Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Спикер jарлу спортчыларла тушташкан

27.11.2018

Кӱчӱрген айдыҥ 16-чы кӱнинде Горно-Алтайсктагы медицинский колледжтиҥ јаан залында Россу-кадыкшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча органыныҥ 2018 јылдыҥ III кварталындагы ижине учурлалган јуун ӧтти.

Россу-кадыкшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча органыныҥ јааны Ирина Нонукова башкарган јуунда эмдердиҥ эбирӱзин шиҥдеери, олорды чыгарып, садып турган тӧзӧлмӧлӧрди эмдердиҥ эбирӱзин шиҥдеери јанынаҥ федерал государстволык јетирӱлик системага кийдирери (Федеральная государственная информационная система мониторинга движения лекарственных препаратов/ ФГИС МДЛП), су-кадык аайынча ла фармацевтический тӧзӧлмӧлӧрдиҥ ижи јанынаҥ 2018 јылдыҥ III кварталында шиҥжӱ иштердиҥ турулталары ла о. ӧ. сурактар кӧрӱлди. Јуунда турушкандардыҥ тоозында АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ јонјӱрӱмдик корулаш ла эл-јонныҥ су-кадыгын корыыры аайынча комитединиҥ јааны Н. Никитенко, су-кадыкты корыыры аайынча министрдиҥ ордынчызы В. Мунатова, прокуратураныҥ, иш, јонјӱрӱмдик ӧзӱм ле эл-јонды ишле јеткилдеери аайынча министерствоныҥ, су-кадыкты корыыры аайынча ла фармацевтический тӧзӧлмӧлӧрдиҥ, ороон кеминдеги ле јербойындагы јондык биригӱлердиҥ чыгартулу улузы болды.

Россиядагы эмдердиҥ эбирӱзин шиҥдеер автоматизированный система аайынча ӱлекер ижин улалтат. 2020 јылдыҥ чаган айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала Россиядагы эмдер кыйалтазы јогынаҥ аҥылу марка-темдектӱ болор учурлу деп, Россу-кадыкшиҥжӱниҥ јербойындагы органыныҥ специализи М. Сабина јетирди. Бу иштиҥ шылтузында јастыраларлу, чыҥдыйы јаман эмдер улустыҥ су-кадыгына каршузын јетирери астаар, кажы ла эмниҥ кеми, јеткили-јетпези јаантайын ајаруда тудулар. Бӱгӱнги кӱнде тергееде су-кадыкты корыыры аайынча ла фармацевтический 160 кире тӧзӧлмӧдӧҥ јӱк бежӱзи јаҥы системага кирип алган. Арткандарына ӧдӱп јаткан кӱчӱрген айдыҥ 28-чи кӱнине јетпей, бу системага кирзин деп јакару берилди.

Эмдердеги марка-темдекти телефондо программа аайынча кычырып, ол керегинде толо јетирӱни билип аларга јараар болор.

Эмдигештеҥ ле бу маркировка-темдектердиҥ болужыла јаҥыс та бисте эмес, је анайда ок ӧскӧ дӧ јерлерде «боро» эмдер илезине чыгарылып башталган. Бистиҥ тергееде бу јуукта 3 млн салковойго турар «боро» эмдердиҥ партиязы тудулган.

Су-кадыкты корыыры аайынча ла фармацевтический тӧзӧлмӧлӧрдиҥ ижин автоматизация јанынаҥ јеткилдеп турган специалисттердиҥ айтканыла, ФГИС МДЛП системага киреринде кӱч неме јок. Башкараачыныҥ электрон колсалыжы ла программный јеткилдеш јанынаҥ тоолу некелтелер бар ла болзо, системага јарым сааттыҥ туркунына кирип аларга јараар.

Россу-кадыкшиҥжӱниҥ тергеелик органыныҥ бӧлӱгиниҥ специализи Е. Меткечекованыҥ јетиргениле, 2018 јылдыҥ III кварталында 31 тӧзӧлмӧдӧ лӧ таҥынаҥ аргачыларда 53 шиҥжӱ иш ӧткӱрилген. Олордыҥ тоозында озолондыра темдектелгени — 8. Анайда ок 45-и — планда темдектелбеген, олордыҥ 18-зи улустыҥ баштанганы аайынча ӧткӱрилген. Шиҥжӱ иштердиҥ турулталарыла 230 муҥ салковой акчага штраф салынган.

Майма ла Чой аймактардыҥ эмчиликтери шиҥжӱ иштерге каруулу белетенип турганы темдектелди. 2017 јылдыҥ бу ла ӧйине кӧрӧ, быјыл улустыҥ Россу-кадыкшиҥжӱге баштанып турганы чик јок кӧптӧп калган (2017 јылда 152 баштану болгон, 2018 јылда — 195). Анчада ла јеҥилтелерлӱ улуста эмдерле јеткилделери аайынча сурактар кӧптӧгӧн (2017 ј. — 46, 2018 ј. — 62).  Эл-јон анчада ла стоматолог, балдардыҥ неврологы, эндокринолог врачтарга талондор алары кӱч болгонына, Интернеттеги порталдыҥ ижине, анайда ок регистратураныҥ телефоны ажыра приемго бичидип алар арга, аймактарда специалист-врачтар, сахарный диабетле оорыгандардыҥ школдоры јогына ла о. ӧ. тутак-једикпестерге комыдаганы айдылды.

Адакы сӧзинде И. Нонукова ФГИС МДЛП деген јаан программаныҥ ижиле коштой, Россу-кадыкшиҥжӱге «контрольная закупка» эдерин јарадар јасактыҥ ӱлекери кӧрӱлип турганын айтты. Ол бу эп-аргалардыҥ болужыла шиҥжӱ иштер оноҥ до эрчимдӱ болорын темдектеди. Алтай Республика ичинде јаҥы чыккан балдар ла олордыҥ энелери ортодо ӧлӱмниҥ кӧргӱзӱлерин јабызадарына ајаруны тыҥыдары, оноҥ башка су-кадыкты корыыры јанынаҥ айалга кирезинде болгоны темдектелди.

Јуунга ижи аайынча шиҥжӱ иштер ӧткӱрилген тӧзӧлмӧлӧр кычырылганы келер ӧйдӧ олордыҥ ижинде јастыралар болдыртпазына јарамыкту болгонын Н. Никитенко темдектеди. Парламентарийдиҥ шӱӱлтезиле, бу јуунда кӧрӱлген јаҥырту, эмдердиҥ эбирӱзи аайынча система тӧзӧгӧни јаҥыс ла кажы ла кижиге эмдердиҥ чыҥдый эдилгенин билип аларга эмес, је онойдо ок фармацевтический рынокто чындык конкуренция болорына тузалу. «Онойдо ок келиштире органдарга бастыра Россия Федерация ичинде эбирӱге чыҥдыйы коомой эмезе туура јерде јасакты бузуп чыгарган эмдер киргенин тургуза ла илезине чыгарып, олорды эбирӱдеҥ уштыыр арга берер. Бу системаныҥ болужыла эмдерди эбирӱге «такып кийдирери» јанынаҥ јарабас иштиҥ аайы да бузулар» — деп, И. Никитенко ајарды.

Система ончо јанынаҥ иштеп баштаза, ол јылына 6,5 млрд кап эмдер шиҥдеер ле эм эдип чыгарар 1000 кире производительдерди, 2500 оптовый тӧзӧлмӧлӧрди ле су-кадыкты корыырыныҥ ла аптекалардыҥ эмдер берер 350000 кире јерлерин ајаруда тудар аргалу болор.

Бу ӱлекердиҥ иштерин бӱдӱреринде учурлу јерде Россияныҥ су-кадыкты корыыры аайынча министерствозы, Россу-кадыкшиҥжӱзи, промышленный саду, акча-манат, колбулар ла элбек коммуникациялар аайынча министерстволоры турат.

Э. КУДАЧИНА   

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина