90 јыл: јаркынду тӱӱкилик јол!

07.09.2018

Сӱӱген Горно-Алтайск калабыска 90 јаш быјыл кочкор айдыҥ 27-чи кӱнинде толгон, је ол тушта бу юбилейле колбулу байрамды Каланыҥ кӱниле колбой бу кӱндерде ӧдӱп јаткан байрамдык керектерле колбоор деп јӧп—шӱӱлте эдилген болгон.

ВЦИК-тиҥ Тӧргизи 1928 јылдыҥ кочкор айыныҥ 28-чи кӱнинде «Ойрот автономный областьтыҥ тӧс јерин – Улалу јуртты кала деп кубултар» деген јӧп јараткан. Анайып Туулу Алтайдыҥ эҥ јаан јурты кала болуп кубулган, ого аҥылу статус берилген. Оныҥ кийнинде эки онјылдыктыҥ туркунына каланыҥ ады эки катап солылган: СССР-дыҥ ВЦИК-иниҥ Тӧргизиниҥ 1932 јылдагы јӧбиле ол Ойрот-Тура кала деп адалган, 1948 јылда дезе Ойрот автономный областьты Горно-Алтайский автономный область деп кубулта адаганыла колбой, ол Горно-Алтайск кала деп адалган.

1991 јылда республика тӧзӧлгӧниле колбой, Горно-Алтайсктыҥ статузы база кубулган. 1992 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 17-чи кӱнинде республиканыҥ Ӱстиги Соведи «Алтай Республиканыҥ тӧс јериниҥ статузы керегинде» јасак јараткан. 1996 јылда дезе Горно-Алтайск каланыҥ депутаттарыныҥ баштапкы катап тудулган Совединиҥ јетинчи сессиязында Горно-Алтайсктыҥ герби јӧптӧлгӧн, оныҥ авторы Россияныҥ нерелӱ јурукчызы Владимир Чукуев.

Бистиҥ калабысла мында јадып турган албаты-јон оморкооры да јолду: ол ороонныҥ эҥ ару, јажыл ӧзӱмдерле бӱркеткен калаларыныҥ тоозында канча јылдардыҥ туркунына адалат, мындагы кӧп укту албаты-јон бой-бойын тооп, оҥдожып јуртайт. Бистиҥ јарлу јерлештерис орооныстыҥ ады-тоомјызын телекейлик кеминде једимдӱ корыйт ла кӧдӱрет. Калабыс јылдаҥ јылга јаранат, ичкери ӧзӱмниҥ јолыла турумкай барат.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина