Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Ойыны јок кандый Чага…

16.03.2018

Бистиҥ, алтай элдиҥ, сӱӱген Чага байрамы республиканыҥ башка-башка аймактарында ай јаҥырганыла темдектелет. Кажы ла јурттыҥ эл-јоны Чаганы быжулап белетенип алала, кӧдӱриҥилӱ ӧткӱрет.

Чага байрам Улаган аймактыҥ Балыктујул јуртында бийик кеминде ӧткӱрилди. Эрте таҥла јурттыҥ эптӱ-јараш алтай кеп-кийимин кийген эл-јоны Чага байрамга јуулды. Оогош балдар туура артпай, јаандарыла кожо база эрчимдӱ турушты. Байрамда ончо оромдордыҥ улузы турушканы јуртта јаткандардыҥ нак ла ӧмӧлик болгонын база катап кереледи. Кажы ла ором бойыныҥ кеп-кийимин аҥылап кӧктӧп, оромныҥ јаан јаштуларына баштадып, парадла байрам ӧткӱрилери темдектелген јерге ээчий-деечий келгендери улуска солун болды.

Уткуулду сӧзин јурт јеезениҥ јааны Е. К. Саксаева айдып, байрамды ачкан. Анайда ок уткуулду сӧстӧрин аймактыҥ депутады А. А. Санаа, јаан јашту ӧрӧкӧн Р. Д. Бачишева ла спорттыҥ ветераны А. М. Баграчин айттылар. Байрамды «Jаш-канат» ӧмӧлик, Балыктујулдыҥ кӱӱлик школыныҥ балдары бойлорыныҥ кожоҥ-бијелериле јарандыргандар. Анайда ок Алан ла Айана Темеевтер јарлу болуп калган кожоҥдорын јерлештерине бу кӱнде сыйлап, кышкы байрамды кееркетти.

Сӱрлӱ јаражайлардыҥ, алтай кеп-кийимниҥ кӧрӱлери бу кӱнде бийик кеминде ӧтти. Кажы ла ором бойыныҥ кеп-кийиминиҥ аҥылузын темдектеп, ус сабарлу кӧкчилериле таныштырды. Мында Тужаар ором аҥыланган дезем, јастыра болбос, нениҥ учун дезе кӧрӱге бойыныҥ колыла кӧктӧгӧн эдимдер чыгарылган: эпшиниҥ чегедеги, бӧрӱги, оогош болчомдордыҥ тондоры, туружаачылардыҥ телеҥит бӧрӱктери ле о.ӧ. Бу ишти Айана Владимировна Ультуркеева бӱдӱрген. Ол бу ла јурттыҥ Культура туразыныҥ ишчизи, беш баланыҥ јалакай энези. Кандый ла керек-јарактар ӧткӧндӧ, кажы ла катап јаҥы солун костюмдар кӧктӧлип турганын Балыктујулдыҥ эл-јоны јакшы билер. Оны ончозын Айана Владимировна ӧй табып, бойы кӧктӧгӧни ижине јаан болуш, арга болот. Ончобыс билерис — эмдиги ӧйдӧ ончо керектӱзин садып алар арга јок.

Ойын-сооды јок кандый Чага¾ Кажы ла ором бойыныҥ бӧкӧлӧрин, капшуундарын, чыйрактарын кӧргӱсти. Тебек тебип, тереге отурып, тӧҥнӧҥ јыҥылап, сыр јӱгӱрикле јарыжып, агаш ат минеле, «алтай футбол» ойноп, јурттыҥ јаан да јаштулары, јииттери де, келиндери де — ончолоры кажы ла ойында эрчимдӱ турушкан. Анайда ок алтай аш-курсак белетелип, кӧрӱлердиҥ тоозына кожулды.

Кажы ла оду јакшы белетенген деп айдар керек. Мында курсакты алтай чӱм-јаҥныҥ ээжилерине тайанып јазаган: койдыҥ бажын куйкалайла, кырала, ару эдип јунала кайнаткан, тӧш, јӧргӧм, јумурда кан, шаајыҥ айакта кӧчӧ, талканнаҥ чок-чоктор эдилген, талканду, каймакту чай ла о. ӧ. Jаан јашту ӧрӧкӧн Галина Саватьевна Тадышева бойыныҥ аракы азатан чуурым-јепселдерин экелип, айрактаҥ аракы азала, айылчыларды кӱндӱлеп ийди. Мынайып, Балыктујул јурттыҥ эл-јоны Чага байрамын бийик кеминде ӧткӱрип салды. Бис, алтай калык, бойыстыҥ кеп-кийимисти, ада-ӧбӧкӧлӧристиҥ озогыдаҥ бери балдарын азырап, белетеген аш-курсагын, оны белетеерин ундыбай, озогызын ойгортып, балдарыска кӧргӱзип јӱргенис јаан учурлу керек. Байрамды Балыктујул јурттыҥ клубыныҥ ишчилери, художественный башкараачы Динара Владимировна Тадышева, методист Айана Владимировна Ультуркеева, јурт библиотеканыҥ јааны Наталья Константиновна Тымыева белетеп ӧткӱргендер.

Ийт јылда албаты ток-тойу курсак-тамакту болзын, азыраган ак малы јылдаҥ јакшы чыксын, бала-барказы су-кадык, ӱредӱлӱ јылды бийик једимдерле божотсын, бастыра ижемји-амадуларыгар јӱрӱмде бӱтсин, ижигер једимдӱ болзын! Jаҥы јыл ич-кӧгӱске амыр-энчӱ, бек су-кадык, јайым кӱӱн-санаа, арга-чакту јадын-јӱрӱм экелзин деп кӱӱнзейдим.

Н. ТЫМЫЕВА,
Балыктујул јурттаҥ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина