Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јилбӱлерине

20.04.2018

Алтай Республиканыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧриниҥ соведи (АР-дыҥ СМО-зы) 2006 јылдаҥ ала иштейт. Оны Майма аймактыҥ јааны Евгений ПОНПА 2014 јылдаҥ бери башкарат.

Республиканыҥ муниципал биригӱзиниҥ тӧс ајарузында тергеениҥ ле кажы ла муниципал тӧзӧлмӧниҥ јонјӱрӱм-экономикалык, анайда ок јурттардыҥ старосталарыныҥ институдыныҥ ӧзӱминиҥ сурактарын јеткилдеери болгон.

Советтиҥ бӱдӱреечи дирекциязы муниципал тӧзӧлмӧлӧргӧ тап-эриктер ле акча-манат јанынаҥ сурактар аайынча јартамал эдип, олорго методикалык, консультативный ла тап-эрик болуш јетирет.

Ӧткӧн дӧ јылда, эмдиги ле чылап, одоштой тергеелердиҥ — Кемеровский, Томский ле Новосибирский областьтардыҥ, Алтай крайдыҥ, Тува ла Хакас республикалардыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧриниҥ советтериле озолондыра јӧптӧшкӧни аайынча ӧмӧ-јӧмӧ иштегенис. Анайда ок бис Горно-Алтайсктагы госуниверситетле ӧмӧ-јӧмӧ иштеери јанынаҥ јӧптӧжӱ тургусканыс, Алтай Республиканыҥ прокуратуразыла, РФ-тыҥ Минюстыныҥ Алтай Республика аайынча башкартузыла колбуны тыҥытканыс.

Темдектезе, муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ уставтарын бӱгӱнги јасакберимниҥ ээжилерине келиштирте кубултары чӧйилип турза, документтер окылу јарлалбаза, РФ-тыҥ Минюстыныҥ башкартузы бистиҥ советке јетирӱ эдет. Совет ол јетирӱлерле башкарынып, керектӱ иштерди ӧткӱрет. 2017 јылда нормативный тап-эриктик акттарды јарлазын деген 94 баштану эдилген ле шӱӱлтелерлӱ 34 самара аткарылган болгон. МО-лордыҥ уставтарын бӱгӱнги јасакберимге келиштиртери — советтиҥ јаантайынгы ајарузында.

Муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ соведи јербойында бойы башкарынарыныҥ бӧлӱгинде тергеелик нормативный тӧзӧлгӧ тӧзӧӧринде эрчимдӱ туружат. Республикада јербойында бойы башкарынарыныҥ органдары ла муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ соведи јасакберимдердиҥ экспертизазын ӧткӱрери јанынаҥ чокым система тӧзӧлип калган. Jасактардыҥ ӱлекерлери бастыра кеминде муниципалитеттерге (каланыҥ, аймактардыҥ ла јурттардыҥ) аткарылат, оныҥ уч-турултазыла бис ӱлекер јанынаҥ башка-башка шӱӱлтелерди аладыс. Jасактардыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ соведи ажыра экспертиза ӧдӱп турган ӱлекерлериниҥ тоозы калганчы ӱч јылдыҥ туркунына ӱч катапка кӧптӧгӧн.

Анайда ок АР-дыҥ СМО-зыныҥ ассоциациязы Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакаандарыныҥ ла јӧптӧриниҥ ӱлекерлерине экспертиза база ӧткӱрет. 2017 јылда башкаруныҥ јербойында бойы башкарынарыла колбулу јакаандары јанынаҥ 33 экспертиза, јӧптӧри аайынча 54 экспертиза ӧткӱрилген (2016 јылда — 4 лӧ 12).

Ассоциацияныҥ чодыла, ГАГУ-да муниципалитеттердиҥ специалисттериниҥ билгирлерин бийиктедери аайынча курстар ӧткӱрилип јат. Мындый ӱредӱни божоткондорго кере-бичик табыштырылат. Процессуальный јасакберимде кубулталарла колбой, былтыр 62 специалист арбитражтыҥ ижиле колбулу темалар аайынча ӱредӱ-белетениш ӧткӧн.

Россияныҥ МЧС-ыныҥ республикан баш башкартузыныҥ, Алтай Республика аайынча МВД-ныҥ, Jондык палатаныҥ чыгартулу улузы турушканыла, јурттардыҥ старосталарына семинар-јуундар ӧткӱрери јакшынак јаҥжыгу болуп калган. Олордо кӧрӱлип турган сурактар јурттарда ла эл-јон ортодо јеткер болбозын јеткилдеериле, старосталар МЧС-ла, полицияла, јондык организацияларла ӧмӧ-јӧмӧ иштеериниҥ, оноҥ до ӧскӧ сурактарла колбулу. Старосталарды олорго кере бичик берери, јилбиркедиш эдери, јурттардагы спортивно-культурный инфраструктураны јарандырары јанынаҥ сурактар јилбиркеткен болгон. Тургузылган сурактар бӧлӱктей аайлаштырылган. Тургуза ӧйдӧ, АР-дыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели А. В. Бердниковтыҥ шылтузында, муниципал тӧзӧлмӧлӧргӧ јурттардыҥ старосталарын јилбиркедери јанынаҥ акча-манат чыгарылган. Jурттардыҥ старосталарына кере бичик берериле колбулу сурак аайлаштырылган.

Бойыстыҥ ижисти элбек јетирӱлер эдер эп-аргалар ажыра кӧргӱзерге чырмайадыс — бойыска реклама эдип эмес, а јерлештериске бистиҥ организация кандый ууламјыларла иштеп турганы, биске кандый сурактарла баштанары јанынаҥ јартамалдар эдерге. Бу јанынаҥ бис «Алтайдыҥ Чолмоны», «Звезда Алтая» газеттерле, «Туулу Алтай» ГТРК-ла, АР-дыҥ башкарузыныҥ тергеелик окылу порталды башкарып турган пресс-службазыла ӧмӧ-јӧмӧ иштейдис. АР-дыҥ окылу сайтында муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ совединиҥ бӱги бар. Улус ол бӱктеҥ ассоциацияныҥ учредительный документтериле, јӧптӧжӱлер, отчеттор, тӧс ууламјылар ла иштиҥ планы аайынча јетирӱлерле таныжар аргалу.

2017 јылда бастыра тӧс иш-амадулар бӱткен, совет ле муниципал биригӱлер, государственный јаҥныҥ федерал органдарыныҥ тергеелик башкартулары, тергеелик јаҥ ортодо бек колбу тӧзӧлип калган. Ассоциация муниципалитеттер ортодо тузалу иш-колбу тӧзӧӧр, муниципал биригӱниҥ јаантайынгы керексиништерине каруу берер аргалузын кӧгӱскен.

Муниципал служащийлерди, анайда ок јербойында учурлу сурактарды аайлаштырарында туружып турган бастыра улусты акту кӱӱнимнеҥ бистиҥ профессионал байрамысла — Jербойында башкарынарыныҥ кӱниле уткып турум! Бастырагарга бек су-кадык, ырыс, баштаҥкайлар, эҥке-тоҥко јадын-јӱрӱм, албатынаҥ јӧмӧлтӧ, јӱрӱмдик эрчим, муниципал тӧзӧмӧлдӧрдиҥ ле олордыҥ албаты-јоныныҥ јилбӱлерин мынаҥ да ары једимдӱ корулаарын, кижилик кӱӱн, тургузылган иш-амадулар једимдӱ бӱдерин кӱӱнзейдим!

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина