Настройки отображения
Настройки шрифта:
Выберите шрифт Arial Times New Roman
Интервал между буквами (Кернинг): Стандартный Средний Большой
Выбор цветовой схемы:
Алтайдын Чолмоны
«Курский дуга» деп кӧрӱ ачылган
10.07.2018
Москваныҥ Jеҥӱниҥ Музейиниҥ кӧмзӧлӧринеҥ тӧзӧлгӧн «Курский дуга» деп адалган кӧрӱ Алтай Республикада ла ороонныҥ база ӱч тергеезинде иштеп баштады.
Бу кӧрӱ Ада-Тӧрӧл учун Улу јуу ӧйинде Курсктыҥ јанында болгон јаан јуу-согуш башталганыныҥ 75 јылдыгына учурлалган. Ол «Jеҥӱниҥ јери» деп адалган федерал ӱлекер аайынча ӧдӧр.
Кӧрӱниҥ эстафетазын бистиҥ республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган эл музейи, Воронежский областной ло Пензенский государственный краеведческий музейлер, анайда ок «Курская битва. Белгородское направление» деген Белгородский тӱӱки-художественный музей-диаграмма алган деп, Jеҥӱниҥ Музейиниҥ јетирӱлик тӧс јери јетирет.
Удурум экспозиция ол јуу-согуштыҥ тӧс керектерине, оныҥ уч-турулталарына ла анда турушкан тӧс улуска учурлалган. Кӧрӧӧчилер 90 фотојурукты кӧрӧр аргалу, олордыҥ кезиги јуу-согуштардыҥ јалаҥдарында согулган. Анайда ок кӧрӱге тӱӱкилик документтердиҥ — ат-нерелӱ керектер эткен совет јуучылдардыҥ кайрал листтериниҥ, агитациялу листовкалардыҥ, газеттердиҥ бӱктериниҥ ла карталардыҥ копиялары тургузылган. Анайда ок кӧрӱниҥ кӧрӧӧчилери фронтовой јурукчы, јуу-согуштардыҥ туружаачызы Софья Уранованыҥ јуруктарыла таныжар аргалу.
Пензада кӧрӱ куран айдыҥ 10-чы кӱнине јетире, Воронежте — куран айдыҥ 23-чи кӱнине, Белгородский музей-диаграмма сыгын айдыҥ 30-чы кӱнине јетире улалар. «Курский дуга» деген мультимедийный кӧрӱ бистиҥ музейдиҥ «Туулу Алтай Ада-Тӧрӧл учун Улу јуу ӧйинде (1941-1945 јылдар)» деп залында 2018 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 30-чы кӱнине јетире ӧдӧр.
Кӧрӱниҥ авторлоры ол јаан јуу-согуштыҥ ӧткӧн аайын кӧргӱзерге кичеенген: јуу-согуш алдында белетениш, ӧштӱниҥ планын бузарга, ӧнӧтийин ӧткӱрген стратегический учурлу коруланышту јуу-согуш ле эки контртабару — Орловский ле Белгородско-Харьковский.
Кӧрӱниҥ адакы бӧлӱги Огненный дугада ӧткӧн јуу-согуштыҥ уч-турулталарына учурлалган. Ол уч-турулталар бӱткӱл јуу-чактыҥ аайы тазылынаҥ ала кубуларына, антигитлеровский коалицияны оноҥ ары тыҥыдарына ла фашисттердиҥ блогы јайрадыларына экелген. Оныҥ шылтузында Совет Союзтыҥ арткан јерлери, оноҥ Европаныҥ ороондоры олјочылардаҥ јайымдалган деп, Эл музейдиҥ сайтында темдектелет.
Курский јуу-согуш 1943 јылда јаан изӱ айдыҥ 5-чи кӱнинеҥ ала куран айдыҥ 23-чи кӱнине јетире ӧткӧн. Бу Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ эҥ ле јаан ла учурлу јуу-согуштарыныҥ бирӱзи болуп јат. Ол јуу-согуш тушта эки јанынаҥ 2 миллионноҥ кӧп улус, 6 муҥ танк ла 4 муҥ самолет турушкан. Кызыл Черӱниҥ јеҥӱзи стратегический баштаҥкай Германиядаҥ ла оныҥ союзниктериинеҥ СССР-га кӧчӧрине экелген.
«Jеҥӱниҥ јери» деген ӱлекер XX чактыҥ јуучыл тӱӱкизиниҥ бӧлӱгинде бирлик музейный телекей тӧзӧӧрине ууландырылган. Москваныҥ баштаҥкай эткен ол музейи тергеелик музейлерле бу јанынаҥ ӧмӧ-јӧмӧ иштеерин баштап салган, тергеелердеги 150-неҥ кӧп музейлер бу ӱлекерди јӧмӧгӧн.
АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы
ТОП
«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар
Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы
«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»
Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны
«Баатырларыс ойгонып калды…»
(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым