Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Ӱлекер баштапкы кычырышла јарадылган

17.07.2018

РФ-тыҥ Госдумазыныҥ депутаттары ӱредӱлик керегинде јасакка тӱзедӱлер эдери аайынча ӱлекерди баштапкы кычырышла јараткан. Россияныҥ республикаларыныҥ государственный тилдерине ӱренчиктер бойыныҥ кӱӱниле ӱренер деген ээжи ӱлекерде бичилген. Парламентарийлердиҥ айтканыла, экинчи кычырышка бу ӱлекер учына јетире јазалып калар — олор Россияныҥ албатыларыныҥ тилдерин федерал государственный ӱредӱлик стандарттардыҥ кыйалтазы јогынаҥ бӧлӱгине кийдирерге турган.

«Ӱлекерде айдылганыла, Россия Федерацияныҥ республикаларыныҥ государственный тилдерине ӱредери ле ӱренери улустыҥ бойыныҥ кӱӱниле, Россия Федерацияныҥ государственный тилине ӱредерине ле ӱренерине качалаҥ јетирбезинеҥ, ӧдӧр учурлу» — деп, јасактыҥ ӱлекериниҥ јартамалду бӧлӱгинде айдылган.
Ӱлекерди шӱӱжерине Госдуманыҥ депутаттары Алена Аршинова, Олег Николаев, Шамсаил Саралиев, Олег Смолин, Елена Строкова ла Борис Чернышев чыгарган.

Анайда ок ӱлекерде бичилгениле, РФ-тыҥ албатыларыныҥ тилдериниҥ тоозынаҥ тӧрӧл тилине ӱренер тап-эрикти ӱредӱликтиҥ системазыныҥ аргаларыныҥ кеминде ле ӱренчиктердиҥ бойыныҥ ла олордыҥ ада-энелериниҥ эмезе јасак аайынча чыгартулу улузыныҥ керексингенин ајаруга алып бӱдӱрер. Тӱзедӱлердиҥ ӱлекериле болзо, РФ-тыҥ албатыларыныҥ тилдериниҥ ле РФ-тыҥ республикаларыныҥ государственный тилдериниҥ тоозынаҥ тӧрӧл тилине ӱренерин талдаганы ӱренчиктердиҥ ле олордыҥ ада-энезиниҥ кӱӱн-санаазы олордыҥ угузу бичиктерине тӧзӧлгӧлӧнип, ајаруга алылар.

Ӱлекердиҥ авторлоры угусканыла, јасакка кийдирерге белетеген тӱзедӱлер граждандардыҥ кандый тилге ӱренерин јайым талдап алары аайынча конституционный тап-эриктерин бӱдӱреринде балансты, анайда ок республикалардыҥ государственный тилдерине ӱренер аргаларды чеберлеп алар арга берер.

Госдуманыҥ ӱредӱ ле билим аайынча комитединиҥ председатели Вячеслав Никонов национальный тилдердиҥ, ол тоодо Россияныҥ ас тоолу ӧс албатыларыныҥ тилдериниҥ фондын тӧзӧӧри јанынаҥ шӱӱлте эткен. «Шак ла бу фонд тилдерди јӧмӧӧри аайынча иштеер эди» — деп, Никонов јартаган. Оныҥ айтканыла, јасактыҥ ӱлекери «экинчи кычырышка текшилей кубултылар».

—Албатылардыҥ тилдери ФГОС-тыҥ кыйалта јогынаҥ бӧлӱгинде болбос деген кӧп чочыдулар болгон — олор анда болор! Олор ФГОС-тыҥ кыйалта јогынаҥ бӧлӱгинде болорын быжулап турган келиштирте тӱзедӱлер эдилер. Ӱренетен тӧрӧл тилдердиҥ бирӱзи орус тил болор. Кандый тилди эмезе тӧрӧл тилди ӱренерине талдап алары — јажы эр кемине јетпеген балдардыҥ ада-энелериниҥ эмезе олордыҥ јасак аайынча чыгартулу улузыныҥ кӱӱн-санаазына тӧзӧлгӧлӧнӧр. Бу ок ӧйдӧ бис башкаруга подзаконный акттарды экинчи кычырышка белетеп, кӧргӱссин деген шӱӱлте эткенис. Башкаруга тӧрӧл тилдерге ӱредериниҥ концепциязын, бӱгӱн андый концепция јок, белетезин деген шӱӱлте база эткен болгоныс — деп, Никонов айткан. Анайда ок депутаттар тӧрӧл тилдер аайынча учебниктер тургузарына акча-манат чыгарзын деп шӱӱлтеле база баштанган.

Тӧс СМИ-лердеҥ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина