Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Кӱлер «Орфей» jаҥы jеҥӱлерге кычырат

04.12.2018

Россияныҥ «ТЭФИ-регион» деген конкурсыныҥ телевизионный кайралыла «Эл Алтай» ГТРК-ныҥ ла јиит режиссер Михаил Кулунаковтыҥ ӧмӧлик ижи — «Изгородь» деген фильм кайралдаткан.

Кӱлер «Орфейле» кайралдаткан «Изгородь» деген фильмниҥ продюсери Татьяна Кончевала, режиссеры Михаил Кулунаковло  кӱчӱрген айдыҥ 30-чы кӱнинде пресс-конференция ӧтти.

Татьяна Кончева пресс-конференцияны ачып тура, бисте бӱгӱн јаан байрам деп айтты. Нениҥ учун дезе биске јайалталу режиссер Михаил Кулунаковтыҥ солун ла  јилбилӱ ӱлекериле иштеер јарамыкту арга келишкен деген. Јиит ле ичкери јолы јаан режиссер мынаҥ озо калыктар ортодогы ла Россия кеминде ӧткӧн кӧп тоолу кӧрӱ-маргаандардыҥ јеҥӱчили, лауреады деп айдар керек.  Бу кӧрӱ-маргаанда ол эҥ бийик кайралла телекӧрӱлте, журналистика бӧлӱгинде кайралдаткан деп айдарга јараар.

«Бу кайралды кинематографияныҥ «Оскар» деген эҥ јаан кайралыла тӱҥдештирерге јараар. Биске Россияныҥ «ТЭФИ-регион» деген сыйы бистиҥ телекӧрӱлтениҥ ижин бийик ле јолду баалаганы – деп, Татьяна Анатольевна айтты. –Быјылгы 21-чи «ТЭФИ-регион» деген бастырароссиялык телевизионный кӧрӱ-маргаанга 550-неҥ ажыра јайаан иш келген. Кажы ла телекомпания бойыныҥ талдама деген иштерин аткарган. Кӧрӱ-маргаанныҥ  финалына оныҥ 150 туружаачызы кирген. Олор ончозы јеҥӱчилдерди кайралдаар чӱм-јаҥга учурлалган залда јуулып, ӧкпӧӧриштӱ,  кӧдӱриҥилӱ айалганы энчикпей сакыган. Јеҥӱчилдерди кайралдаары эҥ бийик кеминде ӧткӧн. Бистиҥ сыйыс эҥ ле учында болгон. Јаҥжыкканы аайынча бийик сыйлар јеҥӱчилдерге эҥ ле учында табыштырылат.

Кӧрӱ-маргаанга «Телевизионный художественный фильм/сериал» деген ууламјы јуук ӧйлӧрдӧ кийдирилген. Кайралдаарыныҥ ӧйинде ӱч тӧс јеҥӱчилдерди јаан экранда кӧргӱскен. Качан Алтай Республика, «Изгородь» деген сӧстӧрди угала, јӱрекке, кӧгӱске батпас сӱӱнчи, оморкоду  Алтай Республика, Михаил Кулунаков, ӧмӧ-јӧмӧ иштеген јайаандык ӧмӧлик учун  болды».

Куучын-эрмекти оноҥ ары Михаил Кулунаков улалтты: «Бис экранга чыгаргадый алтай ӧзӧктӱ јайаан ишти узак ла бедирегенис. Эки јыл  мынаҥ кайра сакыбаган јанынаҥ колыма бичиичи Јыбаш Каинчинниҥ «Чеден» деген   куучыны  кирген. Мен  оны сӱрекей лапту кычырдым.  Куучынды киного согорго јараар ла эптӱ деп кӧрдим. База узак ла санандым, шӱӱдим. Бу ишти недеҥ баштаарын  бастыра јанынаҥ кӧрдим.

Учурал бойы ла келиже берген. Мен Татьяна  Анатольевнага шӱӱлтеле баштандым. Ол бу ишле ол ло тарый јилбиркеген ле јӧпсинген. Шак онойып, бу ӱлекерди јаан јолго чыгарганыс. Иш баштапкы ла кӱннеҥ ала јеҥил барган. Актерлор до бисле иштеерге јӧпсинген. Бу јайаан иште Боочыныҥ, Куладыныҥ эл-јоны тыҥ јӧмӧгӧн, акту кӱӱндеринеҥ болушкан.   Киноны кочкор айда сокконыс».

Ӧмӧ-јӧмӧ иштеген јайаандык ӧмӧлик бу ижин «ТЭФИ-регион» деген кӧрӱ-маргаанныҥ «Худфильм/сериал» деген ууламјыга чыгарар деп бирлик шӱӱлтеге келген. Мынайып, јаан ла каруулу, јилбилӱ иш башталган.  Кӱӱк айда олор киноныҥ монтажын тӱгескен. Оныҥ кийнинде  јайалталу звукорежиссер Эрелдей Бештинов ижин баштаган.

Продюсердиҥ темдектегениле, Михаил Кулунаков,  Олег Култуев,  Эрелдей Бештинов, Эзей Бештинов Санкт-Петербургта киноныҥ ла телевидениениҥ государственный университедин божоткондор.  Олор бийик технический ӱредӱлӱ, бойыныҥ ижиниҥ устары.

Актерлор до бу ишке келиштире талдалган. Фильмде турушкандардыҥ тоозында Ногон Шумаров,  Айдар Унатов, Марина Тохтонова, Игорь Тазранов, Алексей Синьков, Николай Багыров,  Александр ла Ирина Маймановтор ло оноҥ до ӧскӧ актерлор турушты. Јурттардыҥ эл-јоны, актерлор съемочно-технический бӧлӱк јаан ишти бийик кеминде бӱдӱрген.

«Изгородь» деген киноныҥ режиссерыныҥ темдектегениле, ГТРК-ныҥ съемочный группазыныҥ операторлоры байлык ченемелдӱ. Оператор Алексей  Суйманаковтыҥ чыккан-ӧскӧн јери Јабаган јурт. Ол тӧрт баланыҥ кару адазы. Алексейдиҥ аргалары јаан,  кандый ла суракта јолду шӱӱлтени чӱрче ле айдып ийер. Ол бойыныҥ ӧйинде тележурналист Айсулу Кыйгасовала «Бугузун» деген киноны согуп, байгалу баштапкы јерге чыккан эди.

Михаил Кулунаковтыҥ эш-нӧкӧри Ольга «Изгородь» киноныҥ операторы болуптыр. Ол Санкт-Петербургта  киноныҥ ла телевидениениҥ госуниверситединде оператор деген бийик ӱредӱ алган. Михаил ла Ольга 2007 јылдаҥ ала ӧмӧ-јӧмӧ, бирлик кӱӱн-тапла, амадула бедиренип, једимдӱ иштегилейт. «Изгородь» киноныҥ режиссеры инженер Евгений Туденевтиҥ ижин база бийик баалады. Бу јииттиҥ билбези-этпези јок, бир сӧслӧ, тыҥ ус.

Татьяна Кончеваныҥ айтканыла, кӧрӱ-маргаанныҥ окылу жюризи бирлик кӱӱнле солун ишти баалаган.  Јеҥӱчилдер болуп чыккан база эки иш – хакас ла башкир телекӧрӱлтелердиҥ јайаан иштери. Олор тыҥ телеканалдар, улай ла јаан кӧрӱ-маргаандарда туружат.

Солун киноныҥ продюсери Мӧндӱр-Соккон, Экинур, Кан-Оозы јурттардыҥ эл-јонына јерге батпас алкыш-быйанын акту кӱӱнинеҥ айтты. Јайаан ӧмӧлик «ТЭФИ-регионды» аларга, ыраак јолго атанардаҥ озо бу јурттарда киноны кӧргӱскен.

«Бис мынаҥ ары бичиичи И. В. Шодоевтиҥ «Кызалаҥду јылдар» деген романы аайынча «Аргымак» деген кино согоры јанынаҥ сурактарды шӱӱжедис — деп, Т. Кончева  айтты. – Бу кинолентаныҥ чыгымдары јаан болоры јарт. Ӧткӧн тӱӱкилик чакты толо кӧргӱзер керек. Ондогы ӧткӧн калапту јуу-согуштарды чындык кӧргӱзери, керектӱ кеп-кийимдерди ӧйгӧ келиштире белетеери кайда. Ол толометраж кино болор учурлу. Кӧп акча-манат керек болор.

Бис бу «Изгородь» деген киноны аймактарда, онойдо ок эл театрдыҥ кинозалында кӧргӱзерис. Јуулган акча-манат бистиҥ кинематографияныҥ ӧзӱмине, онойдо ок јаан киноны согорына  јӧмӧлтӧ болор».

«Кино алтай тилле ӧткӧн, субтитрлӱ.  Мен мында эмеш кубулталар эткем – деп, режиссер   јартады. – Кинодо адазыныҥ ла уулыныҥ колбулары, аайлашпастары, олордоҥ чыгары, бӱгӱнги кӱнниҥ јӱрӱмдик сурактары. Оныҥ учун кезик сӱр-кеберлерди солыдым, туура алып салдым. Мениҥ амадум тӧс ајаруны адазыныҥ ла уулыныҥ колбуларын чыгара тартары болгон. Бу куучында христиан јаҥныҥ темдектери сӱреен кӧп. Бичиичи бойыныҥ куучынында, онойдо ок ӧскӧ дӧ куучындарында текшикижиликтиҥ сурактарын кӧдӱрет.  Айдарда, Европаныҥ кӧрӧӧчилерине бу кино кӧксине, јӱрегине јуук ла таныш».

Продюсердиҥ темдектегениле, јиит режиссер Михаил Кулунаковтыҥ   «Изгородь» деген кинозы 2018 јылдыҥ турултазыла Россияныҥ эҥ артык кыскаметражный кинолорыныҥ тоозына јолду кирген. Бу киноны Венада ӧдӧтӧн јаан кӧрӱ-маргаанга чыгарары јанынаҥ јакшы солун болды.

Татьяна Анатольевнаныҥ айтканыла, Михаилдиҥ ичкери јолы јаан, аргалары артыгынча.  Јуук ӧйдӧ база ла  јакшы иштериле сӱӱндирер.

К. ПИЯНТИНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина