Алтайдын Чолмоны

Jозок алгадый ӱренчиктер кӧп

27.04.2018

Балдардыҥ ӱзеери ӱредӱзиниҥ республикан тӧс јеринде тоолу кӱндер кайра республиканыҥ ӱренчиктеринеҥ 2017-2018 ӱредӱлӱ јылда ӧткӧн бастырароссиялык ла талалык олимпиадалардыҥ јеҥӱчилдерин ле призерлорын кайралдаары аайынча кӧдӱриҥи байрамдык айалгада ӧтти.

Кӧдӱриҥиде Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри Алексей Бондаренко олимпиадалардыҥ јеҥӱчилдерин, призерлорын кайралдаарында туружып, ӱренчиктерге ичкери ачык јол, једимдер, јеҥӱлер кӱӱнзеди.
Ӱренчиктердиҥ текшиӱредӱлик предметтер аайынча бастрырароссиялык олимпиадазы 19 предметле, онойдо ок регионал компоненттиҥ — алтай тил ле литература, Туулу Алтайдыҥ тӱӱкизи ле краеведение аайынча 3 предметле ӧткӧн.

Олимпиадалардыҥ талалык бӧлӱгинде 419 ӱренчик турушкан. Олордыҥ ортозынаҥ 351 ӱренчик текшиӱредӱлик предметтерле, 68 бала регионал компоненттиҥ предметтериле ӧткӧн олимпиадаларда турушкан. Ӱренчиктердиҥ бастырароссиялык ла республикан олимпиадаларыныҥ јеҥӱчилдери — 25, призерлор деп 35 бала ададып, ончозы кайралдатты. Ӱренчиктердиҥ бастырароссиялык ла талалык олимпиадаларыныҥ III бӧлӱктеринде эрчимдӱ туружып, јеткен једимдери учун 22 ӱренчикке ӱредӱ ле билим аайынча министерствоныҥ Быйанду самаралары табыштырылды.
Ӱренчиктердиҥ текшиӱредӱлик предметтер аайынча бастырароссиялык олимпиадазыныҥ јеҥӱчилдери болуп тӧрт ӱренчик — Дмитрий Егоров (физикала, 9-чы кл., РКЛ), Егор Штанаков (физкультурала, Чаргыныҥ текшиӱредӱлӱ школы), Юлия Каюкова (литературала, 3-чи гимназия, кала), Арсения Борбуева (англ. тилле, 10-чы кл., 6-чы таҥмалу лицей) чыктылар. Олор ороонныҥ башка-башка калаларында ӧдӧтӧн олимпиаданыҥ IV бӧлӱгинде туружар. Бу ӱренчиктер тӧрӧл школыныҥ, аймагыныҥ, республиказыныҥ ады-јолы учун олимпиадада тыҥытту туружар деген јылу кӱӱнземелдер айдылды.

Jеҥӱниҥ 100 баллы — Волонтердыҥ јылына
Олимпиадалардыҥ јеҥӱчилдерине, призерлорына учурлалган кӧдӱриҥиниҥ кийнинеҥ «Jеҥӱге керектӱ 100 балл» деген акция ӧтти.

Бу акция ӱредӱ ле билим бӧлӱгинде шиҥжӱ аайынча федерал службаныҥ баштаҥкайыла быјыл тӧртинчи катап ӧткӱрилет. Быјылгызы ороондо ӧдӱп јаткан Болушты бойыныҥ кӱӱниле эткен улустыҥ ла волонтерлордыҥ јылына учурлалат. Тузалу керек бойыныҥ јолына кандык айдыҥ 5-чи кӱнинде Новосибирскте чыккан ла оноҥ ары ӧскӧ талаларда эрчимдӱ, тӧзӧмӧлдӱ ӧдӧт.

Jылдыҥ ла, бу акцияла колбой, башка-башка талалардыҥ ЕГЭ-де 100 балл алган ӱренчиктери јаан класстардыҥ балдарыла туштажып, ченелтеге једимдӱ белетенери јанынаҥ ченемелиле, јажыттарыла таныштырат. Олор онойдо ок мастер-класстар ӧткӱрет. Бу акция-кӧдӱриҥиниҥ амадузы — ЕГЭ-ле колбой балдардыҥ санааркаганын токынадары, олордыҥ кӱӱн-санаазын једимдерге, јеҥӱлерге ууламјылаары, бойына бӱдерине болужары.

«Jеҥӱге керектӱ 100 балл» деген бастырароссиялык кӧдӱриҥиде јаҥыс та ӱренчиктер эмес, је онойдо ок волонтерлор, кадеттер, школдордогы биригӱлердиҥ эрчимдӱ туружаачылары кӱӱнзеп ле јилбиркеп туружадылар.

Бистиҥ республикада бу кӧдӱриҥи экинчи катап ӧдӧт. Былтыр ол баштапкы катап республикан лицейде ӧткӧн. Ондо школды 100 баллга, онойдо ок бийик баллду божоткондорло туштажулар, мастер-класстар ӧткӧн. Ол акция ӧйинде јӱсбаллчылардыҥ аллеязында баштапкы агаш тарылган.

Быјыл талада бу акцияга ончо ӱредӱлик учреждениелер кожулды. Кандык айдыҥ туркунына башка-башка кӧдӱриҥилер, кӱрее куучындар, јӱсбаллчыларла туштажулар ӧдӧт.

Ӱредӱликтиҥ ле билимниҥ министри Алексей Бондаренко «Jеҥӱге керектӱ 100 балл» деген акцияныҥ туружаачыларын, айылчыларын уткыды. Ол школды божодып јаткандарга баштанып, кӧп тузалу шӱӱлтелер айтты. Оныҥ темдектегениле, 11-чи класстарда ӱренип јаткандар бир айдаҥ јӱрӱминде јаан ченелте тудар. Онызы ЕГЭ-ниҥ эҥ ле каруулу ла тӧс бӧлӱги болуп јат. Шак ол ченелте ӧйинде кажы ла ӱренчик школдо он бир јылдыҥ туркунына алган билгирлерин бийик кеминде кӧргӱзер аргалу. Ол онойдо ок тогузынчы класстарды божодып, ГИА-ны табыштыратан балдарга база ачык јол ло бойыныҥ аргаларына ижемји кӱӱнзеди. Алексей Бондаренко: «ЕГЭ-ле колбулу иш ачык-јарык ла чындык бӱдӱмдӱ, слерге, балдарга, сӱреен эптӱ ле јарамыкту айалга тӧзӧлгӧн. Школдо јылдар туркунына кӧнӱ, турумкай ӱренип турган балдар бийик кӧргӱзӱлер аларында алаҥзу јок» — деп чокымдады.

Акцияныҥ туружаачыларын једимдӱ, турулталу ӱредӱзиниҥ јажыдыла ГАГУ-ныҥ 1-кы курсыныҥ ӱренеечизи Ольга Воронина ӱлешти. Оныҥ айтканыла: «Ченелте-экзамен — кажы ла ӱренчиктиҥ јӱрӱминде болуп турган аҥылу бӧлӱк ӧй. Мен экзамендерге айлымда бойым ла белетенгем. Репетитор-эш менде болбогон. Белетениште сӱреен јаан болужын «Решу ЕГЭ» деген сайт јетирген». Ольга онойдо ок балдарга экзамендерге белетенер ӧйдӧ бойыныҥ сӱӱген јилбӱлерин, керектерин таштабазын деп баштанды: «Тургуза ӧйдӧ ЕГЭ-ге белетенип те турган болзогор, је сӱӱген јилбӱгерди таштабагар, экзамендерди табыштырарына бӱткӱл бойор кӧмӱлбегер. Амыраар, јайым тынар ӧйди келиштиргер. Менде башты амырадар, эт-канды кыймыктадар андый арга спорт болгон».

Ченелте-экзаменде ачык јолды, једимди балдарга ГАГУ-ныҥ психолого-педагогикалык факультединиҥ волонтерлорыныҥ «Jӱрӱмге кожо» деген кыймыгузыныҥ башкараачызы, Росјашӧскӱрим деп грантовый кӧрӱ-маргаанныҥ јеҥӱчили Полина Мышегреб кӱӱнзеди. Ороондо ӧдӱп јаткан болушты бойыныҥ кӱӱниле эткен улустыҥ ла волонтерлордыҥ јылыла колбой, јуук ӧйдӧ школдогы ӱредӱзин божодып јаткандарга јакшы керектерди јаантайын бӱдӱрип јӱригер деп, бойыныҥ кӱӱнземелин айтты. Jакшы эткенниҥ јолы јаантайын ачык деген алтын ээжиниҥ учурын база јартады.

Кӧдӱриҥиниҥ учкары јуулгандарга кӱӱниҥ Гнесиндердиҥ адыла адалган академиязын божоткон јарлу кӱӱчи ле артист Эмиль Толкочеков кӱӱлик сыйын сыйлады. Ол тоолу ӧйдӧҥ школын божодып, јаан јолына чыгатан уулдарга, кыстарга: «Амадап, ачык-јарык, ичкери јӱткииринеҥ чочыбагар, јалтанбагар, јаҥыс ла јалтанбастар, турумкайлар јеҥӱге једер аргалу. Амадаган улус чокым амадуны тургузып, ичкери барар. Амаду — јӱрӱмге аҥылу учур берет» — деп, кожоҥчы айтты.

«Jеҥӱге керектӱ 100 балл» деген талалык акцияда школдордыҥ, РКЛ-дыҥ, В. К. Плакастыҥ адыла адалган ресгимназияныҥ, Г. К. Жуковтыҥ адыла адалган школ-интернаттыҥ он биринчи класстарыныҥ ӱренчиктери эрчимдӱ турушты. Бу балдарда јеҥӱге керектӱ билгир, кӱӱн-санаа, турумкай бар деп айдарга јараар.

К. ПИЯНТИНОВА