Энчи байлыкты корыыры — каруулу иш

31.07.2018

Улаганда ӧткӧн Эл Ойын ӧйинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ 100 јылдыгына учурлай музейдиҥ ижи, керектери аайынча баштапкы талалык фестиваль-кӧрӱниҥ турулталу бӧлӱги ӧткӧн.

«Байлыгысты чеберлеп, корып алалы» деген фестиваль-кӧрӱниҥ амадузы — республиканыҥ эрчимдӱ иштеп турган музейлерин чокымдап ла јилбиркедип кӧдӱрери. Онойдо ок јондыктыҥ ајарузын таланыҥ тӱӱкизиниҥ, культуразыныҥ ла ар-бӱткениниҥ байлыгын корыырына ууламјылаары деп айдарга јараар. Бу кӧдӱриҥиниҥ база бир амадузы республиканыҥ эрјинедий энчи-байлыгын корыыр, шиҥдеер иште башка-башка эп-аргаларды тузаланып турган таҥынаҥ да, каруулу да улусты (юрид. лицолорды) јилбиркедип јӧмӧӧри болгон. Бӱгӱнги кӱнде республикада 100-теҥ ажыра тергеелик, муниципал, ведомственный, школдордыҥ ла таҥынаҥ музейлер иштейт. Кажы ла музей бойында кайкамчылу јуунтыларды чеберлеп јат, билимниҥ ле культураныҥ јаан учурлу кӧдӱриҥилерин ӧткӱрер јанынаҥ баштаҥкайлу иштейт.

Фестиваль-кӧрӱниҥ экинчи турында кӧрӱ-маргаанныҥ мынаҥ озо кӱӱк айдыҥ 22-24 кӱндеринде ӧткӧн баштапкы бӧлӱгиниҥ жюри адаган јеҥӱчилдер маргышты.
Улаганда кӧрӱ-маргаанныҥ туружаачылары јуулгандарды музейдиҥ ижин јарандырары ла энчи байлыкты корыыры, јондыктыҥ ајарузын бу ишке тартары аайынча ӱлекерлериле таныштырды. Тӱӱкиниҥ ле этнографияныҥ «Пазырык» деп музейи эҥ артык деп адалды. Jуулган улусты бу музейдиҥ ишчилери сӱреен солун ууламјыларла иштеп тургандары кайкатты. Олор, темдектезе, кеп-кийимдерди кийистеҥ ӱлгелеери, кӧктӧӧри, алтай јаҥар кожоҥ деген ууламјылар јанынаҥ иштеп јаткан болуптыр. Онойып, кӧрӱ-маргаандардыҥ турулталары аайынча јеҥӱчилдердиҥ ады-јолдоры јарлалды.

«Алтай Республиканыҥ тӱӱкизиниҥ эҥ артык коручылы (физлицо эмезе организация, учреждение») деген ууламјыда:
1-кы јерде — тӱӱкиниҥ ле этнографияныҥ «Пазырык» деп музейи. Улаган аймактыҥ культура, јашӧскӱримниҥ политиказы ла спорт аайынча бӧлӱги. Jааны Ольга Манышева.
2-чи јерде — «Мениҥ кичӱ Тӧрӧлим. Улаган аймактыҥ тӧс библиотеказы, Балыктујулдыҥ јурт библиотеказы. Jааны Наталья Тымыева.

«Алтай Республиканыҥ калыктарыныҥ тӱӱкизин, культуразын, јаҥжыгуларын, ар-бӱткенин солун эп-аргала кӧргӱскени» деп ууламјыда:

1-кы јерде — Шабалин аймактыҥ краевед музейи. Jааны Серафима Яжанкина.
2-чи јерде — «Алтын Кӧлдӧги этнопарк». Таҥынаҥ этно-музей. Таҥынаҥ аргачы Сынару Анатпаева.
2-чи јерде — «Ижен» музей. Акташ јурт. Башкараачызы Сергей Омин.

«Ук-тӧстиҥ, билениҥ јаҥжыгуларын корыырына ууламјылалган ӱлекер»:
1-кы јерде — «Корбологон угы-тӧзим». Чибилӱниҥ орто школы. Баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Ульяна Санина.
2-чи јерде — Тӧрт ӧбӧкӧниҥ —Беляниновтордыҥ-Пановтордыҥ, Пухаревтердиҥ-Махониндердиҥ ук-тӧстӧри. Людмила Липовикова, Горно-Алтайск.
3-чи јерде — «Ижен» мастерской. Акташ јурт. Любовь Омина.

Кӧдӱриҥиниҥ учкары Эрмитажтаҥ келген јурукчы-реставратор Наталия Васильева фестиваль-кӧрӱниҥ туружаачыларына ла кӱӱнзеген ончо улуска «Агаштаҥ белетеген эдимдерди чеберлеери» деген мастер-класс ӧткӱрди.
Оныҥ кийнинде муниципал музейлердиҥ статотчеды ла методикалык ижи, эдимдерди чотко алып чеберлеери јанынаҥ Алтай крайдыҥ краевед музейинеҥ Ольга Пылкова, Юлия Алексеева керектӱ ттрениг-ӱредӱлерле јайым айалгада таныштырды

Солун, јилбилӱ байрамды Эл музей белетеп ӧткӱрди.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым