Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Айлаткыш санаалу бичиичиге учурлай

16.11.2018

М. М. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотека бу јуукта Алтай тилдиҥ кӱнине ле алтай литератураныҥ классиги Л. В. Кокышевтиҥ чыккан кӱнине учурлай база бир учурлу эҥир ӧткӱрди. Ондо јуулгандарга классиктиҥ чӱмдемелдериниҥ тизӱ бичиктериниҥ ээчиде томыла таныштыру-презентация ӧтти.

Бу тизӱ бичиктер башка-башка јылдарда кепке базылып чыгарылган. Баштапкы томго Л. Кокышевтиҥ лириказы ла оныҥ орус тилге кӧчӱриштери кирген, экинчизине — «Мечин јылдыс» деген роман ла «Јашӧскӱрим» деген куучын. Ӱчинчи томго «Туба», «Ганна», «Аркыт» деген поэмалар, сатира, баллада, А. Пушкинниҥ, Ю. Лермонтовтыҥ ӱлгерлериниҥ кӧчӱриштери ле Н. Киндикованыҥ «Поэттиҥ томдорын улалтары» деген статьязы кирген. Бу томды чыгарарында акча-манатла јӧмӧлтӧ «Российский нацияныҥ бирлигин тыҥыдары ла Россиядагы албатылардыҥ этнокультурный ӧзӱми» деген федерал ӱлекер аайынча эдилген. Тӧртинчи томды ак-јарыкка чыгарарына АР-дыҥ башкарузы јӧмӧшкӧн. Ого кийдирилген чӱмдемелдер: поэмалар, сатира, кокырлар, А. Пушкинниҥ, М. Лермонтовтыҥ поэмаларыныҥ кӧчӱриштери. Бежинчи томго туујылар ла драма кирген: «Тумантык Аркыт», «Пастух ла кӧрмӧс», «Коркыбас койон», «Кӱреш». Алтынчы том быјыл чыккан. Оныҥ бӱктерине Л. Кокышевтиҥ баштапкы «Арина» ла «Чӧлдӧрдиҥ чечеги» деген романдары салынган. Бу романдарды орус тилге Абрам Китайник кӧчӱрип салган. «Арина» онойдо ок тыва ла казах тилдерге база кӧчӱрилген.

Томдорды чуктай јууган кижи — филология билимдердиҥ докторы, профессор Н. Киндикова. 3-6 томдордыҥ редакторы — Т. Торбоков. Кееркедер ле технический јанынаҥ редакторы — Э. Бабрашев. Кажы ла том 500 бичиктеҥ чыгарылган.

Тизӱ бичиктердиҥ тургузаачызы Нина Михайловна Киндикова јуулгандарга канча јылдарга эдилген иштиҥ тӱӱкизи, уур-кӱчтери, ого јӧмӧшкӧн улус керегинде јилбилӱ јетирӱ эдип, келер јылдарда база да беш томды чыгарары керегинде айтты.

Горно-Алтайсктагы типографияныҥ директоры Эдуард Васильевич Бабрашев алдындагы ӧйлӧрдӧ бичиичилердиҥ чӱмдемелдери кепке базылган бичиктери јаан суруда болгонын, улуска јетпей турганын айтты. Алтай бичиичилеристиҥ чӱмдемелдерин, албатыбыстыҥ байлыгын ӧмӧ-јӧмӧ јууп, јаандарыстаҥ угуп, бедиреп, кепке базып, келер ӱйеге энчилеп салары керектӱ ле учурлу иш деп, ол темдектеди.

АР-дыҥ башкарузыныҥ јӧбиле бу тизӱ бичиктердиҥ 3-6-чы томдоры 2016 јылдаҥ ала чӱмдӱ бичик чыгарар «Алтын Туу» байзыҥ ажыра чыгарылганын оныҥ директоры Т. Н. Туденева темдектеди. Алтай албатыныҥ энчи-байлыгын кепке базарында «Алтын Туу» издательствоныҥ ишчилерине јаан бӱдӱмји эдилгенине ле олор бу учурлу иштерде эрчимдӱ турушканына, бойыныҥ ӱлӱзин јетиргенине сӱӱнип јӱргенин Татьяна Николаевна айтты. Онойдо ок ол јуулгандарга Лазарь Кокышевти кӧргӧни, оныла колбулу учуралдар керегинде јилбилӱ куучындады.

Алтаистиканыҥ С. С. Суразаковтыҥ адыла адалган билим-шиҥжӱ институдыныҥ литература бӧлӱгиниҥ јааны Маргарита Сергеевна Дединаныҥ айтканыла, алтай классиктиҥ чӱмдемелдериниҥ бу алты томы чыкканы ончо албатыга, анчада ла литератураны шиҥдеечилерге јаан оморкоду. Бу институттыҥ литература бӧлӱги бӱгӱнги кӱнде алтай бичиичилердиҥ тилин, чӱмдемел телекейин, олордыҥ литературалык портредин шиҥдеп бичиири јанынаҥ иштейт. Институтта литературалык бӧлӱк ачылганы алтай тилистиҥ сурактарын кӧдӱреринде, литератураны шиҥдееринде, јиит специалисттер белетееринде јаан учурлу, мындый тизӱ бичиктер олордыҥ ижине јаан камаандузы айдылды.

Бичиктерди садып аларга кӱӱнзеген улус Албатылар најылыгыныҥ туразында (алдындагызыла Печатьтыҥ туразы) «Алтын Туу» издательствого баштанар аргалу.

Э. КУРГАРИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина