Jаҥы ӱйе ӱлгерчилер ӧзӧр болор бо?

23.10.2018

Ӱлӱрген айдыҥ 16-чы кӱнинде Оҥдой јуртта Алтай тилдиҥ кӱнине ле јарлу алтай бичиичи ле поэт Лазарь Кокышевтиҥ чыкканынаҥ ала 85 јылдыгына учурлай јиит ӱлгерчилердиҥ ле бичиичилердиҥ «Амаду» деп адалган республикан следы ӧткӧн.

Анда Кош-Агаш, Шабалин, Оҥдой, Кан-Оозы, Улаган, Майма аймактардаҥ ла Горно-Алтайск каладаҥ келген јетеннеҥ ажыра ӱренчик турушкан.

Јурттыҥ культура байзыҥында ӧткӧн слеттыҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында уткуулду сӧзин «Оҥдой аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ јааныныҥ ордынчызы Рустам Байталаков, конкурстыҥ тӧзӧӧчилериниҥ адынаҥ аймактыҥ ӱредӱ бӧлӱгиниҥ јааны Инна Тенгерекова айткандар.

Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ баш специализи Екатерина Чандыева баштапкы мындый слет Оҥдой аймакта тегиндӱ ӧткӱрилбей јатканын, мында Тӧрӧлин мактаган кӧп тоолу јарлу бичиичилер ле ӱлгерчилер чыкканын темдектеген. Ол Оҥдойдыҥ С. Т. Пекпеевтиҥ адыла адалган орто текшиӱредӱлӱ школыныҥ алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Айтана Аяшевага ла баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Оксана Акпашевага АР-дыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ Кӱндӱлӱ грамоталарын табыштырган.

Жюриде ченемелдӱ, ады-јолы јарлу улус болгонын темдектеер керек. РФ-тыҥ Бичиичилер бирлигиниҥ турчызы, РФ-тыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи, балдардыҥ «Солоҥы» журналыныҥ баш редакторы Кӱлер Тепуков «мындый конкурстардыҥ шылтузында келер ӧйдӧ јаҥы алтай бичиичилердиҥ ады-јолдорын угарыс деп иженедим» деген.

Слет «Кычыраачылардыҥ конкурсы», «Ӱлгерлердиҥ ле прозаический тексттердиҥ авторлорыныҥ конкурсы» ла «Эдимдердиҥ кӧрӱ-выставказы» деп адалган номинациялар аайынча ӧткӧн. Бу конкурстар башка-башка площадкаларда ӧткӧнин айдар керек. Баштапкы конкурста 4-6 ла 7-10 класстардыҥ ӱренчиктери турушкан. Олор Лазарь Кокышевтиҥ, Шатра Шатиновтыҥ ла Паслей Самыктыҥ чӱмдемелдерин кычыргандар. 4-6 класстардыҥ ӱренчиктери ортодо баштапкы јерге Ижен Тобошев (Каракол) ле Илья Борбуев (Шыргайты) чыккан. Экинчи јер Баатыр Кучиновко (Јоло) ло Саша Тоедовага (Оҥдой) келижерде, ӱчинчи јерди Эзим Керексибесов (Курай) ло Алтынай Еремеева (Мукур-Таркаты) алган.

Бу ок номинацияда 7-10 класстардыҥ ӱренчиктери ортодо баштапкы јерди Чингиз Байталаков (Јабаган) алган. Байсура Кергилова (Каспа) экинчи ле Арина Кокышева (Туйакту) ӱчинчи јерде. Мында Урлу-Аспак јурттаҥ Катя Мамашеваны аҥылап, ого сый табыштырылганын темдектебес арга јок. Бу бала бойы ӧскӧ укту да болзо, алтай тилди ӱренет.

«Ӱлгерлердиҥ ле прозаический тексттердиҥ авторлорыныҥ конкурсы» деп адалган номинацияда турушкан ӱренчиктердиҥ ортозынаҥ јеҥӱлӱ бир јерге ӱч туружаачыдаҥ келишкен. Анайып, баштапкы јерге Катан Чернов (республикан гимназия), Эзенай Демчинова (Курай) ла Байару Бадыкина (Улаган) чыккан. Экинчи јерди Јаркын Амыева (Јоло), Валерия Казанцева (Оҥдой) ла Айдана Болтокова (Мукур-Таркаты) алган. Ӱчинчи јер Алексей Чичиновко (Беш-Ӧзӧк), Дмитрий Шаучулизке (Оҥдой) ле Альбина Кукпеевага (Беш-Ӧзӧк) келишкен. Бу балдардыҥ чӱмдемелдери тӧрӧл јерине, ада-энезине, нӧкӧрлӧрине, ар-бӱткенге, алтай бичиичилерге учурлалганын темдектеер керек. Айса болзо, олордыҥ ортозынаҥ јарлу бичиичилер ле поэттер чыгар. Олорго јаҥыс ла ачык јолдор кӱӱнзеери артат.

Ӱчинчи номинация аайынча ӧткӧн конкурстыҥ туружаачыларыныҥ иштериле Оҥдой јурттыҥ культура байзыҥыныҥ фойезинде таныжар арга болгон. Анда тургузылган эдимдер кӧрӧӧчилерди база да кайкаткан. Бу номинацияда јеҥӱчилдер болуп чыккан ӱренчиктерди адап ийели. Баштапкы јерде – Эркин Чевалков (Г. Жуковтыҥ адыла адалган 1-кы таҥмалу школ-интернат), экинчи јерде – Камила Ябыева (Кӧзӱл) ла ӱчинчи јерде – Айкӱнеш Папыева (Оҥдой), Алена Айманова (Чаргы).

Тӧзӧӧчилердиҥ айтканыла болзо, мындый керек-јарак алтай тилдиҥ ӧзӱмине, литературалык чӱмдемелдерге ӱренчиктердиҥ јилбӱзин тыҥыдарына камаанын јетирер учурлу. Балдар кӧрӧӧчилердиҥ алдына чӱмдемелдерин кычырып, бойлорыныҥ ораторлык узын бийиктедет.

Јиит ӱлгерчилердиҥ ле бичиичилердиҥ «Амаду» деп адалган республикан следы Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министерствозыныҥ баштаҥкайыла баштапкы катап ӧткӱрилген болуп јат. Ол мынаҥ ары јакшынак јаҥжыгу болуп улалар учурлу.

К. КУРТОВ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина