СМИ-лердиҥ учуры jаан

16.10.2018

Ӱлӱрген айдыҥ 10-чы кӱнинде Горно-Алтайск каланыҥ администрациязында «Экстремизмле тартыжарында, калыктар ла мӱргӱӱл јаҥдар ортодогы колбуларды тыҥыдарында элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ учуры» деген тема аайынча тегерик стол ӧткӧн.

Анда «Горно-Алтайск кала» муниципал тӧзӧлмӧниҥ јеринде экстремизмди болдыртпазы аайынча ведомстволор ортодогы камыстыҥ турчылары, Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ ла Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы – јетирӱлик политиканыҥ башкартузыныҥ, Роскомшиҥжӱниҥ Алтайский край ла Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ, республикан МВД-ныҥ экстремизмди болдыртпазы аайынча тӧс јериниҥ, каланыҥ администрациязыныҥ, республиканыҥ элбек јетирӱлер эдер эп-аргаларыныҥ, национально-культуралык јондык биригӱлердиҥ, мӱргӱӱл јаҥдардыҥ организацияларыныҥ чыгартулу улузы, јашӧскӱримниҥ социальный сетьтердеги бӱктериниҥ ле сайттарыныҥ администраторлоры турушкан.

Тегерик столдо тергеениҥ ле каланыҥ элбек јетирӱлер эдер эп-аргалары Россия Федерацияныҥ экстремизмди болдыртпазы аайынча јасакбериминиҥ тӧс некелтелери керегинде бичиири, СМИ-лердиҥ калыктар ла мӱргӱӱл јаҥдар ортодогы колбуларды тыҥыдарына ууламјылалган иште канайда туружары керегинде айдылган. Чокымдап айткажын, тӧс тема – экстремизмди болдыртпазында, тергеедеги калыктар ла мӱргӱӱл јаҥдар ортодогы колбуларды тыҥыдарында элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ учуры болгон деп темдектеер керек.

Тегерик столдыҥ ижин ачып тура, каланыҥ администрациязыныҥ јааныныҥ ордынчызы, «Горно-Алтайск кала» муниципал тӧзӧлмӧниҥ јеринде экстремизмди болдыртпазы аайынча ведомстволор ортодогы камыстыҥ председатели Станислав Тюхтенев кӧрӱлип јаткан сурак јаан учурлу болгонын темдектеген ле туружаачыларга куучын-кумыйда эрчимдӱ туружып, бойлорыныҥ шӱӱлтелериле ӱлешсин деп кӱӱнзеген.

Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ ла Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы – јетирӱлик политиканыҥ башкартузыныҥ јааны Михаил Максимов экстремизмди болдыртпазында, тергеедеги калыктар ла мӱргӱӱл јаҥдар ортодогы колбуларды тыҥыдарында элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ учуры керегинде айткан. Ол журналисттердиҥ бу ууламјыда канайда иштеп турганы керегинде айдып, СМИ-лер эл-јон ортодо јетирӱлерле ӱлежер эп-арга, јаҥныҥ органдары ла эл-јон ортодогы посредник, граждандардыҥ кӧрӱмин тӧзӧӧр тӧс инструмент болгонын темдектеген.
Роскомшиҥжӱниҥ Алтайский край ла Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ ведущий специализи Олеся Ласкова Россия Федерацияныҥ экстремизмди, терроризмди, калыктар ла мӱргӱӱл јаҥдар ортодо ӧӧн-бӧкӧндӧр чыгарын болдыртпазы аайынча јасакберимин буспазыныҥ, анчада ла социальный колбуларда, тӧс некелтелерин јартаган. Республикан МВД-ныҥ экстремизмди болдыртпазы аайынча тӧс јериниҥ чыгартулу кижизи Денис Буренок бойыныҥ куучынында ведомство республиканыҥ јеринде экстремизмди болдыртпазыла колбой кандый иштер ӧткӱрип турганы керегинде айткан.

Алтай Республиканыҥ Јондык палатазыныҥ председатели, «Эл Алтай» ГТРК-ныҥ директоры Татьяна Кончева бу ууламјыда ӧткӱрип турган ижиле колбой алынган ченемелиле ӱлешкен. Тегерик столдыҥ туружаачылары анайда ок бу иште кандый јаҥыртулар эткени тузалу болор деп шӱӱлтелерин айткан.

Горно-Алтайск каланыҥ јеринде калыктар ла мӱргӱӱл јаҥдар ортодогы колбуларды тыҥыдар, анайда ок экстремизмниҥ идеологиязын таркадарын болдыртпас амадула јаҥныҥ јербойында башкарынар органдарына, Горно-Алтайск каланыҥ администрациязына, республикан МВД-ныҥ экстремизмди болдыртпазы аайынча тӧс јерине бу ууламјыда ӧткӱрип турган ишти оноҥ ары улалтар деп айдылган.

Бӱгӱнги кӱнде бу суракта журналисттердиҥ бирлик кӧрӱмдӱ болоры јаан учурлу деп, тегерик столдыҥ туружаачылары темдектеген.

Элбек јетирӱлер эдер эп-аргаларда граждандардыҥ, јондык биригӱлердиҥ экстремистский ууламјылу каршулу керектер учун каруулу болоры керегинде ӱзеери јартамалду иштер ӧткӱрер керек болгоныла бастыра туружаачылар јӧпсинген.
Олор анайда ок балдарды ла јашӧскӱримди кижи кӱӱндӱ эттире таскадарында, јондыкта јаҥжыккан кӧгӱс байлыктарды, јаҥжыгуларды ла культураны јӧмӧӧр кӱӱн-тап тӧзӧӧринде бой-бойын јӧмӧжӧр болгон.

Калыктар да, религиялар да ортодо блааш-тартышту айалгалар чыгарбай, кандый бир калык башказына тоомјылу болорына керектӱ айалгалар тӧзӧйтӧни бӱгӱнги кӱнде сӱрекей јаан учурлу. Республикабыста бу ууламјыла колбой чочыдулу айалгалар чыкпай турганы ӧрӧ тоололгон организациялардыҥ, ведомстволордыҥ ла башкартулардыҥ шылтузы болуп јат. Андый да болзо, мыныла болорзынбай, кандый ла айалгага белен болор керек. Эҥ артыгы — олорды болдыртпазы. Тергеениҥ элбек јетирӱлер эдер эп-аргалары бу ууламјыда ижин улалтат.

К. ЯШЕВ
Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуругы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина