Библиотекарьдыҥ болушчызы — болушты бойыныҥ кӱӱниле эдеечилер

15.05.2018

Кандык айдыҥ 26-27 кӱндеринде М. В. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотекада талалар ортодо публичный библиотекалардыҥ «Профессионал энчи-байлык. СНК-ныҥ «РСФСР-да библиотекаларды ла бичиктерди чеберлеер ишти корыыры» керегинде декрединиҥ 100 јылдыгына учурлалган библиовед кычырыштар» деп адалган форумы ӧтти.

Алтай Республиканыҥ культура аайынча министерствозыныҥ, Алтай Республиканыҥ библиотекаларыныҥ јондык биригӱзиниҥ јӧмӧгӧниле ӧткӧн форум ороондо ӧдӱп јаткан болушты бойыныҥ кӱӱниле јетиреечилердиҥ (волонтердыҥ) јылына учурлалды.

Форумныҥ ижинде Сибирьдеги федерал округтыҥ талалык библиотекаларыныҥ (В. Шишковтыҥ адыла адалган Алтайский краевой универсал библиотека, Томсктыҥ А. Пушкинниҥ адыла адалган областной универсал билим библиотеказы) башкараачылары, онойдо ок АР-дыҥ культура аайынча министерствозыныҥ, культураныҥ учреждениелериниҥ ле библиотекалардыҥ ишчилери, јондык организациялардыҥ чыгартулу улузы эрчимдӱ турушты.
Библиотекарьлардыҥ форумыныҥ туружаачыларын АР-дыҥ культура аайынча министерствозыныҥ, министриниҥ адынаҥ оныҥ ордынчызы Светлана Пешперова, АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ адынаҥ ӱредӱ, культура, спорт, јашӧскӱримниҥ политиказы, јондык организациялар ла СМИ-лер аайынча комитединиҥ председатели Вячеслав Уханов уткыдылар. Олор уткуулду сӧстӧринде кижиниҥ ӧрӧ ӧзӱмине бичикти кычырары јаан тузазын јетирип турганын темдектедилер. Парламентарийдиҥ айтканыла, бичик кумран чактардаҥ ала билгирдиҥ ӱзӱлбес-туузылбас ӧзӧги болуп јат. Шак оныла колбой ол јебрен Римниҥ ады јарлу политиги, от-јалбыштый куучын айдаачы ла ойгор шӱӱлтечи Марк Туллий Цицеронныҥ: «Бичиктер јок тура ӧзӧги куру кижиге бодолду» деген тереҥ учурлу эрмегин эзетти.

Ол онойдо ок бойыныҥ куучын-эрмегинде алтынга бодолду бичикти јуук ӧйдӧ кандый да электрон школ эмезе озочыл јетирӱлердиҥ электрон эп-аргалары солып болбос деп тӱӱп-шӱӱлтезин айтты. Jе ол ок ӧйдӧ публичный библиотекаларда иштеп јаткан байлык ченемелдӱ, бойыныҥ ижиниҥ устарынаҥ кӧп неме камаанду. Олордоҥ, олордыҥ ижинеҥ эмдиги ӧйдиҥ кычыраачызына бичиктиҥ учурын јарт, јилбилӱ ле билгир јартаарынаҥ кычыраачыныҥ кӧгӱс кӧрӱминиҥ, санаа-укаазыныҥ кеми ӧзӧри, тереҥжиири камаандузын В. Уханов чокымдады.

Форумныҥ пленарный јуунында Москвадаҥ Россияныҥ библиотекаларыныҥ ассоциациязыныҥ президенти, Россияныҥ тергеелик публичный тӱӱки библиотеказыныҥ јааны Михаил Афанасьев «Ӧткӧн ӧйгӧ тайанып, келер ӧйгӧ ууланадыс: эл-јонго текши эжиги ачык библиотеканыҥ кечеги, бӱгӱнги ле эртенги кӱни» деп адалган солун јетирӱ этти. Ол ороондо каан јаҥы тужынаҥ ала бӱгӱнги кӱнге јетире публичный библиотекалардыҥ тӱӱкилик јолын, учурын элбеде јартап кӧргӱсти. Онойдо ок ӧйлӧ кожо библиотекалардыҥ да бӱдӱми, ижиниҥ ууламјылары солынып, јаҥыртылып турганын чокым темдектер ажыра кӧргӱсти. Михаил Дмитриевичтиҥ эткен јетирӱзинеҥ туружаачылар алкы бойлорына, ижине тузалу ла болушту јетирӱлер алган деп айдарга јараар.

Библиотекалардыҥ эжиги текши эл-јонго ачык, кӱӱнзеген улус бойыныҥ билгирин тереҥжидерге, бичик-биликти шак мында алар аргалу. Ӱренчиктерге де, ӱренеечилерге де билгир алатан јер база ла библиотека. Кычыраачыга бичиктиҥ телекейинде тӱрген болушка келетен улус библиотекарьлар деп, ол чокымдады.

Форумныҥ ижи эки кӱнге де улалган болзо, оныҥ туружаачылары ӧйдиҥ ӧткӧнин де сеспей калган ошкош. Темдектезе, пленарный јуун ӧйинде Барнаулдаҥ, Томсктоҥ келген солун айылчылар Алтай крайдыҥ баш библиотеказыныҥ тӱӱкизинде бойыныҥ кӱӱниле библиотекаларга болужын јетиреечилер ле меценатство керегинде солун јетирӱ этти. Кандый да ӧйдӧ библиотекаларга болужын јетирип јӱрген тереҥ кӧрӱмдӱ, укаалу-санаалу улустыҥ ады-јолдорын ундытпай эзедип јӱргени келер ӱйелерге керектӱ деген шӱӱлте јарамыкту угулды.

Томский областьтыҥ публичный библиотекаларыныҥ окылу сайттарыныҥ айалгазы ла курч сурактары јанынаҥ јетирӱде айдылганы ончо библиотекаларга јуук ла таныш деп айдарга јараар. Онойдо ок бистиҥ таланыҥ аймактарындагы тӧс библиотекалардыҥ ишчилери, методисттери тӧзӧмӧлдӱ јетирӱлериле таныштырды. Форумда туружаачыларга бой-бойыла таныжып, ижи јанынаҥ ченемел алыжып, куучындажар јакшынак айалга болды.
Библиотекарьлардыҥ форумыныҥ экинчи кӱнинде эл библиотекада «Волонтердыҥ кыймыгузы ла библиотекалар» деген кӱрее куучын ӧтти.

Кӱрее куучында шӱӱжӱге мындый сурактар чыгарылды: библиотекаларга волонтерлор керектӱ бе?; болушты бойыныҥ акту кӱӱниле эдип јӱрген улусты библиотекалар јаар канайда тартар, јилбиркедер (библиотеканыҥ ижиниҥ ченемелинеҥ); болушты бойыныҥ акту кӱӱниле эдип јӱрген улустыҥ (волонтерлордыҥ) ижин оныҥ бӱдӱмдери аайынча шӱӱжери.

Мында куучын-эрмек јонјӱрӱмдик волонтерство (ороонныҥ аҥылу корулын керексиген балдарга, јаан ӱйениҥ улузына, ветерандарга, кенек улуска ла о.ӧ. болушты бойыныҥ кӱӱниле эдери), культуралык-јартамалду волонтерство (балдарла, јашӧскӱримле иштеери, библиотекаларда ӧткӱрилип турган культуралык ууламјылу иште болушты бойыныҥ кӱӱниле эдеечилер) ло волонтерлордыҥ турушканыла ӱлекерлерди јӱрӱмде бӱдӱрери керегинде болды. Ол ӱлекер аайынча јербойындагы биригӱлердиҥ курч сурактарыныҥ аайы-бажына чыгары, ӧӧн-бӧкӧнди, тал-табышты болдыртпазы, јондыкта амыр-энчӱ айалга керегинде шӱӱлтени ичкери ӧскӱрип апарары.

База бир иштиҥ бӱдӱми јашӧскӱримниҥ ортозында су-кадык јӱрӱмниҥ учурын јартап таркадары, таҥкы тартпас, ачу ашла, наркотиктерле беришпес деген јартамалду ишти ӧткӱрери јанынаҥ ӧтти.
Ороондо ӧдӱп јаткан болушты бойыныҥ кӱӱниле јетиреечилердиҥ јылында бу иш учурлу, тузалу болгонын таланыҥ библиотекарьлары аҥылап, бу иштиҥ учурын кӱрее куучында элбеде кӧргӱстилер.

Эл библиотекада бу ок кӱнде библиотекарьларга ӱредӱ-семинар ӧдӧрдӧ, балдардыҥ республикан библиотеказында тӧрӧлчи тӧзӧгӧлӱ чӱмдемел ле балдардыҥ кычырып турган бичиктеринде оныҥ јери јанынаҥ секция иштеди.
Текшилей алар болзо, форумда кӧп тоолу јӱрӱмдик учурлу сурактар, темдектезе, республикада библиотечный иштиҥ ӧзӱминиҥ тӱӱкизи, эл-јонныҥ бирлиги ле башка-башка калыктар ортодогы колбуларды эптештирери, бой-бойлоры ортодо амыр-энчӱ айалганы јӧмӧп улалтары, ороондо јуртап јаткан эл-калыктардыҥ бирлигинде библиотекалардыҥ учуры, библиотека ла волонтер кыймыгу ла оноҥ до ӧскӧлӧри элбеде кӧргӱзилди.

Москвадаҥ келген Михаил Афанасьев Чойдыҥ бу јуукта кӱйген библиотеказында болгон. Ол онойдо ок аймактыҥ администрациязында бу сурак аайынча болды. Михаил Дмитриевичтиҥ айтканыла, Москваныҥ бир канча библиотеказы Чойдыҥ библиотеказына болуш эдип, бичиктер аткарары јанынаҥ иштеп јат.

Форумныҥ солун айылчылары, туружаачылары Чамал аймакта Г. И. Чорос-Гуркинниҥ јеезелӱ јуртында болуп, экскурсовод Е. Тукуековтыҥ эрмек-куучынын јилбиркеп уктылар. Анчада ла Москвадаҥ, Томсктоҥ, Барнаулдаҥ келгендер бийик баалап, быйанын айдып јандылар.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина