Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Шӱӱлтелер бажында чындык чыгар

24.08.2018

(Пенсияга чыгатан јашты бийиктедери кӧп улуска јарабай јат, је ол сӱрекей керектӱ алтам)

В. Бабин: «Пенсияга чыгатан јашты кӧптӧтпӧзӧ, пенсионерлерди азыраар арга јок болор»
«Эл-јон пенсияга чыгатан јашты бийиктедип јатканын јаратпай туру, анчада ла пенсияга чыгатаны јууктажып калган улуска кӱчке келижет: олор амыраарга белетенип алгандар, је ол ӧй ичкери јыла берген. Ого ӱзеери пенсияга чыгарын узадып ийген улуска иштеер јерлер болор бо?» — деп, Россия Федерацияныҥ албатыларыныҥ ассамблеязыныҥ Алтай Республикадагы талалык бӧлӱгиниҥ, Россияныҥ черӱчил-тӱӱкилик обществозы деп текшироссиялык јондык-государстволык организацияныҥ Алтай Республикадагы талалык бӧлӱгиниҥ председатели, Горно-Алтайсктагы госуниверситеттиҥ ректоры Валерий Бабин сурайт.

—Бӱгӱнги кӱнде 45 јаштаҥ ӧрӧ улуска ишке кирерге сӱрекей кӱч болуп јат, ишбереечилер 40 јажы да толгон улусты ишке албайдылар. Оныҥ учун пенсияга чыгатан јашты кӧптӧдӧр тужында, государство пенсияга чыгарын узадып ийген улусты ишле јеткилдейтенин кату шиҥжӱзинде тудар учурлу.
Jе кандый да кӱч болзо, пенсияга чыгатан ӧйди узадатаны сӱреен керектӱ, оноҥ ӧскӧ ороонныҥ кӱчи јетпес, иштеер аргалу улус тоозы кӧптӧп јаткан пенсионерлерди канайып азырайтан. Мынайып ла улалза, кату айалгаларга тӱже берерис —деп, ол бойыныҥ шӱӱлтезиле ӱлежет.

Б. Алушкин: «Россияда пенсияныҥ керектери чын ла «карып» калган»
—Jаҥдар пенсияга чыгатан јашты јалтанбай, бийиктедип јаткан болзо, бу баштаҥкайды јӧмӧӧр керек. Пенсияга чыгатан јашты бийиктеткени сӱреен керектӱ, нениҥ учун дезе, Россияда пенсияныҥ керектери чын ла «карып» калган. Пенсияны јажы јеткен кийнинде алатаны СССР-да 1928 јылда (ӱй улус 55 јаштуда, эр улус 60 јаштуда) јӧптӧлгӧн. Бу ӧткӧн ӧйдиҥ туркунына пенсияга чыгатан јашты кубултпаганында бурулу улусты бедиреерге јараар, айса болзо, олор јалтангандар эмезе ол ӧйдӧ акча-манат јетпеген, је качан бирде бу суракты кӧдӱрер керек болгон ине.
Бӱгӱнги кӱнде Россия Федерацияныҥ башкарузы ла Президенти Владимир Путин јалтанбай, албатылар ортодогы курчыган айалгада, санкциялар болуп турарда, экономикадагы курч сурактарлу ӧйдӧ бу суракты кӧдӱрип јаткан болзо, бу баштаҥкайды јӧмӧӧр, келер ӱйе керегинде база сананар керек. Бу ла ӧткӧн 90 јылдыҥ туркунына канча-канча ӱйелер чыдаган, бистиҥ балдарыс, бала-баркабыс келер ӧйдӧ пенсия јок артып калбазын.

Оныҥ учун јаҥдар јалтанбай, бу алтамды эдерде, бис башкарубыска ла Россияныҥ президентине болужар учурлу. Пенсияга чыгатан јашты бийиктедип јатканын шӱӱжер тужында, государствоныҥ, иш береечилердиҥ ле Россия Федерацияныҥ улузыныҥ јилбӱлерин ајаруга алып, ийде-кӱчтеристи бириктирип, ичкери барар керек. Бу курч суракты оноҥ ары улалтарга, чӧйӧргӧ јарабас — деп, Текшироссиялык албаты фронттыҥ Алтай Республикада талалык бӧлӱгиниҥ совединиҥ турчызы, Россияныҥ Журналисттер бирлигиниҥ Туулу Алтайдагы бӧлӱгиниҥ председатели, АР-дыҥ јууныҥ, иштиҥ, јуу-јепселдӱ ийде-кӱчтердиҥ ле тап-эрик корыыр органдардыҥ ветерандарыныҥ (пенсионерлериниҥ) организациязыныҥ председатели, МВД-да республикан советтиҥ башкараачызы ла Алтай Республиканыҥ прокурорында билим-јартамал советтиҥ турчызы Борис Алушкин айдат.

Т. Кончева: «Пенсия јанынаҥ јасактарды јымжада кубултарын тӧзӧӧр керек»
Пенсияга чыгатан јашты бийиктедер керек деп, АР-дыҥ Jондык палатазыныҥ председатели Т. Кончева айдат.
—Россияда пенсияныҥ реформазын ӧткӱрери туура салбас керек. Ол јанынаҥ јасактарды кубултар ӧй келген, је оны јымжада ӧткӱрерин тӧзӧӧр керек.
Пенсияга чыгатан јашты бийиктедер керек, нениҥ учун дезе кӧп улус пенсияга чыгатан јажы јеткен де болзо, амыралтага барбай, ижин оноҥ ары улалтып јадылар. Ол ок ӧйдӧ јурт јерде јаткандарга јеҥилтелерди кӧптӧдӧр керек, нениҥ учун дезе, јурт јерде јаткандардыҥ јажаган јажы, калада јаткандарга кӧрӧ, чик јок кыска болот. Анайда ок кӧп балдарлу билелерге ајаруны тыҥыдары керегинде база айдадым.
Алтайдыҥ кӧп саба эл-јоны пенсияга чыгатан јашты бийиктедип јатканын оҥдоп јат, је мында, байла, бу сурак аайынча јетирӱлер ас берилип јат ошкош. Мындый алтам нениҥ учун керек болгонын улуска јартаар керек. Пенсияга чыгатан јашты бийиктедерин араайынаҥ, јымжада ӧткӱрзе, улустыҥ кӱӱн-санаазы да ачык, ару болор деп, сананып турум — деп, Алтай Республиканыҥ Jондык палатазыныҥ председатели, АР-дыҥ албатыларыныҥ ассамблеязыныҥ председателиниҥ ордынчызы, Россияныҥ Журналисттер бирлигиниҥ Туулу Алтайдагы республикан бӧлӱгиниҥ председателиниҥ ордынчызы, «Эл Алтай» ГТРК-ныҥ башкараачызы Татьяна Кончева айткан.

(Электрон СМИ-ниҥ јетирӱлеринеҥ)

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина