Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Калан саларыныҥ патентный системазы элбедилер

19.10.2018

РФ-тыҥ Госдумазы ӧзӱмдер ле мал-аш ӧскӱрерин аргачылык иштиҥ калан саларыныҥ патентный системазы тузаланылып турган бӱдӱмдерине кожоры керегинде јасактыҥ ӱлекерин баштапкы кычырышла јаратты. Бу јасактыҥ ӱлекеринде темдектелгениле, РФ-тыҥ субъекттерине ӧзӱмдер ле мал-аш ӧскӱреринде аргачылык ишти бириктирер тап-эрик берилер: ол тоодо иштиҥ калан саларыныҥ патентный системазын тузаланар аргалу болор бу бӱдӱмдеринде јеткилдештерди. Ӱлекерде темдектелгениле, куучын таҥынаҥ аргачыныҥ болгодый бирлик јылдык кирелтези јанынаҥ бирлик патент тӧзӧӧри керегинде ӧдӧт. Мындый баштаҥкайлу јасак јарадылза, јербойыныҥ бюджеттериниҥ кирелте тӧзӧлгӧзин тыҥыдар аргалар болор.

Шӱӱжӱдеги јасак калан саларыныҥ патентный системазы (ПСН) тузаланылгадый кичӱ аргачылыктыҥ ӧзӱмин калан јанынаҥ јилбиркедиш ажыра јӧмӧӧрине ууландырылган. Анчада ла бу патентный система јурт јерлердеги кичӱ бизнеске јарамыкту, ол система аргачылыкты ӧйдиҥ некелтелерине тӱрген келиштирерине, производствоныҥ кемин кӧптӧдӧрине ле улус аргачылык иште туружарын јеткилдеерине камаанын јетирер.

Јаҥы кӧрӱлип јаткан баштаҥкай јанынаҥ јартамалды пленарный јуунда эдип тура, бюджет ле каландар аайынча комитеттиҥ турчызы Геннадий Кулик бу документ тергеелерге калан саларыныҥ патентный системазын тузаланарын элбедер арга берер деген. «Бис мындый система оогош предприятиелердиҥ бизнезине јарамыкту болорына быжу бӱдедис, нениҥ учун дезе бу система андый ла чӱмдӱ эмес. Системаны ӧзӱмдер де, мал-аш та ӧскӱреринде, олорды бириктире де апарып јаткан бӧлӱкте тузаланар арга болор» – деп, депутат темдектеген.

Бюджет ле каландар аайынча комитеттиҥ турчызы Валерий Скругтыҥ айтканыла, јасактыҥ ӱлекерин экинчи кычырышла кӧрӧр тушта «бирлик патент» деген оҥдомолго аҥылу ајару эдер керек, нениҥ учун дезе тургуза ӧйдӧ ол оҥдомол ӱлекерде чокым айдылбаган. Анайда ок андый патентти аларыныҥ аайын чокымдаар керек деген.
Госдуманыҥ бюджет ле каландар аайынча комитединиҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Ирина Гусева мындый документ јарадылза, јуртээлемдик производстводо иштеп турган фермерлер чӱмдӱ эмес, јарт калан чотомолго кӧчӧр арга тӧзӧлӧр. «Бис олорго отчетко каланныҥ декларациязын бербес айалга тӧзӧп јадыс. Баштаҥкай јол алынза, калан саларыныҥ системазы јеҥилтилер ле јурт ээлемде иштеп тургандар быжу тап-эриктик тӧзӧлгӧлӱ иштеер болор. Оноҥ патентти канча кире ӧйгӧ аларын фермер бойы талдап алар аргалу болор – бир, ӱч, 12 айга. Россияныҥ кӧп тоолу граждандары тургуза ӧйдӧ ишле бойын бойы јеткилдеп, калан тӧлӧгилебейт. Бу јасак олордыҥ ижин легализовать эдер, калан тӧлӧдӧр, патентный каланныҥ акчазы јербойыныҥ бюджединде артар айалга тӧзӧӧр. Анайда ок јербойындагы чыгартулу, бӱдӱреечи јаҥдар јурттагы бастыра керек-јарактарды бойлоры аайлаштыра башкарар боло берер» – деп, парламентарий айткан.

Ирина Гусеваныҥ шӱӱлтезиле, јурт ээлем – ол бӧлӱк эмес, ол јадын-јӱрӱмниҥ аайы. «Јасактыҥ ӱлекерин практиктер бичиген – Геннадий Кулик, Светлана Максимова, Владимир Плотников. «Единая Россияныҥ» фракциязы јасактыҥ ӱлекерин јӧмӧгӧн лӧ јурт ээлемниҥ ишчилериле кожо оны учына јетире јазаар» – деп, ол угускан.

Аграрный сурактар аайынча комитеттиҥ турчызы Виктор Кидяевтиҥ шӱӱлтезиле, аграрийлерге калан саларыныҥ патентный системазы таҥынаҥ болушту ээлемдердиҥ айалгаларын коомойтытпас. Јасак јарадылза, бухгалтерияныҥ ижи ле јурт ээлемде иштеп турган аргачылар отчет эдери јеҥилтилер. Бу патентный системаны јурт ээлемде иштеп турган кижи тузаланары эмезе тузаланбазы оныҥ кӱӱнинеҥ камаанду деген. Бюрократический ле финансовый буудактардаҥ кыйыжып, таҥынаҥ ээлем деп аданып, иштеп тургандарга бойыныҥ бизнезин легализовать эдерине јарамыкту айалга болор. Мындый бизнес ол тушта «кӧлӧткӧдӧҥ» чыгып, јурт ээлемниҥ продукциязыныҥ окылу рыногына кирер, окылу бизнеске эдилип турган јеҥилтелерди ле госјӧмӧлтӧни алар боло берер.
РФ-тыҥ Счетный палатазы бу ӱлекерди јӧмӧп јат.

РФ-тыҥ Госдумазыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина