно-Алтайскта

13.02.2018

Бу амыраар кӱндерде Горно-Алтайскта чаначылардыҥ Jыландудагы базазында «Россияныҥ чаназы» деген текшироссиялык маргаандар ӧткӧн. 26-чы катап болгон маргаандарда бир муҥ эки јӱске шыдар физкультура сӱӱчилер ле спортчылар турушкан. Оныҥ ачылтазында чаначыларга уткуулду сӧстӧриле Алтай Республиканыҥ Башкарузыныҥ Председателиниҥ ордынчызы Михаил Маргачев, каланыҥ администрациязыныҥ јааны Ольга Сафронова, Горно-Алтайсктагы госуниверситеттиҥ ректоры Валерий Бабин ле ӧскӧ дӧ окылу айылчылар баштангандар.

М. Маргачев бойыныҥ куучынында чанала јарыжары аайынча маргаандар Тӱштӱк Кореяда кышкы Олимпий ойындар ӧдӱп турган кӱндерде ӧткӱрилип турганын темдектеген. Ол физкультура сӱӱчилер элбеде туружып турган мындый маргаандардаҥ јарлу спортчылар ӧзӱп јат деп айткан. Каланыҥ администрациязыныҥ јааны О. Сафронова спорттыҥ байрамыныҥ туружаачыларына 1964 јылда Инсбрукта ӧткӧн Олимпий ойындарда чананыҥ эстафетазында чемпион болуп чыккан бистиҥ јерлежис Е. Мекшилоны эске алындырткан. Бу ла кӱндерде Алтай Республиканыҥ олимпий совединиҥ јааны А. Телесовтыҥ баштаҥкайыла атту-чуулу чаначыныҥ ӱренген 13-чи таҥмалу школында оныҥ эземине учурлай кереес-доско тургузылганын база темдектеер керек. В. Бабин дезе ГАГУ-ныҥ 3-чи курсыныҥ студенти А. Собакаревтыҥ једимдери керегинде куучындаган. Тургуза ӧйдӧ бистиҥ јерлежис чанала јарыжары аайынча јииттер ортодо телекейдиҥ Кубогы учун маргаандарда туружып јат. Маргаандардыҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында анайда ок Россияныҥ спорт аайынча министерствозыныҥ јааны Павел Колобковтыҥ ийген телеграммазы кычырылган.

«Россияныҥ чаназыныҥ» кайралдары учун быјыл Горно-Алтайсктыҥ, Чой, Майма, Кӧксуу-Оозы, Чамал, Турачак аймактардыҥ, Алтайский крайдыҥ физкультура сӱӱчилери ле спортчылары тартышкан. Башкараачы ишчилер ортодо бу маргаандардыҥ јаантайынгы туружаачызы, республиканыҥ Башкарузыныҥ тарифтер аайынча комитединиҥ јааны Виталий Кичинеков јеҥген. Ӱй улустаҥ бир километр јолды ончозынаҥ тӱрген Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республикадагы башкартузыныҥ санитар айалгаларды шиҥдеер бӧлӱгиниҥ јааныныҥ ордынчызы Елена Кичинекова ӧткӧн. Бу јарышта 2-чи ле 3-чи јерлерге Эликманардагы јурт јеезениҥ јааны, чанала спорттыҥ узы Виктор Пригоженко, национальный банктыҥ ишчизи Олег Обухов, капитальный ремонт аайынча фондтыҥ ишчизи Эльвира Гуляева ла Чамалдагы спортшколдыҥ ишчизи Светлана Тырышкина чыккандар.

Ӧскӧлӧрине кӧрӧ, бу маргаандарда бойыныҥ аҥылузы бар. «Россияныҥ чаназында» кӱӱнзеген ончо улус туружар аргалу — чанага туруп билер балдардаҥ ала су-кадыгы бек ветерандарга јетире. Туружаачыларыныҥ тоозы канча ла кире кӧп болзо, база јакшы. Анайып, ол кӱн 1 километр јарышта 55 јаштаҥ ӧрӧ ветерандар арга-чыдалын база ченеп кӧргӧндӧр. Мында Александр Увачев, Сергей Филонов, Олег Обухов, Мария Тищенко, Светлана Кичинекова ла Наталья Дубень јеҥгендер. Омок-јимек ветерандар ол кӱн керектӱ ӧйдӧ кӱчтӱлердиҥ ле чыйрактардыҥ тартыжузына чыгып, јап базатан «ок-таары» бисте эмди де бар деп кокырлагандар.
Физкультура сӱӱчилер анчада ла республиканыҥ эҥ тыҥ спортчыларыныҥ јарыжын энчикпей сакыгандар. Олор бу да учуралда јаҥжыканы аайынча ыраак дистанцияда — 5 километрде маргышкандар. Бу јарышта Артем Бабаяков (Росгвардия), Евгений Бабаяков, Роман Огнев, Вера Водолеева, Кыял Абдыкадыр (ончолоры ГАГУ) ла Александара Попова (НГАУ) јакшы ӧй кӧргӱзип, јеҥӱчил болуп чыккандар.

1999 јылдаҥ ӧрӧ чыккан эр улус ла кыстар ортодо Алексей Лихобабин, Сергей Логинов, Дмитрий Тарбаганов, Вера Водолеева, Татьяна Еловская ла Дарья Ушакова акалагандар. Уулдар ла кыстар ортодо Данил Павлякка, Иван Абрамовко, Данил Зубровко, Арина Кусургашевага, Дарья Маришинага ла Екатерина Огневага једер спортчылар болбоды. Чананыҥ јолында кӱч те болгон болзо, је оогош балдар ортодо финишке эҥ озо Никита Зенков, Захар Тарбаганов, Булат Бачишев, Ева Тырышкина, Кристина Гусева ла Софья Якимова келгендер. Олорго «узун» ла јеҥил эмес јолды «кыскартарга» ада-энелери болушкан. Келер ӧйдиҥ кезик чемпиондорын финишке колдоҥ до јединип экелерге келишкен эмей. Jаштарыла эҥ ле оогош туружаачылар Петя Калинин ле Диана Белобородова (2015 јылда чыккан балдар) аҥылу сыйларла кайралдаткандар. 1947 јылда чыккан јаан јашту спорт сӱӱчилер Василий Кошкин ле Ольга Порохина ол кӱн айылдарына база сыйларлу јанган.

Маргаандардыҥ јеҥӱчилдери Россия Федерацияныҥ спорт аайынча министерствозыныҥ ла Алтай Республиканыҥ физкультура ла спорт аайынча комитединиҥ грамоталарыла, медальдарыла, кубокторыла кайралдаткан.

П. КАБАР белетеген

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина