Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Тискинчилер керек

16.10.2018

Ӱлӱрген айдыҥ 11-чи кӱнинде республикан јуучыл комиссариатта элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ журналисттериле пресс-конференция ӧткӧн.

Оны ӧткӱрген Алтай Республиканыҥ јуучыл комиссары Олег Денисенконыҥ айтканыла болзо, ӱлӱрген айдыҥ 1-кы кӱнинеҥ ала черӱге алар иш башталган. Бу кӱски призывной кампания јаҥар айдыҥ 31-чи кӱнине јетире улалар. Тӧс јуучыл округтыҥ јакылтазы аайынча бистиҥ республикадаҥ черӱге 400-ке јуук призывниктер аткарылар. Олор службазын Калининградтаҥ ала Владивостокко јетире Јуучыл ийделердиҥ бастыра бӱдӱм черӱлеринде, анайда ок национальный гвардияда ӧдӧр. Бу учуралда черӱге тискинчиниҥ «С» категориязы бар 70 призывник алылар эмтир.
Јаҥжыкканы аайынча черӱге барып јаткан кажы ла уулга сим-карталар, ВТБ банктыҥ карталары табыштырылар. Анайып, призывниктер службазын баштаза, карталарына акча алып баштаар. Рядовойдыҥ алып турган акчазыныҥ кеми кайда да эки муҥ салковойго јуук болот. Бу акча оныҥ картазына кӧчӱрилет. Картала кажы ла призывникти ВТБ банк јеткилдейт. Призывниктер армейский кеп-кийимле мында ла бӱткӱлинче јеткилделип турганын база темдектеер керек.
Баштапкы ӱйдежӱ ӱлӱрген айдыҥ 15-чи кӱнинде ӧдӧр, калганчызы јаҥар айдыҥ 20-чи кӱниниҥ кийнинде. Черӱге аткарылатан призывниктердиҥ тоозы быјыл кӧптӧдилген эмтир.

Мынызы неле колбулу деген суракка јуучыл комиссар мындый каруу јандырган: «Генеральный штаб бистиҥ округка призывниктердиҥ тоозын 7 процентке кӧптӧтсин деген јакару эткен. Оныҥ да учун бастыра јуучыл комиссариаттарда призывниктердиҥ тоозы кӧптӧдилген».

Журналисттердиҥ ол кире призывниктерди јеткилдеп болорыс па деген сурагына Олег Денисенко мынайда айткан: «Бастыра неме полицияла, прокуратурала, шылу ӧткӱрер комитетле кожо канайда иштееристеҥ камаанду. Анайда ок кандый бир шылтактардаҥ улам черӱдеҥ качып турган граждандардаҥ база камаанду».

Бӱгӱнги кӱнде черӱчил молјузын бӱдӱреринеҥ 25 уул качып турган эмтир. Республиканыҥ јуучыл комиссарыныҥ айтканыла, башка-башка шылтактар табып, черӱге барарынаҥ кезе мойноп турган бир гражданин аайынча документтер шылу ӧткӱрер комитетке аткарылган болгон. Шылу ӧткӱрер комитет бу сурак аайынча иш ӧткӱрген ле эмди ол гражданин бу ла призывла черӱге барар кӱӱнин угускан. Мында јуучыл комиссариаттыҥ јаҥ корыыр органдарла кожо ӧткӱрген ӧмӧ-јӧмӧ ижи камаанын јетирген. Анайда ок су-кадыкты корыырыныҥ министерствозыла база иш ӧткӱрилген. Темдектезе, черӱге алар јаскы кампания тӱгенген кийнинде, ӱзеери медициналык шиҥжӱ ӧдӧрине бир ле кижи арткан болгон. Анаҥ озо андый улустыҥ тоозы кӧп болотон.

Призывниктердиҥ санаа-кӱӱндери кандый деген суракка Олег Денисенко мындый каруу јандырган: «Черӱге барып јаткан уулдардыҥ бастыразына јуугы бийик кӱӱн-санаалу, черӱге бойыныҥ кӱӱниле барат. Андыйлардыҥ тоозы 97 процент деп айдарга јараар. Кӧп лӧ сабазы спецназка, ВДВ-га ла черӱниҥ ӧскӧ дӧ байа бир элитный дейтен бӱдӱмдерине барарга амадайт. Је бир кезек шылтактардаҥ улам бу уулдардыҥ бастыразына ла службазын кӱӱнзеген бӱдӱмдерде ӧткӱрерге келишпейт. Озо ло баштап су-кадыгыныҥ айалгазынаҥ улам. Ол ло спецназка, ВДВ-га аткарылып јаткан командаларга аҥылу некелтелер эдилет. Оныҥ учун ол некелтелерге келишпеген уулдарды башка бӱдӱм черӱлерге аткарарга келижет.

Техникумдарда, университеттерде ӱренип турган кӧп тоолу уулдар академ алып, черӱчил молјузын бӱдӱреле, ойто ӱредӱлерин улалтат. Андый учуралдар база кӧп».
Призывтыҥ јааны Андрей Громоздин бу кампанияга кандый јаҥырту кийдирилгениле колбой јартамал эткен. Оныҥ айтканыла болзо, бӱгӱн черӱге кӧп тискинчилер керектӱ болуп јат. ДОСААФ-та «С» категориялу тискинчилер ӱредери аайынча јакылта бар. Јыл туркунына анда олорды белетейдилер. Черӱге мынча да кире тискинчи аткарар деген јакылта база бар. Бот, байа белетелген тискинчилердиҥ тоозы экинчи јакылтада айдылган тоого јетпейт. Эки катапка јетпейт деп айдарга јараар. Эмди тискинчиге ӱренген, је байа тискинчиниҥ кере бичигин алып болбогон уулдар оны черӱчил молјузын бӱдӱрип турган ӧйдӧ алар аргалу. Је ол учун бу призывник акча тӧлӧӧр учурлу. Анайып, ол черӱде тискинчиниҥ «В» ла «С» категорияларлу кере бичигин алар аргалу. Баазы службазын кандый тергееде ӧдӱп јатканынаҥ камаанду болотон эмтир.

Тискинчиге ӱренип турган улустаҥ кӧлӱкле маҥтадар ченелтени табыштырып болбой тургандар кӧп болот. Эмди андый призывниктерге черӱде тискинчиниҥ кере бичигин алар арга тӧзӧлгӧн эмтир.

Јуучыл-врачебный камыстыҥ јааны Михаил Шапашниковтыҥ айтканыла, мынаҥ озо су-кадыгынаҥ улам черӱчил молјузын ӧдӧринеҥ јайымдалган, је 27 јажы толголок призывниктер эмди база катап медициналык шиҥжӱ ӧдӧр учурлу. Јаҥы јасакла бу иш 2017 јылдыҥ јаҥар айынаҥ ала башталган. Су-кадыгыныҥ айалгазы кем јок болзо, черӱге алылар.
Пресс-конференция тӱгенген кийнинеҥ республикан јуучыл комиссариаттыҥ чыгартулу улузы журналисттерге призывниктерге берилип турган кеп-кийимди, анайда ок башка-башка бӱдӱм черӱлердиҥ кеп-кийимин кӧргӱскен. Призывниктер кандый аш-курсакла, оноҥ до ӧскӧ керектӱ не-немелерле јеткилделип турганын кӧрӧргӧ база келишти. Анда тиш арчыыр щетка ла паста, самын, јӱзӱн-башка кремдер, сагал јӱлӱйтен бритва бастыразы ла бар. Журналисттерге, керек дезе, байа сухой паекторды да амзаар арга берилген. Эмдиги призывниктер бастыра ла јанынаҥ јакшы јеткилделип турганын темдектеери артат.

К. ЯШЕВ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина