Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Тӧрӧл Боочы јуртка эзен!

03.08.2018

Карагол ӧзӧк ичинде
Кару-кару јоным бар,
Боочыларды ажып барзам,
Боочы деген јурттым бар.

Бу јуукта Оҥдой аймакта Боочы јурттыҥ байрамы кӧдӱриҥилӱ айалгада ӧтти. Тал-тӱштиҥ 11 саадында башталып, концерт-ойындарла улалып, јӱк эҥиргери тӱгенген. Байрамда јурттыҥ эл-јоны, ады-јолы јарлу јерлештери, коштой јаткан Кан-Оозы аймактаҥ айылчылар туруштылар.

Эҥ озо балдардыҥ ойнойтон тепсеҥиниҥ ачылтазы болгон. Элбек, јажыл ӧлӧҥлӧ бӱркелген тепсеҥде јыҥылайтан горка, качелилер, кумакла ойнойтон јер ле оноҥ до ӧскӧ эдимдер јазалган. Ачылтаныҥ кызыл лентазын јурт јеезениҥ јааны Валентина Паянтинова ла канча јылдарга јурт библиотекада иштеген, культураныҥ нерелӱ ишчизи Л. А. Кедечинова кескендер. Кызыл лента кезилген кийнинеҥ јурттыҥ балдары тепсеҥди тӱрген ээленип, эмдиги ӧйдиҥ бијези «флеш моб» бијелегилеп, соот-ойынын баштадылар.

Jурттыҥ «Jеҥӱ» стадионына кӧчӱп, сӧӧктӧрдиҥ-уйалардыҥ парадыла байрам ачылды. Оны баштап, Боочы јурттыҥ маанызын тудунып барган улус — тӧӧлӧс сӧӧктӱлер, Донской Казакпаевич ле Николай Дергалович Аилдашевтер. Ээчиде алтай кеп-кийимин кийген, маанылар тудунган, аттарга минген уулдар чыкты. Онойдо ок маймандар (Тохтоновтор, Сарбашевтер, Такараковтор), кыпчактар (Текеновтор, Декеновтор, Яйтаковтор), тӧӧлӧстӧр (Аилдашевтер, Быйбыевтер), тодоштор (Такараковтор, Бобоковтор) бардылар. Парадтыҥ туружаачылары ончозы алтай кеп-кийимин кийген, бойлорыныҥ сӧӧктӧриниҥ таҥмазын јураган маанылар тудунып, байрамныҥ ачылтазын ачтылар. Парадтыҥ кийнинеҥ албаты-јонго Куладыдагы јурт јеезениҥ јааны Валентина Паянтинова уткуулду сӧстӧриле баштанды.
Валентина Казакпаевнаныҥ баштаҥкайыла, бойыныҥ акту кӱӱн-санаазыла, албатыныҥ болужыла Боочы јурттыҥ кайралдарын эттиртип, ижиле, эткен керектериле јуртта јаан тоомјылу улусты сценага чыгарып, олорго јаан быйанын айдып, кайралдарды таккан. Бу байрамныҥ база бир јаан бӧлӱги болуп калды.

Онойдо ок Оҥдой аймактыҥ депутаттарыныҥ Совединиҥ јааны Эдуард Текенов, Алтай Республиканыҥ ла Россия Федерацияныҥ нерелӱ тазыктыраачызы, Алтай Республиканыҥ ла Оҥдой аймактыҥ кӱндӱлӱ кижизи Мӧҥӱне Яйтаков уткуулду сӧстӧрин айткандар. Оҥдой аймактыҥ администрациязыныҥ јааны Мирон Бабаевтиҥ адынаҥ культишчилерди, школдыҥ ӧмӧлигин, јуртта болужын јетирген, албаты ортодо тоомјылу улусты, иштиҥ нерелӱ туружаачыларын Быйанду самараларла кайралдаган.

Кӧдӱриҥилӱ байрамныҥ ачылтазы кӧндӱгип, кичинек амыралта тужында ончо келген улусты Судур Аилдашев акту кӱӱн-сааназыла берген малын, В. Ш. Диянов ле А. В. Мекечинов берген койлорын сойып, казан азып, айылчыларды изӱ, тойу-ток курсакла кӱндӱлеген.

Кан-Оозы аймактаҥ Кырлык јурттыҥ «Ӱлӱрген» деп ӧмӧлиги ле балдардыҥ бијелейтен «Эрјине» ӧмӧлиги, Радмила Можлаева культуралык программазыла келип, кожоҥдорыла, бијелериле Боочы јурттыҥ албатызын сӱӱндирди, кайкатты. Оҥдой аймактаҥ Арслан Абудов, Айнару Урчимаева, Торколой Тырышкина бойыныҥ јайалталарын кӧргӱсти. Шабалин аймактыҥ кӱӱлик школыныҥ ӱредӱчизи Айтана Курматова јараш-коо ӱниле база сӱӱндирди. Аккардеон ойноткыла Францияда ӧткӧн конкурстыҥ лауреады Есения Аспанова јараш ойыныла јерлештерин сӱӱндирди. Jерлежис Павел Кедечинов кай кожоҥдорыла айылчыларды база кайкатты. Культуралык программада турушкан туружаачыларга Боочы јурттыҥ албаты-јоны јаан быйанын айдып, база айылдап келзин деп кычырат.

Уйалар ортодо аш-курсактыҥ, аттыҥ јепселиниҥ ле устардыҥ конкурстары ӧткӧн. Эмдиги ӧйдӧ эдилбей, ундылып калган аш-курсак та кезик уйаларда учураган: сарјулу аарчы, кӱлге кӧмӱп быжырган теертпек, алтай аракы, отко тиштеген буур, тордолор ло оноҥ до ӧскӧ јӱзӱн-јӱӱр алтай аш-курсак. Чакыда турган аттар кажызы ла сӱрлеп јарандырган алтай ээрлерлӱ, токым-кејимдӱ болгон.

Культуралык программала коштой јииттер ортодо токпок чачар, камчы согор, ат јарыш, алтай кӱреш маргаандар ӧткӱрилген. Ончо маргаандар изӱ тартыжуда ӧдӱп, уч-турулталары мындый болды. Уйалар ортодо ончо билелер тӱҥей болгон. Аттыҥ эҥ јараш јепсели майман сӧӧктӱ Константин Такараковтыҥ болды.

Токпок чачышта:
Ӱй улус ортодо јеҥӱчилдер:
1. Айсана Яракова
2. Анастасия Турапова
3. Айсура Дибакова.

Эр улус ортодо:
1. Алер Умаров
2. Эзем Урбушев
3. Каран Текенов.

Камчы согушта:
Ӱй улус ортодо
1. Елена Тобошева
2. Галина Шкорова
3. Айнару Урчимаева.

Эр улус ортодо
1. Арчын Аилдашев
2. Герман Яраков
3. Арунат Урбушев.

Алтай кӱреште Батый Езендеев Каракол ӧзӧктиҥ ончо баатырларын јеҥип, койды ала сокты. Ат јарыш маргаанда 1-кы јерде Герман Яраков, 2-чи јерде Виталий Кохоев, 3-чи јерде Батый Езендеев болды. Бу маргаандарда турушкан туружаачылар ончозы сыйла кайралдаткан. Мынайып, јурттыҥ байрамы эрчимдӱ ле кӧдӱриҥилӱ ӧткӱрилип, орой эҥирде айылчыларды ӱйдежип божоды.

Кандый да байрам албатызыныҥ болужы јок ӧтпӧй јат. Бу байрамды ӧткӱрерге болушкан, јӧмӧшкӧн јерлештерине, Боочы јурттыҥ албаты-јонына, коштой јаткан Кулады јурттыҥ культишчилерине ле јурт јеезениҥ ӧмӧлигине, казан аскан Г. А. Емегеновко, С. С. Езендеевке ле М. Т. Аилдашевага Боочы јурттыҥ культура байзыҥыныҥ ла јурт библиотеканыҥ јаандары јаан быйанын јетирет.

Айсана ЯРАКОВА,
Боочы јурттыҥ библиотеказыныҥ јааны

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина