Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Балага болушты эртеде jетирзе…

13.11.2018

Алтай Республиканыҥ иш, јонјӱрӱмдик ӧзӱм ле эл-јонды ишле јеткилдеери аайынча министерствозында кӱчӱрген айдыҥ 8-чи кӱнинде пресс-конференция ӧтти.

Пресс-конференцияныҥ туружаачыларыла таланыҥ ӧрӧ адалган министерствозыныҥ опека ла попечительство аайынча бӧлӱгиниҥ јааны Аруна Яйтакова, аргалары кирелӱ балдардыҥ су-кадыгын орныктырар республикан тӧс јердиҥ јааны Нелли Езенева ла тӧс јердиҥ иш аайынча инструкторы Татьяна Бырышкакова Челябинскте сыгын айдыҥ 5-7 кӱндеринде ӧткӧн «Балдар учун кожо» 10 јылдыҥ туркунына кожо!» деп адалган IX бастырароссиялык форумда таланыҥ делегациязы једимдӱ турушканы, кӧрӱ-форумныҥ турулталары ла амадулары керегинде јетирӱ эттилер. Олордыҥ айтканыла, кӧрӱ-форумды јӱрӱминде уур-кӱч айалгага кирген балдарга јӧмӧлтӧ-болуш јетиреечи фонд ло Челябинский областьтыҥ башкарузы белетеп ӧткӱрген.

Республиканыҥ јонјӱрӱмдик учурлу ӱлекерлери јаҥжыкканы аайынча јылдыҥ ла једимдӱ, солун деп темдектелет. Быјылгы кӧрӱ-форумда республика «Болушты эртеде јетирери» деп адалган ууламјыда байгалу баштапкы јерге чыккан. Республикада болушты эртеде јетирери аайынча талалык системаныҥ ӧзӱмдӱ ижи бийик ле јолду баалалганы пресс-конференцияда эдилген јетирӱлердеҥ јарт кӧрӱлди.

Бу учурыла јаан иш ведомстволор ортодогы ӧмӧ-јӧмӧ ишти билгир тӧзӧгӧниниҥ шылтузында једимдӱ ле турулталу болгоны темдектелген. Баланыҥ су-кадыгыныҥ айалгазы перинатальный тӧс јерде, балдардыҥ поликлиникаларында аҥылу эп-сӱмеле, скринингле эртеде јарталып, кандый бир оору-јобол, оныҥ шылтагы илезине чыгарылат. Оныҥ шылтагы чокымдалган кийнинде баланы учетко тургузып, таланыҥ реабилитационный тӧс јерине аткарат. Бу тӧс јерде балага аҥылу программа тургузылат. Шак ол программаныҥ амадузы балага керектӱ болушты эртеледе јетирери болуп јат.

Ӱч јылдыҥ туркунына республикада балага болушты эртеледе јетирери аайынча иш ӧзӱм алынат. Мында таланыҥ ончо јурттарынаҥ 500-теҥ ажыра балдар эмденген, ӱренген. Тузалу ла керектӱ иш јаҥыс та балдарга јетирилип турган эмес, је онойдо ок ада-энелер керектӱ јартамалдарды база алат. Олорды мында аргалары кирелӱ балдарла иштеер, таскадар ээжилерге таскадып јат. Айылда, биледе эдетен керектӱ ӱредӱге, болушка база ӱредет. Реабилитацияныҥ тӧс јериниҥ сайты бар. Ондо туура салбазынаҥ эртедеҥ јетиретен болуш јанынаҥ керектӱ јетирӱлер бар. Кӧрӱ-форумда Алтай Республикада аргалары кирелӱ балдарга эртедеҥ болушты јетирери аайынча иштиҥ эп-аргалары, оны тӧзӧӧри јанынаҥ ээжи-некелтелери ӧскӧ талалардаҥ бу ла суракла иштеп келген кӧп тоолу улусты јилбиркетти. Адакыда шак мындый ӧмӧ-јӧмӧ иштиҥ шылтузында бӱткӱл ороонныҥ балдары керектӱ, тузалу болушты ӧйинде алар аргалу деп, пресс-конференцияныҥ туружаачылары бойлорыныҥ шӱӱлтелерин айттылар.

Пресс-конференцияда Аруна Яйтакова Јӱрӱминде уур-кӱч айалгага кирген балдарга јӧмӧлтӧ-болуш јетиреечи фондтыҥ 2010 јылдаҥ ала ижи, јонјӱрӱмдик учурлу ӱлекерлери, гранттары керегинде элбеде јартамал этти. Нелли Езенева форумда «Болушты эртеде јетирери» деген ууламјы аайынча бичиген ӱлекер керегинде, оныҥ учуры јанынаҥ толо айтты. Форумда бастыра тогус ууламјыла јаан иш ӧткӧн. Ондо Татьяна Бырышкакова, койдыҥ тӱгинеҥ ойынчыктарды белетеер мастер-класс ӧткӱрген. Ого јилбӱ јаан болгон. Ӧскӧ талалардаҥ келген коллегаларга да, аргазы кирелӱ балдарга да бу ӱредӱ-таскамал кӧпти берген болуптыр.

Кӧрӱ-форумда сӱреен кӧп туштажулар, клубтар, лабораториялар, јетирӱлик площадкалар, кӧрӱлер ле ӧскӧ дӧ кӧдӱриҥилер болгон. Кӧрӱ-форумныҥ туружаачылары текши ороонныҥ балдарыныҥ су-кадыгы, аргалары керектӱ кеминде болзын деп, балдарга болушты эртедеҥ јетирери ончобыстыҥ агару керегис, молјубыс деп кычырула јаан учурлу ишти ӧткӱргени јарамыкту.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина