Алтай Республика форумныҥ кӧрӱзинде турушкан

16.11.2018

Кӱчӱрген айдыҥ 8-9 кӱндеринде Петропавловскто Россияныҥ ла Казахстанныҥ тергеелери ортодогы колбулардыҥ XV форумында турист ууламјылу кӧрӱ ӧткӧн лӧ айылдаш ороондордыҥ тергеелериниҥ экспозициялары тургузылган. Кӧрӱниҥ амадузы эки ороонныҥ туризмдеги ченемелиле, једимдериле јаҥы аргаларыла ӱлежери болуп јат.

Алтай Республика «Казахстанныҥ ла Россияныҥ туризмди ӧскӱрериндеги јаҥы кӧрӱмдери ле ууламјылары» деген темалу экспозициязын тургускан. АР-дыҥ экономиканыҥ ӧзӱми ле туризм аайынча министерствозыныҥ темдектегениле, турист экспозиция тергеениҥ кӧрӱ технологияларыныҥ ӧзӱминиҥ ле национальный аҥылузыныҥ бӱгӱнги ууламјыларын мӧрлӱ кӧргӱскен. Алтай Республиканыҥ экспозициязын Россия Федерацияныҥ Президенти Владимир Путин ле Казахстан Республиканыҥ Президенти Нурсултан Назарбаев кӧргӧндӧр. Эки государствоныҥ башкараачыларына Алтай Республиканыҥ туризмниҥ ончо бӱдӱмдери, онойдо ок алтай калыктыҥ аш-курсак јанынаҥ культуразы керегинде АР-дыҥ экономиканыҥ ӧзӱми ле туризм аайынча министри Светлана Буйдышева куучындаган.

Казахстанныҥ Президенти Нурсултан Назарбаев Алтай Республика ончо тӱрк калыктардыҥ тӧрӧли деп, тергееге таҥынаҥ бойы келип, Туулу Алтайдыҥ кайкамчылу ар-бӱткенин ле энчи-байлыктарын кӧрӧргӧ кӱӱнзеп турганын айткан.

Экспозицияда Ар-бӱткенниҥ бастырателекейлик энчизи болуп турган ла Россияныҥ Президенти Владимир Путинге ороонныҥ ар-бӱткениниҥ байлу темдеги деп адаткан Алтын Кӧлдиҥ јарадында «Алтай Вилладж Телецкое» деп беш јылдысту курорт база кӧргӱзилген. Форумныҥ туружаачыларына ла айылчыларына алтай калыктыҥ аш-курсагы – эттеҥ курсактар, мӧштиҥ кузугы, мӧт, боорсоктор, талкан, курут ла чеген амзадылган.

Јаба иштиҥ планы јарадылган

Алтай Республиканыҥ башчызы Александр Бердников ло Кӱнчыгыш-Казахстан областьтыҥ акими Даниал Ахметов Россияныҥ ла Казахстанныҥ тергеелери ортодогы колбулардыҥ XV форумында эки тергеениҥ ортодо јӧптӧжӱни бӱдӱрери аайынча керектердиҥ планына кол салгандар.

Керектердиҥ бу планы гран-кыйуныҥ јанында саду-экономикалык ла культуралык колбулар керегинде 2010 јылдыҥ сыгын айыныҥ 7-чи кӱниндеги Јӧптӧжӱни бӱдӱрери јанынаҥ тургузылган. Ол тергеелердиҥ экијандай турулталу ла најылык колбуларын тыҥыдарына, ӧмӧ-јӧмӧликти эрчимделтерине ле быжулаарына ууламјылалган. Документте тергеелер саду-экономикалык, турист, су-кадыкты корыыр, ӱредӱлик, спорт ло јашӧскӱримниҥ политиказы, культура, айландыра ар-бӱткенди корулаар бӧлӱктерде јаба ӱлекерлерди ле керектерди бӱдӱрери темдектелген.

«Казахстанла бистиҥ колбуларыс удаган ла быжу, бис јӱк јерисле эмес, је анайда ок ич-кӧгӱс јанынаҥ база јуук. Бастыра тӱрктер Алтайды бойыныҥ тӧрӧли, байлу «алтын кабайы» деп чотойт. Мында баштапкы Тӱрк каганат тӧзӧлгӧн. Бис Калыктар ортодогы «Бистиҥ текши айлыс – Алтай» деп координационный совет ажыра база колбулар тудадыс. Ого Јаан Алтайдыҥ гран-кыйулары јаба ороондоры – Россия, Казахстан, Монголия ла Кыдат кирет. Бисте јашӧскӱрим ортодо колбулар база тудулат» — деп, Александр Бердников айткан. Республиканыҥ эл-јоныныҥ 6% казахтар, олор тоозыла ӱчинчи калык болуп јат. Грандагы Кош-Агаш аймак – казахтардыҥ чук јуртаган јери. Ондо айылдаштарыла јаантайын колбулар тудулат, калыктар ортодогы јарымкалар ӧдӧт, олордо Казахстанныҥ аргачылыгы эрчимдӱ туружат деп, башчы чокымдаган.

Даниал Ахметовтыҥ айтканыла, документ јаба ишке јаан аргалар ачып јат. «Алтай – бистиҥ текши айлыс. Ол јаҥыс ла Казахстанды, Россияны колбоп турган эмес, је Монголияны ла Кыдатты база. Бис јаба турист маршруттарлу, грандагы шиҥжӱни канайда ӧдӧриле колбулу сурактарды јаба сананып јадыс. Бис Казахстанныҥ ла Россияныҥ литературазыныҥ, поэзиязыныҥ, философиязыныҥ бириктиреечи бир канча маршруттарын тургусканыс. Ол Абайдый, Ауэзовтый, Достоевскийдий, Шукшиндий улу бичиичилердиҥ ижиле колбулу» — деп, аким темдектеген.

Тургуза ӧйдӧ Казахстан Алтай Республиканыҥ тыш экономикадагы эҥ јаан партнеры ла ӧскӧ государстволор ортодо текши товарооборотло (2018 јылдыҥ баштапкы јарымында США-ныҥ 1344 муҥ доллары) ӱчинчи јерде турат.

Алтай Республиканыҥ Казахстан Республикага экспорты 2018 јылдыҥ баштапкы јарымында 727,1 муҥ доллар, кӧбизинде јуртээлем продукция, сырье, онойдо ок кулур-крупалар эдер промышленностьтыҥ аш-курсагы барат. Импорттыҥ кеми дезе, США-ныҥ 617 муҥ доллары, кӧбизинде сахар, кондитерский курсак-тамак, фармацевтиканыҥ товарлары келет.

Россияныҥ ла Казахстанныҥ тергеелериниҥ ортодогы колбулардыҥ XV форумында эки ороонныҥ тергеелериниҥ муҥнаҥ ажыра чыгартулу улузы турушкан, тергеелер ортодогы ӧмӧ-јӧмӧликтиҥ 10-ноҥ ажыра документтерине кол салылган.

Россияныҥ ла Казахстанныҥ тергеелериниҥ ортодо колбулардыҥ XV форумы эки государствоныҥ президенттери Владимир Путинниҥ ле Нурсултан Назарбаевтиҥ турушканыла кӱчӱрген айдыҥ 8-9 кӱндеринде Петропавловскто ӧткӧнин эске алындырып ийели. Пленарный бӧлӱкте Алтай Республиканыҥ башчызы Александр Бердников јуулгандарга Алтай Республиканыҥ туризмдеги аргалары керегинде куучындаган.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина