Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Алтайдыҥ јурукчыларына јилбӱ јаан

08.05.2018

Горно-Алтайсктыҥ балдардыҥ В. Костинниҥ адыла адалган јуранар сургалында кандык айдыҥ 20-чи кӱнинде Россияныҥ Jурукчылар биригӱзиниҥ Алтайдагы талалык бӧлӱгиниҥ турчылары болуп турган јурукчыларла пресс-конференция ӧтти.

Пресс-конференцияда Алтай Республиканыҥ культура аайынча министриниҥ ордынчызы Светлана Пешперова турушты.

«Кандык айдыҥ баштапкы кӱндеринде Новокузнецкте јурукчылардыҥ јайаан иштериниҥ «Сибирь-XII» деп адалган кӧрӱзи окылу айалгада ачылган. Россияныҥ федерал округтарында јурукчылардыҥ јайаандык иштериниҥ турулталу кӧрӱлерин ӧткӱрери ажындыра темдектелген. Айдарда, бу кӧрӱ эҥ баштапкызы болуптыр. Учурыла, кемиле јаан јайаандык ӱлекер Новокузнецк каланыҥ 400 јылдыгына учурлалып ӧткӱрилген» — деп, пресс-конференцияны ачып тура, јурукчылардыҥ Алтай Республикадагы бӧлӱгиниҥ јааны Елена Тодышева айтты.

«Сибирь-XII» деген кӧрӱ јаантайын ӧдӱп турган «Россия-XIII» деп кӧрӱниҥ бӧлӱги деп айдарга јараар. Оны белетеп ӧткӱрерине РФ-тыҥ культура аайынча министерствозы, Сибирьдиҥ ончо талаларыныҥ башкарту органдары, анчада ла Кемерово областьтыҥ, јӧмӧлтӧ-болужын јетирген.

Мындый јаан кӧрӱлер кажы ла беш јылдыҥ бажында Россияныҥ башка-башка талаларыныҥ јаан деген калаларында ӧдӱп јат. Кӧрӱге јурукчылардыҥ калганчы беш јылдыҥ туркунына эткен ижи чыгарылат. «Сибирь-XII» деген кӧрӱде Бурят, Тыва, Алтай, Хакас республикалардыҥ, онойдо ок Иркутский, Кемеровский, Новосибирский, Омский областьтардыҥ, Алтай, Забайкальский ле Красноярский крайлардыҥ јурукчылары турушты.

Елена Игнатьевнаныҥ темдектегениле, экспозиция «Кузбасская ярмарка» деп кӧрӱлер ӧдӧтӧн площадкада тургузылган. Кеми 6000 квадратный метр павильондо: живопись, скульптура, графика, узанар-кееркедер, албатылык, монументальный, храмовый, театрал-декорациялык санат, Сибирьдиҥ санатчыларыныҥ јайаан иштери тургузылды. Кӧрӱде 705 јурукчы ла санатчылар турушты. Экспозицияга дезе Сибирьдиҥ эмдиги ӧйиниҥ санадыныҥ 1200-теҥ ажыра иштери тургузылган.

Таланыҥ јурукчыларыныҥ бӧлӱгиниҥ јааны Е. Тодышева айтты: «Алтай Республикадаҥ бу кӧрӱде 22 јурукчы ла 3 санатчы турушты. Олор санаттыҥ башка-башка ууламјыларында бойлорыныҥ иштерин тургустылар. Алтай Республиканыҥ јурукчыларыныҥ јайаандык иштерине јилбӱ јаан болгонын олордыҥ јеҥӱлери керелеп јат. Республикадаҥ талалар ортодо ӧткӧн «Сибирь-XII» деген кӧрӱниҥ лауреаттары болуп тӧрт јурукчы чыкты. Олор дипломдорло, кӱлер медальдарла кайралдатты. Jеҥӱчилдер — Игорь Катонов, Таисия Менигечева, Вячеслав Торбоков, Владимир Ельников».

Ол пресс-конференция ӧйинде бу јурукчылардыҥ јолду кайралдарын ээлерине табыштырды. Бу ла пресс-конференцияда Е. Тодышева ӱч јиит јурукчыны, Таисия Менигечеваны, Айсулу Модорованы, Евгений Ушаковты, Россияныҥ Jурукчылар биригӱзиниҥ турчыларына алганын керелеген билеттерди кӧдӱриҥилӱ айалгада табыштырды.
Jарым чактаҥ ажыра ӧйдиҥ туркунына «Сибирь-XII» деген кӧрӱ ончо талаларды бириктирет. Кӧрӧӧчилерге кажы ла катап башка-башка калыктардыҥ јуранар санадыныҥ аҥылу, байлык јаҥжыгуларын кӧргӱзет. Ол ок ӧйдӧ бу кӧрӱ Москвада 2019 јылда ӧдӧтӧн «Россия-XIII» деген адакы экспозицияга киретен јайаандык иштерди чокымдап, адап јат. Онойып, «Россия-2013» деген кӧрӱге республикадаҥ Амыр Укачинниҥ, Аржан Ютеевтиҥ, Валерий Тебековтыҥ, Айдана Тадыкинаныҥ, Анатолий Гурьяновтыҥ, Алексей Дмитриевтиҥ, Сергей Дыковтыҥ иштерин талдап алдылар.

Jаан кӧрӱниҥ турултазы аайынча «Сибирь-XII» деген альбом-каталог, онойдо ок «Сибирьдиҥ 10-чы искусствовед кычырыштары. Jонјӱрӱмдик ууламјылу искусство: совет ле оныҥ кийнинде ӧй» деп адалган билим иштердиҥ јуунтызы чыккан. Ол ло кӧрӱ ӧйинде мынайда адалган билим-практикалык конференция ӧткӧн.

2017 јылдыҥ тулаан айынаҥ ала 2018 јылдыҥ кочкор айына јетире јайаандык биригӱлердиҥ туразыныҥ кӧрӱлер ӧдӧтӧн залдарында јурукчылардыҥ талалык бӧлӱктериниҥ «Сибирь. Регионы» деп адалган кӧрӱлери ӧткӧн. Кӧрӱлерди белетеп ӧткӱреечилерге кажы ла таланыҥ јайаандык байлыгыла толо таныштырар арга болгон. «Туулу Алтайдыҥ јурукчылары» деген кӧрӱ ӧткӧн јылда јаан изӱ ле куран айларда Новокузнецкте ӧткӧн.

Алтай Республикадаҥ Новокузнецкте ӧткӧн «Сибирь-XII» деген кӧрӱниҥ окылу ачылтазында Е. Тодышева, А. Укачин, А. Эдоков, онойдо ок кӧрӱниҥ лауреаттары Т. Менигечева, В. Ельников, И. Катонов туружып, кӧргӧн-уккандарыла ӱлешти. Онойдо ок келер јуук ӧйдӧ республиканыҥ јурукчыларыныҥ амадулары јанынаҥ бойыныҥ шӱӱлтелерин айттылар.

Jурукчылар Новокузнецкте ӧткӧн кӧрӱ ӧйинде ороондо, телекейде ады јарлу јурукчыларла куучындашканы, ӧскӧ талаларда јурукчылардыҥ айалгазыла, једимдериле јууктада танышканы јайаан ижине јаҥы ийде береринде алаҥзу јок. Аайына чыгатан сурактар јурукчыларда да бар эмей. Темдектезе, јиит јурукчыларга таҥынаҥ иштеерге мастерскойлор керек. Jада-тура јурукчылардыҥ талалар ортодогы јаан кӧрӱзин республикада белетеп ӧткӱрери јанынаҥ шӱӱлте айдылды.

Алтай Республикада Jурукчылар биригӱзиниҥ турчыларыныҥ тоозы ӧткӧн јылда 39 јурукчы болгон болзо, быјыл олорго база јиит јурукчылар кожулды. Алтайдыҥ јурукчыларыныҥ ады-јолдоры, јайаан иштери ороондо, телекей кеминде јарлу. Олор једимдериле болорзынбай, ичкери барар, иштеер амадулу. Оныҥ учун санат бӧлӱгиниҥ ууламјылары аайынча солун шӱӱлтелер айдылды.

Пресс-конференцияныҥ туружаачылары Алтай Республиканыҥ культура аайынча министерствозына, культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжине, балдардыҥ В. Костинниҥ адыла адалган јуранар сургалына јаан быйанын айттылар.

Jурукчылардыҥ једимдӱ ижи јолду баалалат. Темдектезе, талалык выставкомдо 25 автордыҥ 50 ижи јараду алган. Ол јурукчылардыҥ тоозында Евгений Бучнев, Анатолий Гурьянов, Игнат Ортонулов, Вячеслав Торбоков, Амыр Укачин, Алексей Дмитриев, Алла Еликпаева, Владимир Ельников, Игорь Катонов, Айдана Тадыкина ла оноҥ до ӧскӧлӧри.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина