Белокурихада геопарк тӧзӧӧри керегинде

13.03.2018

«Белокурихадагы туристический кластерде ле јуугында јерлерде геопарк тӧзӧӧри» деген тема аайынча тегерик стол тулаан айдыҥ 2-чи кӱнинде Белокурихада ӧткӧн.

Тегерик столды Алтайдагы государственный университет, РАН-ныҥ Сибирьдеги бӧлӱгиниҥ сууныҥ ла экологияныҥ сурактары аайынча институды ла «Курорт Белокуриха» АО ӧткӱрген. Оныҥ модераторлоры «Курорт Белокуриха» АО-ныҥ генеральный директорыныҥ ордынчызы Олег Акимов ло географияныҥ билимдериниҥ докторы Александр Дунец болгон. Тегерик столго бистиҥ республикадаҥ кычырылган болгон: АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ аграрный политика, экология, ар-бӱткенди тузаланары аайынча комитединиҥ председатели Василий Манышев, Горно-Алтайсктагы госуниверситеттиҥ билимчилери Мария Сухова ла Нина Кочеева. Бу билимчилер Кош-Агаш, Оҥдой ло Улаган аймактардыҥ јеринде «Алтай» геопарк тӧзӧӧри ле ӧскӱрери јанынаҥ иштейт.

Василий Манышевтиҥ айтканыла, ол јуунныҥ эксперт-спикерлериниҥ тоозында: РАН-ныҥ география аайынча институдыныҥ ведущий билим ишчизи, Орус географический обществоныҥ туризмниҥ ӧзӱми аайынча комиссиязыныҥ турчызы Юрий Баденков, РАН-ныҥ Сибирьдеги бӧлӱгиниҥ сууныҥ ла экологияныҥ сурактары аайынча институдыныҥ баш билим ишчизи Софья Платонова, ГАГУ-ныҥ билим ле инновационный иш аайынча проректоры, географияныҥ билимдериниҥ докторы Мария Сухова, Алтайдагы государственный университеттиҥ биология аайынча факультединиҥ деканы, биологияныҥ билимдериниҥ докторы Марина Силантьева.
Парламентарийдиҥ темдектегениле, бу јуун геопарктар тӧзӧӧри, олордыҥ туризмниҥ ӧзӱминде учуры, Белокуриханыҥ турист кластеринде геопарк тӧзӧӧриниҥ аргалары керегинде сурактарга учурлалган болгон. Шӱӱжӱ ӧйинде оныҥ туружаачылары Алтайдыҥ јабыстай зоназыныҥ тӱндӱк талазыныҥ ла ого одоштой јерлердиҥ геологический объекттерге тӧзӧлгӧлӧнгӧн таныштыру тур-јорыктар тӧзӧӧри јанынаҥ ресурсный аргаларын кӧргӧн.

Василий Манышевтиҥ айтканыла, «геопарк» деген оҥдомол ӧткӧн чактыҥ 90-чы јылдарыныҥ ортозы кирезинде табылган. Jер-телекейде геологический учурлу зоналарды чеберлееринде ле олордыҥ учурын бийиктедеринде ол јаан учурлу. Келиштирте айтса, ол ачык теҥериниҥ алдында музей болуп јат. Ого ландшафтардыҥ геологиязы, геологический бӱдӱмдер, јердиҥ алдында байлыктар, минеральный сырье ло о. ӧ. кирет. Бу јанынаҥ темдек эдип, Китайды алар керек: мында 138 геопарк бар. Туризмнеҥ кирелте болорын кичееп, билим шиҥжӱлерди јаҥы кемине јетирип, анайда ок јербойыныҥ албаты-јонына иштеер јаҥы јерлер тӧзӧп тура, экономиканыҥ ӧзӱми бир аай барарын јеткилдеер арга болот.

Тегерик столдыҥ ӧткӧн аайы керегинде куучындап, парламентарий анчада ла Олег Акимовтыҥ куучынына аҥылу ајару эткен. Бу кижи Белокуриханыҥ турист кластеринде геопарк кандый ууламјы-тӧзӧлгӧлӧ тӧзӧлӧри керегинде элбеде куучындаган. Геопарк тӧзӧӧри аайынча шӱӱлте мында туристтердиҥ тоозы јылдаҥ јылга кӧптӧп турганыла база колбулу. 90-чы јылдарда Белокурихада јылына 70 муҥ кижинеҥ амырап туратан болзо, 2010 јылда — 140 муҥ, 2016 јылда — 240 муҥ кижи амыраган.

Докладчиктиҥ темдектегениле, бӱгӱн јадын-јӱрӱм туризмниҥ ӧзӱмине јаан ајару эдерин там ла некейт. Белетелген программа аайынча 3 муҥ јерлӱ санаторный бӧлӱк, Белокуриха-2-де туу-чананыҥ ла биатлонныҥ эки трассазын тудары ӧдӧт. Белокуриха-3-ти эмдеер-турист санаторий эдип ӧскӱрер деген шӱӱлте бар: амырап турган улус башка-башка турист маршруттарды (аттыҥ, кӧлӱктиҥ, јойу базыштыҥ) эрчимдӱ тузаланзын деп. Мыныла колбой, јериниҥ кеми 40 муҥ гектардаҥ кӧп «Предгорье Алтая» деген парк тӧзӧлӧт. Бодоштыра ады «Фас Алтая» деген геопарк јанынаҥ иш ӧдӧт.

Василий Манышев куучын айдып тура, Алтай Республиканыҥ јеринде туризм тӧзӧӧриниҥ ченемелин Туулу Алтайдыҥ ар-бӱткениниҥ аҥылу коруулду јерлериле колбулу иш ажыра кӧргӱскен.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина