Алтайдын Чолмоны

Jаҥыс та шиҥжӱлеер эмес

31.07.2018

Эмчилер белетеер колледжтиҥ актовый залында јаан изӱ айдыҥ 19-чы кӱнинде ӧткӧн јуунда Алтай Республикада санитар-эпидемиологиялык айалгаларды шиҥдеер иште тап-эриктерди тузаланар иш канайда ӧдӱп турганы керегинде сурак шӱӱжилген. Jуунды Роспотребшиҥжӱниҥ республикан башкартузыныҥ јааны, республиканыҥ государственный баш санитар врачы Леонид Щучинов баштап ӧткӱрген. Оныҥ ижинде Алтай Республиканыҥ Jондык палатазыныҥ јааны Татьяна Кончева, промышленниктердиҥ ле аргачылардыҥ тергеелик биригӱзиниҥ председатели, Роспотребшиҥжӱниҥ јондык совединиҥ јааны Сергей Коротеев, аргачылардыҥ тап-эриктерин корыыр чыдулу органныҥ, туроператорлордыҥ ассоциациязыныҥ, шиҥжӱ ӧткӱрер федерал ла талалык органдардыҥ, јербойында бойын бойы башкарынарыныҥ, кичӱ ле орто аргачылыктыҥ чыгартулу ишчилери турушкандар.

Jуунда республиканыҥ государственный баш санитар врачы Леонид Щучинов тузаланаачылардыҥ тап-эриктерин ле кижиниҥ чыдуларын корыырын шиҥдеп, олорды јӱрӱмде бӱдӱрерин јеткилдеп турган јербойыныҥ органдары ижин федерал службаныҥ ээжилерине, федерал јасактарга тӧзӧлгӧлӧнип ӧткӱрет деп темдектеген. «Бу ишти бисте Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республикадагы башкартузыныҥ ишчилери бӱдӱрип јат. Ижистиҥ тӧс учуры республикада санитар-эпидемиологиялык айалгаларды јеткилдеери, эл-јонныҥ су-кадыгын кичееп, тыҥыдарыла колбулу» — деп, Л. Щучинов айткан.

«Санитар-эпидемиологиялык айалгаларды керектӱ кеминде тударын ла тузаланаачылардыҥ тап-эриктерин корулаарын ороонныҥ президенти ле башкарузы јаантайын бойлорыныҥ ајарузында тудуп јат. В. В. Путин быјыл тулаан айдыҥ 1-кы кӱнинде Россия Федерацияныҥ Федерал Jуунына эткен Баштанузында профилактиканыҥ сурактарына некелтелерди бийиктедери, јербойыныҥ јаҥдарына бу јанынаҥ ишти тыҥыдары керегинде база катап чокым ла јарт айткан. Роспотребшиҥжӱниҥ ишчилери Президенттиҥ Баштанузында эдилген некелтелерди јӱрӱмде бӱдӱрип, таҥынаҥ аргачылар, юридический лицолордыҥ башкараачылары ортодо семинарларды, ӱредӱлерди, эл-јон ортодо јартамалду иштерди, муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандарын јууп, тӧзӧп ӧткӱрет. Роспотребшиҥжӱ анайда ок тап-эриктер корулаар органдарла јуук колбулар тудуп, олорло ӧмӧ-јӧмӧ иштейт.

Республиканыҥ башчызы Александр Бердниковтыҥ акту бойыныҥ ајарузыныҥ шылтузында 2018 јылдыҥ баштапкы јарымызында темдектелген иштердиҥ бастыразына шыдары бӱткен деп айдар керек» — деп, ол куучындады.
Роспотребщиҥжӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ ӧмӧлиги шиҥжӱлӱ иштерди эмдиги ӧйдиҥ эп-аргалары аайынча ӧткӱрип турганы јаан учурлу. Бу керегинде баш санитар врач јуунда база айткан. Олор аргачыларды санитар-эпидемиологиялык айалгаларды бузуп турганы учун јаҥыс та кезедип турган эмес, је иште тутак-једикпестер болбозын јеткилдеер амадула јартамалду иштерди ажындыра ӧткӱрерин јаҥжыгу эдип алгандар. Башкартуда ӱзеери јылдыҥ кажы ла кварталында специалисттердиҥ элбеде турушканыла јуун-кычырыштар ӧдӧт. Мындый јуундарда Роспотребшиҥжӱниҥ ле ӧскӧ дӧ каруулу органдардыҥ специалисттери аргачыларды ӧткӱрилген шиҥжӱлӱ иштердиҥ ле рейдтердиҥ турулталарыла таныштырат, олорго јаҥы чыккан јасактар ла јакаандар керегинде толо јартамалдар берет. Андый иштер Роспотребшиҥжӱде быјылгы јылдыҥ баштапкы јарымјылдыгында база ӧткӧн.

Бӱдӱрген иштердиҥ шылтузында санитар-эпидемиологиялык айалгалар бӱгӱнги кӱнде республикада јакшы кеминде артканча. Jугуш оорулардыҥ кеми 20,6% астаган. Эл-јон ортодо југуш ла тегин оорулардыҥ кӧптӧӧри токтодылган. Шиҥжӱлӱ иштер иштеги ӧмӧликтерде 2870 бузуш бар болгонын јартаган. Олордыҥ кажызыныҥ ла аайына чыккандар. Быјылгы јылдыҥ алты айыныҥ туркунына башка-башка лабораторияларда 113 муҥ шиҥжӱлӱ иштер ӧткӱрилген. Тергееде балдардыҥ јайгы амыражы, алдындагы ла јылдарда чылап ок, тӧзӧмӧлдӱ ӧдӱп јат. Роспотребшиҥжӱ аргачылардыҥ ижин шиҥжӱлейтен рейдтердиҥ тоозын астадып, оныҥ ордына, јартамалду иштерди алдындагызына кӧрӧ, кӧп ӧткӱрет. Шиҥжӱлӱ иштерде кандый јаҥыртулар ла кубулталар болуп турганы керегинде јуунда башкартуныҥ специалисттери Татьяна Лямкина, Ольга Кандаракова ла Ольга Шестова база элбеде куучындагандар. Jуунда анайда ок ӧскӧ ороондордоҥ бистиҥ ороондӧӧн тартпас эдип токтодылган аш-курсак, ол тоодо контрафактный дейтен курсак јанынаҥ сурак аайынча тартыжу канайда ӧдӱп турганы керегинде јетирӱ эдилген.

Алтай Республиканыҥ Jондык палатазыныҥ јааны Татьяна Кончева санитар-эпидемиологиялык службаныҥ эл-јон ортодо ӧткӱрип турган ижин бийик баалап турганы керегинде айткан: «Роспотребшиҥжӱниҥ ишчилери, чындап та, бистиҥ јерлештеристиҥ јадын-јӱрӱминиҥ айалгаларын јарандырарга сӱрекей кӧпти эдип јат. Служба Jондык палатаныҥ турчыларын бу каруулу иште турушсын деп, јаантайын кычырат, бис учурап турган уур-кӱчтердиҥ аайы-бажына ӧмӧ-јӧмӧ чыгарга кичеенип јадыс».

Промышленниктердиҥ ле аргачылардыҥ бастырароссиялык биригӱзиниҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ јааны, Роспотребшиҥжӱниҥ јондык совединиҥ председатели Сергей Коротеев тӧзӧмӧлдӱ иштеп, уур-кӱчтердиҥ аайына чыгарга јаҥныҥ органдары, аргачылардыҥ биригӱлери, шиҥжӱ ӧткӱретен организациялар ла эл-јон ӧмӧ-јӧмӧ иштеер учурлу деп айткан. Ол аргачыларга јуундарда, конференцияларда, «тегерик столдордо» эрчимдӱ туружып турар керек деп баштанган. Чындап та, уур-кӱч сурактарды ӧмӧ-јӧмӧ шӱӱжип иштезе, оныҥ турулталары јакшы болор эмес пе?
Леонид Щучинов јуунда тузалу ла јолду шӱӱлтелер айдылганын темдектеп, адакыда јӱрӱм аргачыларга иште јаҥы эп-аргалар табар некелтелер тургузып јат, олордыҥ ижин јаҥыс та шиҥжӱлеер эмес, је анайда ок олорго бастыра јанынаҥ јӧмӧжӧр керек, Роспотребшиҥжӱ бу јанынаҥ эрчимдӱ иштеер деп угускан.

П. КАБАР