Ӧмӧлик иш јакшы турулталу

19.06.2018

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Тӧргизиниҥ ээчиде јууны кичӱ изӱ айдыҥ 14-чи кӱнинде спикер Владимир Тюлентинниҥ башкарганыла ӧтти.

Оныҥ ижинде республикан парламенттиҥ Тӧргизиниҥ турчылары, АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы, АР-дыҥ башчызыныҥ ла башкарузыныҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызы Анатолий Донской, тергеениҥ прокуроры Николай Мылицин, РФ-тыҥ юстициязыныҥ министерствозыныҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ јааны Наталья Веретенникова, республикан Шиҥжӱ-чоттоор палатаныҥ председатели Артем Сумачаков, АР-дыҥ Jондык палатазыныҥ председатели Татьяна Кончева, АР-дыҥ прокурорыныҥ баш болушчызы Юлия Юркина турушкан.

Республикан парламенттиҥ тергеелик башкарула, Россияныҥ Минюстыныҥ Алтай Республика аайынча башкартузыла, республикан прокуратурала ӧмӧ-јӧмӧ ижи керегинде јетирӱни парламенттиҥ јасакберим ле национальный политика аайынча председатели Виктор Ромашкин эткен. Оныҥ темдектегениле, бу иш јуук колбуда ӧдӧт. «2017 јылда Алтай Республикада јасакберимниҥ айалгазы керегинде» јуун ӧдӱп турарда, јасактардыҥ ӱлекерлерин белетееринде ӧмӧ-јӧмӧ иш болоры, кандый бир јасакты бӱдӱрерине ууландырылган нормативный тап-эриктик акттардыҥ бӱткӱл пакеди белетелер керек деп шӱӱлте айдылган болгон.

Парламенттиҥ комитединиҥ јааныныҥ айтканыла, АР-дыҥ Конституциязыныҥ 119-чы тизими аайынча бистиҥ республиканыҥ башкарузы јербойындагы государственный јаҥныҥ эҥ бийик бӱдӱреечи органы болуп, јарадылган республикан јасактарды бӱдӱрерин јеткилдеп јат. «Анайда ок республикан башкару јасакберим баштаҥкай эдер тӧс субъекттердиҥ бирӱзи болот. 2017 јылда республикан башкару ла АР-дыҥ башчызы, башкарузыныҥ председатели бастыра јасактардыҥ 58 процентиниҥ ӱлекерлерин парламентке јарадарына чыгарган болгон, 2018 јылдыҥ ӧткӧн ӧйиниҥ туркунына — 56,8 процентин. Башкаруныҥ чыгартулу улузы парламент ӧткӱрип турган бастыра керек-јарактарда туружат. Анайда ок парламентте башкаруныҥ чазы јаантайын ӧткӱрилет, анда башкару АР-дыҥ государственный јаҥыныҥ бӱдӱреечи органдары кандый бир чокым ууламјыларла кандый иш бӱдӱргени ле бӱдӱрип јатканы керегинде јетирӱни депутаттарга јетирет. Кандый бир јамыга кижини кӧстӧӧри јанынаҥ шӱӱжӱ ӧдӧт, оны јамыга кӧстӧӧрине јарадулу шӱӱлте парламентте эдилет» — деп, Виктор Ромашкин куучындаган.

Республиканыҥ прокуратуразына «Россия Федерацияныҥ прокуратуразы керегинде» федерал јасак аайынча элбек кемдӱ тап-эриктер берилген. Парламент јарадарына чыгарылган јасактардыҥ ӱлекерлерин кыйалта јогынаҥ тергеениҥ прокурорына шиҥдеп кӧрӧрине аткарат. Комитеттиҥ јааныныҥ темдектегениле, калганчы јылдарда тергеениҥ прокуроры АР-дыҥ Конституциязыла ого берилген тап-эрикти тузаланып, јасакберим баштаҥкайлар эдери эрчимделген.
Виктор Ромашкин Россияныҥ Минюстыныҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ јааны Н. Веретенниковага республикан јасактардыҥ ӱлекерлериле иштееринеҥ мойношпой турганы учун быйанын айткан. «Бу иш республикан парламентте јарадылып турган јасактардыҥ чыҥдыйын бийиктедерине камаанын јетирет» — деп, парламентарий темдектеген.

АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы, АР-дыҥ башчызыныҥ ла башкарузыныҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызы Анатолий Донскойдыҥ айтканыла, парламент ле башкару ортодо ӧмӧ-јӧмӧ иш мынаҥ да ары једимдӱ улалар, јасакберим јанынаҥ мониторингтер, тап-эриктик экспертизалар ӧткӱрилер. 2017 јылда башкару ла тергеениҥ башчызы парламентке 52 јасактыҥ ӱлекерлерин аткарган болгон. Jасакберим јанынаҥ јылдыҥ сайын ӧткӱрилип турган мониторинг бар тутак-једикпестерди, келишпестерди илезине чыгарарына камаанын јетирет.

Республиканыҥ прокуроры Николай Мылицинниҥ шӱӱлтезиле, јуунда кӧрӱлип јаткан сурактыҥ учуры јаан. Jӧптӧжӱниҥ туружаачылары канай ӧмӧ-јӧмӧ иштеп турганынаҥ албаты-јонныҥ јадын-јӱрӱминиҥ айалгазы, тергеениҥ федерал кеминде тоомјызы кандый болоры камаанду. «Калганчы ӧйлӧрдӧ прокуратураныҥ органдарыныҥ јанынаҥ республикан јасакберим аайынча бир де протест эдилбеген, тергеениҥ прокурорыныҥ угузу бичиги аайынча јаргылаш болбогон. Мындый айалга республиканыҥ јасактарын белетеер алдында иштер ӧйинде јасактардыҥ ӱлекерлериле колбулу курч сурактарды аайлаштырып турганыныҥ шылтузында тӧзӧлгӧн» — деп, прокурор айткан.

2,5 јылдыҥ туркунына республикан прокуратура 17 јасактыҥ ӱлекерлерин јарадарына белетеп аткарган, олордыҥ кезигин республикан башкарула кожо. Ол ӱлекерлердиҥ кӧбизи парламентле јарадылган.
Наталья Веретенникова федерал кеминде јасактарды јербойында чокым бӱдӱрери, јербойыныҥ јасактарын олорго келиштирери јаан учурлузын темдектеди. Бу јанынаҥ ишти шиҥжӱде тударын шак ла олордыҥ башкартузы ӧткӱрип јат деген.

Тӧргиниҥ јуунында анайда ок парламенттиҥ 2018 јылдыҥ экинчи јарымызында јасакчы, шиҥжӱ ле тӧзӧмӧл ижиниҥ планы јӧптӧлгӧн. Вице-спикер Михаил Тереховтыҥ јетиргениле, планды тургузар тушта республиканыҥ депутаттарыныҥ, парламенттиҥ комитеттериниҥ, башкаруныҥ, Талдаачы кӱреениҥ, республиканыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧриниҥ чыгартулу органдарыныҥ шӱӱлтелери ајаруга алылган.

Тӧргиниҥ турчылары «АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Тӧргизиниҥ бир канча јӧптӧрин шиҥжӱдеҥ уштыыры керегинде» јӧпти јараткан. Ол јӧптӧрдиҥ тоозында 2015 јылдыҥ кӱӱк ле ӱлӱрген айларында Оҥдой ло Чой аймактарда АР-дыҥ депутаттарыныҥ кӱндерин ӧткӱргениле колбулу јӧптӧр. Ол кӱндер ӧдӧр ӧйдӧ эл-јонло туштажулар болуп турарда, бир канча курч сурактар кӧдӱрилген болгон. Ол сурактарды аайлаштырарына ас эмес ӧй лӧ бюджеттеҥ арбынду акча-манат керек болгон. Соҥында ол сурактарды аайлаштырарына акчаны бюджеттеҥ алып, сурактарды аайлаштыргандар. Сурактар аайлаштырылган учун, ол тушта чыгарган јӧптӧрди эмди шиҥжӱдеҥ уштыгандар.

Тӧргиниҥ турчылары анайда ок парламенттиҥ келер ӧйдӧ ӧдӧтӧн 35-чи сессиязыныҥ повестказына ӱзеери беш сурак кийдирген, повестканыҥ 5-чи пунктын уштыган. Адакыда парламентарийлер АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла кайралдаары керегинде јӧпти јараткан.

АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина