Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Школдыҥ тудулып јаткан туразында болгон

15.05.2018

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ ӱредӱ, культура, спорт, јашӧскӱримниҥ политиказы, јондык биригӱлер ле СМИ аайынча комитеди «Алтай Республикада текшиӱредӱлик организацияларда сменаларла ӱренерин јоголторы аайынча иштердиҥ аайы керегинде» деген темалу выездной јуун ӧткӱрген. Jуунныҥ ижинде АР-дыҥ ла Горно-Алтайсктыҥ депутаттарыныҥ Совединиҥ депутаттары, ӱредӱ ле билим аайынча республикан министерствоныҥ ла каланыҥ администрациязыныҥ чыгартулу улузы турушкан.

Jуунныҥ туружаачылары озо ло баштап Заимка микрорайондо тудулып јаткан ӱредӱлик объектте болгон. Каланыҥ администрациязыныҥ јааныныҥ ордынчызы Станислав Тюхтенев школдыҥ тудулып јаткан туразыла колбулу иш аайынча јетирӱ эткен. «2016 јылдыҥ кӱӱк айында 275 бала ӱренер школдыҥ туразын тудары јанынаҥ инвестиционный јӧптӧжӱ тургузылган. Забайкальский крайдыҥ типовой ӱлекери алылган болгон, је мында бир канча уур-кӱчтер бар болгоны јарталган — деп, С. Тюхтенев айткан. —2016 јылдыҥ јаҥар айында ӱзеери јӧптӧжӱ тургузылган, подрядчикке АИЖКХ алылган. Строительный иштерди Новоалтайсктыҥ строительный фирмазы ӧткӱрет. Тудум ишле колбулу планеркалар неделе сайын ӧдӧт, бастыра сурактар ол јуундарда шӱӱжилип кӧрӱлет, «јолдыҥ картазы» јӧптӧлгӧн. Jаҥы объектти быјыл ӱлӱрген айда тузаланарына табыштырары темдектелген, јаҥы јылда школ иштеп баштаар учурлу».

Шӱӱлтелер айдыжар тушта АР-дыҥ депутады Светлана Кудрявцева јаҥы учреждениеде кадет школ тӧзӧӧри керегинде шӱӱлте эткен. Оныҥ айтканыла, Горно-Алтайсктыҥ 4-чи таҥмалу кадет школында балдар ӱренерине бош јер јок. Республикан парламенттиҥ депутады Сергей Ефимов оныҥ айтканын јӧмӧп, јаҥы школдо кадеттердиҥ оогош класстары, 4-чи таҥмалу школдо кадеттердиҥ јаан класстары ӱренер арганы не кӧрбӧс деген шӱӱлте эткен.
Заимка микрорайондо алты муҥнаҥ кӧп албаты-јон јадат, олордыҥ бир муҥ кирези — ӱренчиктер. Jаҥы тудулып јаткан школ балдардыҥ ӱредӱзиле колбулу сурактыҥ аайы-бажына чыгар арга берер. Бу микрорайондо бир де школ јок, эҥ ле јуугында школго јетире 8 километр.

Оноҥ јуунныҥ туружаачылары 9-чы таҥмалу «Гармония» гимназияда болгон. Каланыҥ ӱредӱлик аайынча башкартузыныҥ јааны Наталья Анисимова бу учреждениеде јазашту иштер керегинде јетирӱ эткен. Президенттиҥ резервный фондынаҥ гимназияныҥ туразын јазаарына 22,138 миллион салковой акча чыгарылган, республиканыҥ бюджединеҥ — 5 миллион, муниципал бюджеттеҥ — 4,3 миллион салковой акча.

Гимназия бу турага 2000 јылда кӧчкӧн, мынаҥ озо бу турада «Турист» кончылык болгон. Jазашту иштер ӧйинде тураныҥ фасады јылулалган, эмдиги ӧйдиҥ некелтелерине келижип турган материал тузаланылган. Кӧзнӧктӧр, эжиктер, пол, сантехнический јазалдар, сууӧткӱш, канализация, јарыткыштар солулган. Анайда ок јаҥы јазалдар, мебель ле интерактивный досколор садып алылган. Школ эмдиги ӧйдиҥ некелтелерине келижер, јарык ла јараш болуп калган. Тургуза ӧйдӧ мында 920 ӱренчик ӱренет, олордыҥ 25 проценти параллельно-башка ӱредӱниҥ ээжизи аайынча ӱренип јат деп, Наталья Анисимова айткан.

Каланыҥ депутаттарыныҥ Совединиҥ депутады Игорь Яимов текшиӱредӱлик организацияларда сменаларла ӱренерин јоголторы аайынча куучындап, бистиҥ ороондо ӱредӱлик заведение ле садуныҥ комплекси бир турада иштеп турган бир де тергее јок болбой деп темдектеген. Садуныҥ «Турист» деген тӧс јеринде 8 ээниҥ магазиндери иштейт, арендаторлордыҥ тоозы 40-нӧҥ ажыра. Садуныҥ «Аникс» деген сетинде пекарня иштейт, мында алкогольний продукция садылат, онызы, чындап та, ээжи-некелтелерге јарабас неме. Текши кеми 4 муҥ квадратный метрдеҥ кӧп јерди садып алар арга бар болгодый, ол тушта ӱредӱлик заведениеге јетпей турган јерле колбулу суракты аайлаштырып ийгедий арга болор. Бир ӱренчикке келижип турган ӱредӱлик јердиҥ баазы јарымызына астай берер эди деп, депутат айткан.

9-чы таҥмалу гимназияныҥ ӱредӱчилери балдардыҥ школдогы площадказын тӧзӧӧрине болуш этсин деген кӱӱнземелин айдышкан.
Jуунныҥ туружаачылары болгон ӱчинчи объект — ГАГУ-ныҥ аграрный колледжи. Ороонныҥ Президенти школдордо эки сменала ӱренерин јоголторы аайынча эткен јакылтазын бӱдӱрерге, бу колледжтиҥ тӧртинчи кадында 9-чы таҥмалу гимназияныҥ јаан класстарыныҥ ӱренчиктери ӱренет. Jуунныҥ адакы бӧлӱги информатиканыҥ кыбында ӧткӧн.
АР-дыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министриниҥ ордынчызы Ольга Муклаева ӱредӱлик учреждениелердиҥ јуук ӧйдӧ тудулатан объекттери јанынаҥ јетирӱ эткен. Келер эки јылдыҥ туркунына 6 объект тудары темдектелген, олордыҥ бирӱзи Заимка микрорайондо тудулып јат. «Школа-2025» дирекция» деген федерал бюджетный государственный учреждение РФ-тыҥ субъекттеринде ӱренер јаҥы јерлер тӧзӧӧрин онлайн-ээжиле шиҥжӱде тудат. 2019-2020 јылдарда Кӧксуу-Оозында 670 јерлӱ школ тудары темдектелген. Объект тузаланарына табыштырылган ла кийнинде Горно-Алтайскта 7-чи таҥмалу школдыҥ 910 јерлӱ туразын тудары башталар. 2020 јылда Алгаирде 550 јерлӱ школ, Кош-Агашта база 550 јерлӱ школ тудары планга кийдирилип калган. Оноҥ Оҥдойдо школдыҥ туразын тудары ӧдӧр.

АР-дыҥ депутады Аскар Тулебаев О. Муклаевадаҥ сенаторлор ло Госдуманыҥ депутаттары 7-чи таҥмалу школдыҥ туразын тудары јанынаҥ кандый јӧмӧлтӧзин јетирет деп сураган. Бу школдыҥ туразын тудары аайынча јакаанга колды президенттер Д. Медведев ле В. Путин салган болгон деп, Аскар Рыспекович темдектеген. Парламентарий Укмет Альпимов Кош-Агаштагы 2300 бала ӱренип турган В. И. Чаптыновтыҥ ла Л. И. Тюкованыҥ адыла адалган школдордыҥ туралары эскирип калганына, јазалдарла, мебельле јепселгени эмдиги ӧйдиҥ кандый да ээжи-некелтелерине келишпей турганына ајару эткен. Николай Карманов Кӧксуу-Оозы аймакта Кайтанак јурттыҥ школыныҥ салымыла јилбиркеген. Ольга Валерьевна школдыҥ тудум иштери ӧдӱп јаткан јылда башталар деген.

Каланыҥ ӱредӱлик аайынча башкартузыныҥ јааны Наталья Анисимова текшиӱредӱлик заведениелерде сменаларла ӱренери јанынаҥ тергееде кандый иштер ӧткӱрилип турганы керегинде јартамал эткен. Оныҥ темдектегениле, бистиҥ республикада ӱренчиктердиҥ тоозы кӧптӧйт. Горно-Алтайск каланыҥ школдоры эскиргениле, ӱренер јерлер једишпей турганыла колбулу курч сурак турат.

Каланыҥ депутаттарыныҥ Совединиҥ депутаттары Игорь Яимов ло Петр Попошев 7-чи таҥмалу школды јеткер болдыртпазы јанынаҥ шиҥдеп кӧрӧри керегинде шӱӱлте эткен.
Jуунныҥ адакы уч-турулталарын эдип тура, парламенттиҥ профильный комитединиҥ председатели Вячеслав Уханов республиканыҥ ла каланыҥ депутаттары, ӱредӱ ле билим аайынча министерствоныҥ, каланыҥ администрациязыныҥ ӱредӱликтиҥ сурагы учун каруулу ишчилери мынаҥ да ары бу ууламјыла иштеер, јилбӱлерди корыыр, федерал тӧс јерге шӱӱлтелерле чыгар деп айткан. Jуунныҥ ижи јанынаҥ келиштирте шӱӱлтелер эдилген.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина