Алтайдын Чолмоны

«Тергеелик јеҥилтелерди артырар»

07.09.2018

Сыгын айдыҥ 5-чи кӱнинде «Единая Россия» партияныҥ Алтай Республиканыҥ Эл Курултайында фракциязыныҥ  јууны ӧткӧн. Јуунда фракцияныҥ турчылары ороонныҥ президенти В. В. Путинниҥ улус пенсияга чыгары јанынаҥ кубулталар керегинде куран айдыҥ 29-чы кӱнинде эл—јонго баштанып айткан куучынын шӱӱшкендер. Јуунда депутаттардаҥ башка Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Наталья Екеева, Россия Федерацияныҥ Федерал Јууныныҥ Федерация Совединиҥ турчызы Татьяна Гигель турушкан.

Эл Курултайдыҥ председатели Владимир Тюлентин фракцияныҥ турчыларыныҥ алдына куучын айткан. Ол Россия Федерацияныҥ президенти ороонныҥ эл-јонына баштанып, ороонныҥ башкарузыныҥ пенсия јанынаҥ јасактарда кубулталарга ла олордо айдылган шӱӱлтелерди јымжадарына ајару эткенин темдектеген. Јасактарга кийдирилетен кубулталар пенсионный системада акча-манат јанынаҥ узак јылдарга турумкай айалга болорын јеткилдеер. «Ӱй улустыҥ пенсияга чыгар јажы алдындагы ӱлекерде айдылганыла 63-теҥ эмди јаҥыдаҥ 60 јашка јетире астадылат» – деп, ол айткан.

Республиканыҥ парламентиниҥ спикери кӧп балдарлу энелердиҥ јеҥилтелери элбедилерин, пенсияга чыгар јажы јууктагандардыҥ ишбереечилерле колбулары јаранып, аайланарын база эзеткен. «Владимир Путин пенсияга чыгары јанынаҥ бӱгӱнги кӱндеги ончо јеҥилтелер, озолодо пенсияга чыгар аҥылу айалгалар ол бойы артар деп айткан» – деп, спикер темдектеген. Онойдо ок јурт ээлемниҥ ишчилерине ӱзеери јеҥилтелер эдилер – иштебей турган ла јурттарда јаткан пенсионерлердиҥ страховой пенсиязына ӱзеери 25% кожулар, олор јурт ээлемде 30 јылдаҥ ас эмес иштеген болзо. Бу категорияныҥ эл-јоны ӱзеери кожултаны 2019 јылдыҥ чаган айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала алар.

В. Тюлентинниҥ чокымдаганыла, Россияда пенсияга чыгарын бир эмештеҥ бийиктедер ӧйдӧ јажыла бу кубулталарга келижип турган ончо эл-јонго тап-эрик јаҥы ээжи иштеер. «Единая Россияныҥ» фракциязыныҥ чыгартылу улузы пенсияга чыгар јажы јууктаган бастыра эл-јонныҥ республикан јеҥилтелерин корыыр јасактыҥ ӱлекерин кийдирет. Ондо айдылганыла, пенсияга чыгары јанынаҥ јаҥы јасактарга кӧчӧр ӧйдӧ 60 ла 55 јаштарга јеткен эр ле ӱй улус алдында ла чылап, бастыра јеҥилтелерле тузаланар. Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ сыгын айдыҥ 21-чи кӱнинде ӧдӧтӧн сессиязында пенсионерлердиҥ бӱгӱнги бар јеҥилтелерин ле тӧлӧмирлерин артырары керегинде сурак шӱӱжилер.

Спикердиҥ айтканыла, «Единая Россия» текши ороондо шӱӱжӱлер ӧдӧриниҥ баштаҥкайын эткен, кажы ла тергееде турчылары јуулыжып, учкары шӱӱлтелерди партияныҥ генсоведине аткарган ла олор оноҥ ары президентке аткарылган. Бистиҥ айткан кӧп шӱӱлтелерис Владимир Путинниҥ баштанулу куучынында угулган. Президент бойы да, Генсоветтиҥ качызы А. А. Турчак та мындый иш ӧткӱрери – тергеелерле кожо јаҥыс ла јаҥныҥ органдарыла эмес, јӱрӱмде эрчимдӱ улус ла кажы ла кижи шӱӱлтезин айдар аргалу партияныҥ платформазында иштеери – керегинде јаҥыс катап эмес айткандар.

Эл Курултайдыҥ председателиниҥ ордынчызы, «Единая Россияныҥ» республикан парламентте фракциязыныҥ башкараачызы Михаил Терехов јуунда куучын айдып, быјыл јаан изӱ айда «Россия Федерацияныҥ пенсиялар тургузар ла тӧлӧӧр сурактар аайынча бир канча јасактарына кубулталар кийдирери керегинде» деп федерал јасактыҥ ӱлекериниҥ концепциязы, оныҥ курчы ла јӱрӱмдеги учурлузы шӱӱжилгенин эзеткен.

«Ӧрӧги јасактыҥ ӱлекерин бис јӧмӧгӧнис – деп, ол айткан. – Ол аайынча чокым шӱӱлтелер айдылган ла «Единая Россия» партияныҥ Генсоведине ле онойдо ок РФ-тыҥ Федерал Јууныныҥ Государственный Думазына аткарылган. Тергеелердеги шӱӱжӱлер ле эрмек-куучындар бойыныҥ турулталузын кӧргӱскен. Генеральный советтиҥ ле «Единая Россия» партияныҥ фракцияларыныҥ башкараачыларыныҥ
совединиҥ куран айдыҥ 20-чи кӱнинде Москвада болгон јаба јуунында олордыҥ турулталары эдилген. Россия Федерацияныҥ президенти Владимир Путин партияныҥ тергеелик бӧлӱктериниҥ пенсиядагы реформа јанынаҥ эткен ле јууган шӱӱлтелерин јӧмӧгӧн. Онызы бистиҥ эткен ижиске јаан баа бергенин керелейт».

Вице-спикердиҥ айтканыла, президенттиҥ баштанулу куучынында ол пенсияга чыгар јашты бийиктедериле колбой ӧткӱрилетен керектерди јымжадары јанынаҥ бир канча иштер бӱдӱрери айдылган. Государствоныҥ јааныныҥ айткан иштериниҥ кӧбизи федерал јасактарга келижип те турган болзо, биске кубулталарга кӧчӧр ӧйдӧ тергеебистеги 60 јашка јеткен эр улустыҥ ла 55 јашту ӱй улустыҥ ай сайынгы тӧлӧмирлерин артырып салар керек. Ол шӱӱлте президенттиҥ айтканы аайынча партияныҥ Генсовединиҥ тӧргизиниҥ куран айдыҥ 30-чы кӱниндеги јӧбинде бичилген.

Михаил Алексеевич тургузылган бу амаду-керекти бӱдӱрерге Алтай Республиканыҥ бӱгӱнги иштеп турган јасактарына тургуза ла кубулталар эдер керек деген. Ол партияныҥ парламенттеги фракциязыныҥ јӧбиниҥ ӱлекерине бир канча шӱӱлтелер кийдирерин чокымдаган:

– Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ јонјӱрӱмдик корулаш ла эл-јонныҥ су-кадыгын корулаары аайынча комитедине, акча-манат, калан ла экономикалык политика аайынча комитедине пенсияныҥ јаҥы системазына кӧчӧр 2028 јылга јетире ӧйдӧ иштейтен «Алтай Республиканыҥ бир канча јасакчы акттарына кубулталар кийдирери керегинде» јасактыҥ ӱлекерин тургузар ла республикан парламенттиҥ ээчий сессиязында кӧрӧрине берер.

– «Единая Россияныҥ» Эл Курултайдагы фракциязына бу јасактыҥ ӱлекери АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ сессиязында шӱӱжилер тушта јӧмӧӧр шӱӱлте эдилет.

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ јонјӱрӱмдик корулаш ла эл-јонныҥ су-кадыгын корулаары аайынча комитединиҥ председатели Наталья Никитенконыҥ темдектегениле, Россия Федерацияныҥ президенти Владимир Путин баштанулу куучынында пенсияныҥ системазында кубулталар јанынаҥ бир канча шӱӱлтелер айткан. Олор Россия Федерацияныҥ субъекттериниҥ јасактарында 60 јашка јеткен эр улустыҥ ла 55 јашка јеткен ӱй улустыҥ тергеелердеги јеҥилтелерин пенсияда кубулталар эдер ӧйдӧ бу кубулталар тӱгенерге јетире артырары керегинде болгон.

«Бу кубулталар пенсияга чыгарыныҥ јаҥы јасагы ийде алынгалакта јарадылып калар учурлу» – деп, парламентарий айткан. Оныҥ чокымдаганыла, кубулталар Алтай Республиканыҥ тӧрт јасагында эдилер: «Алтай Республиканыҥ јеринде транспортко калан керегинде», мында пенсионерлерге бир кезик бӱдӱм транспортко каланды астадары (10 катаптаҥ ас); «Бир кезик категориялардыҥ ветерандарын јонјӱрӱмдик корулаарыныҥ керектери керегинде», мында ЖКХ-ныҥ тӧлӧмирлерин 50% астадары, ай сайынгы тӧлӧмирлер, тиштиҥ протезтерин тӧлӧттирбезинеҥ јазаары ла ремонттооры айдылган; «Алтай Республикада улус јаткан тураларга газ ӧткӱрген улуска јонјӱрӱмдик јӧмӧлтӧ керегинде», мында улус јаткан тураларга газ ӧткӱрген улуска бир катап тӧлӧмир эдери, ол бир турага 15 муҥ салковойдоҥ ашпас учурлу деп айдылган. Россия Федерацияныҥ президентиниҥ ле «Единая Россия» партияныҥ шӱӱлтелерин бӱдӱрерге јасактардыҥ ӱлекерлеринде пенсияныҥ реформазы ӧдӧр ӧйдӧ јеҥилтелер алар тап-эриктерди артырар шӱӱлте эдилет.

Јаҥы јасактардыҥ ӱлекерлери профильный комитеттерге аткарылар ла сыгын айдыҥ 17-18 кӱндеринде шӱӱжилер учурлу. Оныҥ кийнинде ӱлекерлер Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ сыгын айдыҥ 21-чи кӱнинде ӧдӧтӧн сессиязында кӧрӱлип шӱӱжилер.

Н. БЕЛЬЧЕКОВА

А. Бердников:

«Президент тергеелердиҥ шӱӱлтелерин уккан»

 Алтай Республиканыҥ башчызы Александр Бердниковтыҥ айтканыла, Россияныҥ президенти Владимир Путин тергеелердиҥ пенсиялардыҥ јасакбериминде эдилетен кубулталарла колбулу ӱлекер аайынча шӱӱлтелерин уккан ла пенсионный системада кубулталардыҥ баштамы бӱдӱмин канча ла кирези билдирлӱ јымжаткан.

«Россияныҥ башкарузыныҥ пенсиялардыҥ јасакберимине кубулталар кийдирери керегинде шӱӱлтелерин шӱӱжери – калганчы ӧйдӧ эҥ јаан учурлу сурактардыҥ бирӱзи. Бу јеҥил эмес сурак, ол бистиҥ сӱрекей кӧп граждандарыстыҥ јадын-јӱрӱмиле колбулу. Бистиҥ ороонныҥ президенти Владимир Владимирович Путин Россияныҥ бастыра албатызыныҥ кӧстӧрине кӧрӱп, келер ӧйдӧ чыгаратан  јӧптӧр учун каруулу болорын бойына алынганы эҥ ле јаан учурлу. Президенттиҥ айтканыла, андый кубулталарды кече эдетени арай ла эрте болгон, эртен – орой болор» – деп, Александр Бердников темдектеген.

«Бистиҥ албаты-јонноҥ Алтай Рес-публиканыҥ башкарузына ла Эл Курултайына келген шӱӱлтелерди бис Москвадӧӧн кӧрӧрине аткарган баштануда темдектеп салганыс. Олор бастыразы государствоныҥ башкараачызына баштануда ајаруга алылар» – деп, республиканыҥ башкараачызы чокымдаган.

Тергеениҥ башчызыныҥ айтканыла, ас тоолу ӧс калыктардыҥ улузы пенсияга чыгар ӧй ол ло кеминде артып јатканы Алтай Республикага јаан учурлу. «Туулу Алтай ас тоолу ӧс калыктар чук јадып турган тергеелердиҥ бирӱзи болот. Олор јеҥил эмес айалгаларда, кезик учуралдарда кӱч те айалгаларда јадып турган бистиҥ улузыс болуп јат. Олорго ӱзеери јӧмӧлтӧ керек» – деп, башчы айткан.

Александр Бердников јаан учурлу јӧп-шӱӱлтелердиҥ тоозында јасактыҥ ӱлекеринде ӱй улусла колбулу айдылганын јымжадарын адаган. «Бу јанынаҥ шӱӱлте бистиҥ де баштануда, анайда ок ӧскӧ тергеелердийинде де болгон. Президенттиҥ кӧп балдарлу энелердиҥ пенсияга чыгар јажын болгон кеминде артырары керегинде шӱӱлтезиниҥ учуры база јаан. Алтай Республикада
јадып турган кӧп балдарлу билелердиҥ тоозы алты муҥнаҥ кӧп. Президент беш ле оноҥ кӧп балдарлу энелердиҥ пенсияга чыгар јажын ол ло кеминде артырып јатканын јаҥыс ла јӧмӧӧр керек ле андый айалга јаш балдардыҥ тоозы кӧптӧӧрине камаанын јетиреринде алаҥзу јок» – деп, ол темдектейт.

«Президент јасактыҥ ӱлекериниҥ баштамы бӱдӱмин канча ла кирезине јымжаткан, кубулталар эдери учун каруулу болорын бойына алынган ла бистиҥ бастырабысты эдилер деген кубулталардыҥ учурын оҥдозын ла јӧмӧзин деп кычыру эткен. Оныҥ да учун эмоцияларга, политикандардыҥ айтканына алдыртпай, озо ло баштап чындык айалгаларла башкарынып, ороонныҥ келер ӧйи кандый болорына камаанын јетирер кубулталарды јакшы оҥдоп јӱрели» – деп, Александр Бердников адакыда аҥылаган.

Эске алындырып ийели: 2018 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 18-чи кӱнинде РФ-тыҥ башкарузы Госдумага пенсионный системага кубулталар эдери керегинде јасактыҥ ӱлекерин шӱӱжерине ле јӧптӧӧрине чыгарган болгон. Јаан изӱ айдыҥ 19-чы кӱнинде ол ӱлекерди парламент баштапкы кычырышла јараткан. Куран айдыҥ 29-чы кӱнинде Россияныҥ президенти Владимир Путин пенсионный системала колбой эдилетен деп темдектелген ӱлекер јанынаҥ кандый кубулталар эдилери аайынча баштанула ороонныҥ албаты-јонына баштанган.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы