Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Башчыныҥ Чой аймакла jол-jорыгы

04.12.2018

Алтай Республиканыҥ башчызы Александр Бердников кӱчӱрген айдыҥ калганчы кӱндеринде Чой аймакла ишмекчи јол-јорыкла јӱрген ле бир канча јонјӱрӱмдик учурлу объекттерди ишке табыштырарында турушкан.

Ӱйменде кереес ачылган

А. В. Бердников Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда корогондорго Ӱймен јуртта тургузылган кереестиҥ ачылтазында турушкан. Онойдо ок јурттыҥ фельдшерско-акушерский пунктында болгон.

«Бӱгӱн бис Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда корогондордыҥ кереезин ачадыс. Алдында кереес школдыҥ јанында турган, је 2014 јылда суу јайыларда, ол ӱрелген — деп, Александр Бердников айткан. —Кереести ачары – јурт јеезениҥ эл-јоныныҥ кычырузы болгон, бис оны јӧмӧжип, республикан бюджеттеҥ акча чыгарганыс. Мында эл-јонныҥ јууган акчазы база тузаланылган. Бу кереес фронтто ат-нерелӱ јуулашкан адаларыс, карган адаларыс ла јаан адаларыс керегинде эзем болуп чактарга турар. Јууныҥ ол ӧйлӧрин ле совет калыктыҥ, бойыстыҥ јерлештеристиҥ ат-нерезин ундыбай јӱрери – бистиҥ агару керегис. Кажы ла солдат бистиҥ эземисте».

Тергеениҥ башкараачызыныҥ темдектегениле, Ӱймен јаан эмес јурт, мында 440 кижи јуртайт, је јаҥдар ыраак ла оогош јурттардыҥ ӧзӱмине аҥылу ајару эдет. «Мында јакшы улус јуртайт, олор мында чыккан, јуртагылайт, мынаҥ да ары јуртаар ла тӧрӧл јериниҥ ӧзӱмине иштеер. Оныҥ да учун мында јадарга јарамыкту ончо айалгалар болзын деп, бис иштейдис» — деп, башчы айткан.

2017 јылда Ӱйменде эскирген турада болгон ФАП-тыҥ ордына јаҥы фельдшерско-акушерский пункт ачылган. ФАП-ка јурт јеезениҥ администрациязында бир канча кыптар берилген. Республикан бюджеттеҥ јазал иштерге 3 млн салковой чыгарылган.

Александр Бердников Россияныҥ президенти Владимир Путинниҥ улустыҥ јаткан јеринеҥ камааны јогынаҥ олордыҥ јадар ла јӱрер айалгазын јарандырары керектӱзи керегинде улайын айдып турганын эзеткен. «Бу политикага бис јаантайын јӧмӧшкӧнис ле јӧмӧжӧрис — деп, ол темдектеген. — Ӱймендий ыраак јурттар аҥылу ајару некейт. Ыраак ла оогош јурттарда јадар јарамыкту айалгалар тӧзӧӧр амадула олорды ӧскӱрериниҥ программазын бӱдӱрери Ӱйменнеҥ башталат. Мында тӧс учурлу јонјӱрӱмдик объекттер јаҥыртылган – школ, балдардыҥ сады, сууӧткӱш ӧткӱрилген, суу јайылганынаҥ ӱрелген ӱч кӱр орныктырылган. Бис ончо молјуларысты бӱдӱрип койорыс».

Јурттыҥ эл-јоны башчыга клубты јазаарына болушсын деп баштанган. Башчы јуук ӧйдӧ ол јазалар деп бӱдӱмјилеген.

Башчы оноҥ ары кайралдар табыштырган. Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Быйанду самаразын ФАП-тыҥ јааны Елена Богомолова ла «АлтайУниверсалСервис» ООО деп подрядный организацияныҥ директоры Евгений Кириченко алган. Баалу сыйла (планшет) Ӱймендеги школдыҥ тогузынчы клазыныҥ ӱренчиги Анастасия Крюкова сыйлаткан. Онойдо ок ФАП-ка компьютер садып аларына 30 муҥ салковойдыҥ сертификады берилген.

Jӱрӱмде керектӱ объекттер ачылган

Тунјы јуртта дезе јаҥыртылган бир турада фельдшерско-акушерский пункт, јурт клуб ла библиотека ачылган ла олордыҥ ачылтазында Александр Бердников база турушкан.

«Јылдыҥ бажында мен Тунјыга келеримде, јурт улус болуш сураган. Мында кижиге кӱнӱҥги јӱрӱминде керектӱ объекттер болбогон — ФАП јок, клубка ремонт керектӱ болгон. Бис бу сурактардыҥ аайына чыгарга, республикан бюджеттеҥ 10 млн салковой берер јӧпкӧ келгенис» — деп, ол айткан. Ороонныҥ президенти Владимир Путин Федерал Јуунга баштанузында 100-теҥ 2000-га јетире эл-јонду јурттарда ФАП-тар ла врачту амбулаториялар болоры керегинде айткан. «Иштер кӱӱк айда башталган, эмди мында јепселген актовый залду јап-јаҥы клуб ла фельдшерско-акушерский пункт ачылды. Онойдо ок бис айландыра јерди база јарандырдыс. Бӱгӱн улуска сӱреен керектӱ комплекс турат» — деп, башчы айткан.

Чаган айдыҥ учындагы туштажуда эл-јон Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда корогондорго кереес тургузар суракты база кӧдӱрген болгон. Ол тудулган ла быјыл кӱӱк айдыҥ 9-чы кӱнинде кӧдӱриҥилӱ ачылган. «Бу јерлердеҥ фронтко 140 кирези кижи атанган, олордыҥ тал-ортозы кайра јанбаган. Бу кереес олордыҥ келер ӱйеге артырган ат-нерезиниҥ эземи болуп јат — деп, тергеениҥ башчызы темдектеген. — Бӱгӱн јаан эмес, 300 кижи јуртап јаткан Тунјы јуртта јӱрӱмге јарамыкту айалгалар тӧзӧлгӧн. Эмди тура ФАП-та иштейтен медишчиниҥ сурагы ачык артат. Бис бери специлистти кычырадыс, ого јадар тура берип јадыс, тура јаан эмес те болзо, бастыра јанынаҥ јеткилделген – изӱ суулу, тӧс јылыдар системалу. Мен су-кадыкты корыырыныҥ министерствозына јуук ӧйдӧ бу сурактыҥ аайына чыгып койоры јанынаҥ јакылта бергем».

Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Быйанду самаразы јурт клубтыҥ техишчизи Наталья Пьянковага ла «Чойдогы жилищно-коммунальный ээлем» ООО деп подрядный организацияныҥ прорабы Виктор Карюгинге табыштырылган.

Онойдо ок Чойдогы школдыҥ 11-чи клазыныҥ ӱренчиги Дарья Апасовага ла 4-чи клазыныҥ ӱренчиги Федор Тырышкановко планшеттер сыйлалган. ФАП-ка компьютер аларга 30 муҥ салковойдыҥ, јурт клубка мультимедийный јепсел садып аларга 100 муҥ салковойдыҥ сертификаттары берилген.

Сейкада Культураныҥ jаҥы туразы

Тергеениҥ башчызы Александр Бердников Сейка јуртта Культураныҥ туразыныҥ ачылтазында туружып, јурттыҥ эл-јонына баштанып айткан: «Культураныҥ мындый туразы ачылганы – јуртка, ончо аймакка јаан учурлу керек. Туулу Алтай јайалтарыла јарлу, эмди олорды ӧскӱрер, јӧмӧӧр, јакшынак байрамдар ӧткӱрер ӱзеери аргалар кожулган. Сейканыҥ ла аймактыҥ культура јӱрӱми јаҥы тебӱ алынат. Эҥ учурлузы – бистиҥ јашӧскӱримге бош ӧйин тузалу ӧткӱрерге сый эдилгени. Эмди Сейканыҥ эл-јоны амыраар ӧйин јакшы айалгада ӧткӱрип, кеендикле таныжар аргалу болор».

Культураныҥ туразы «Јурт јерлердиҥ турумкай ӧзӱми» деп федерал адылу программала тудулган. Россия Федерацияныҥ башкарузыныҥ јакааныла, Алтай Республикага бу объектти тударына субсидия берилген. Оны тударына текши тооло ончо бюджеттердеҥ 53,9 млн салковой акча чыгарылган.

«Россияда калганчы ӧйдӧ Россия Федерацияныҥ президенти В. В. Путинниҥ башкарганыла, су-кадыкты корыырында, ӱредӱликте јонјӱрӱмдик ууламјылу кӧп керектер бӱдӱп туру, бӱгӱнги кӱнде культураны ӧскӱрерине јаан ајару эдилет. Текши ороондо јаҥы јурт клубтар, эмдиги ӧйдиҥ кинозалдарын тудары – ол эл-јонныҥ јӱрӱмин јарандырар политиканы бӱдӱрериндеги ээчиде алтамдар» — деп, Александр Бердников темдектеген.

Кӧдӱриҥилӱ айалгада кайралдар табыштырылган. Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Быйанду самаразыла Культураныҥ туразыныҥ јааны Светлана Попова ла балдардыҥ кеендигиниҥ Чойдогы школыныҥ хорло преподаватели Наталья Юрьева кайралдаткан. Планшеттер Сейканыҥ школыныҥ јетинчи клазыныҥ ӱренчиги Софья Митрофанова ла 10-чы класстыҥ ӱренчиги Дарья Цветкова сыйлаткан. Онойдо ок Культураныҥ туразына видеокамера аларга 50 муҥ салковойдыҥ сертификады сыйлалган.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина