Алтайдын Чолмоны

Килемјиге ачык јӱректер

07.12.2018

Тӱгенип јаткан 2018 јыл орооныста Бойыныҥ кӱӱниле иш-керектер ӧткӱрерге белендердиҥ (волонтерлордыҥ) јылы болуп јат. Горно-Алтайскта П. В. Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда оныҥ јабылтазына учурлалган кӧдӱриҥилӱ јуун башкӱн ӧтти.

Бир јыл кайра бу ла кӱнде Россияныҥ Президенти Владимир Путинниҥ «Россия Федерацияда Бойыныҥ кӱӱниле иш ӧткӱрерге белендердиҥ (волонтерлордыҥ) јылын ӧткӱрери керегинде» јакааны чыккан болгон. «Јуук улузын кичеери, јалакай кӱӱн, тӱбекке тӱшкенге бастыра албатыла болужары, Тӧрӧлине чындык болоры — бу ончозы орооныстыҥ албатызыныҥ аҥылузы» — деп, В. Путин темдектейт.

Тергеебистиҥ кӧдӱриҥилӱ јуунда јуулган эҥ јаркынду улузын АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Наталья Екеева уткыды. Оныҥ айтканыла, ӧдӱп јаткан јылда тергеебисте бойыныҥ кӱӱниле иш ӧткӱрерге белендердиҥ кыймыгузы анчада ла тыҥ тебӱ алынды.  Волонтерлордыҥ ижин баштап апарып јаткан Алтай Республиканыҥ јашӧскӱримниҥ политиказы, јуучыл-тӧрӧлчи таскаду ла граждандарды черӱге белетеери аайынча тӧс јеринде ДобРАцентр тӧзӧлгӧн. Ол тергеедеги эки муҥнаҥ кӧп волонтерлордыҥ 73 тӧзӧлмӧзиниҥ ижин башкарат.

Волонтерлор — јӱректери килемјиге ачык улус. Олор су-кадыкты корыырында, јонјӱрӱмдик корулашта, культурада, спортто, ӱредӱликте, башка-башка јерлер јазаарында, ар-бӱткенди корыырында ла оноҥ до ӧскӧ кӧп керектерде бойыныҥ кӱӱниле эрчимдӱ туружып, болужын јетиредилер.

Ого ӱзеери, республикада Јеҥӱниҥ волонтерлорыныҥ ижи база бийик кеминде. Олор орооныстыҥ учурлу керек-јарактарында, ӱлекерлеринде јаантайын туружат (Мӧҥкӱлик полк, Георгиевский лента). Тергеебисте анчада ла экологиялык корулаштыҥ волонтерлорыныҥ ижи јаан учурлу. Олор башка-башка јерлер сайын экспедициялар баштап, «Кызыл бичикке» кийдирилген тындуларды, ӧзӱмдерди корыырында эрчимдӱ туружат. Национальный парктарга ла заповедниктерге олор јаан јӧмӧлтӧ. Темдектезе, быјыл јайгыда волонтерлор Алтын Кӧлдиҥ јарадындагы аламаларлу садты, Беле јурттагы кордонды јазаар, кӧлдиҥ јарадын ла тӱбин сӱрее-чӧптӧҥ арчыыр иштер ӧткӱрдилер.

Медициналык, кибер- ле билелик волонтерствоныҥ ижи башталып, улуска болуш јетирилер аргалар там элбеди.

 Бу кыймыгуда бир кӱӱнле бириктирилген улустыҥ ижи-тожы, ӱредӱзи кандый ла дӱдӱмдӱ болуп јат. Бойыныҥ кӱӱниле иш ӧткӱрерге белендердиҥ јаштары да башка-башка. Эҥ јиит волонтерго 18 те јаш толбогон, јаан да јашту омок болушчылар бу бийик учурлу кыймыгуда эрчимдӱ иштейт. Онойып, республиканыҥ ӱч кижизи «мӧҥӱн» волонтерлордыҥ (50 јаштаҥ ашкан) бастырароссиялык форумында баштапкы катап туружып келди. «Мӧҥӱн» волонтерлорго јӱзӱн-јӱӱр иштерде болужарыла коштой, кӧп јаҥы улусла таныжар, јондык јӱрӱмде туружар, тузазын јетирер јакшынак арга берилет.

Јылдыҥ ла республикада  бойыныҥ кӱӱниле иш ӧткӱрерге белен болгоныныҥ школы иштейт. Кӱӱнзеген улус бого келип, кандый ууламјы олорго келижерин, улуска кандый јанынаҥ болужып јӱрерге турганын чокымдап, болушты канайда јетирерине ӱренет.

Јыл туркунына волонтерлор кӧп тоолу керек-јарактар, иштер бӱдӱрген. Олордыҥ турулталарыла «Доброволец Республики Алтай» деген кӱндӱлӱ темдекле Јеҥӱниҥ волонтерлоры Максим Еркияшев ле Эркелей Мешлова, «Солоҥы» тӧзӧлмӧниҥ волонтеры Оксана Фоменко кайралдаттылар. Онойдо ок кӧдӱриҥиде «Хрустальное сердце Алтая» конкурстыҥ јеҥӱчилдери адалды ла олорго сыйлар табыштырылды:  «Добровольческая семья года» номинацияда — Кош-Агаш аймактаҥ Беленировтордыҥ билези; «Добровольческая акция года» — Ольга Стафиевская, Турачак аймактагы волонтерлордыҥ «Кто, если не мы» деп  кыйымыгузыныҥ башкараачызы;  «Образовательная программа года в сфере добровольчества» — ГАГУ-ныҥ психолого-педагогикалык факультединиҥ «Вместе в жизнь» деген кыймыгузы; «Добровольчество в средствах массовой информации» — Анна Бедарева, студенттердиҥ ГАГУ-дагы «Гусь ТВ» телекӧрӱлтезиниҥ корреспонденти; «Корпоративное добровольчество» — Турачактагы «Новэкс» ООО-ныҥ бӧлӱги. «Доброволец года» деген республикан конкурстыҥ јеҥӱчилдери болуп бойыныҥ номинацияларында «Молодые – Молодым!» биригӱниҥ башкараачызы Анастасия Подкорытова, Горно-Алтайсктыҥ ветерандарыныҥ совединиҥ турчызы Екатерина Красавина, «Воспитанники комсомола – мое Отечество» јондык тӧзӧлмӧниҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ башкараачызы Укмет   Альпимов, Чойдогы школдыҥ «Чистоголики» ӱлекериниҥ туружаачызы Алена Павлова, «Доброе сердце» кыймыгуныҥ башкараачызы Лилия Шелегина, Шабалин аймактыҥ јонјӱрӱмдик јӧмӧлтӧ аайынча башкартузыныҥ јааныныҥ ордынчызы  Татьяна Чеконова, Чойдогы школдыҥ ӱренчиги Надежда Чичинова чыккан. «Экстремизму.NET» деген баштапкы республикан конкурстыҥ јеҥӱчили болуп Горно-Алтайсктагы М. З. Гнездиловтыҥ адыла адалган политехнический колледжтиҥ ӱренеечизи Бектур Ороев чыкты. Кӧдӱриҥиниҥ туружаачыларына  башкаруныҥ адынаҥ олордыҥ агару ижи учун база катап јаан быйан ла мындый иштер качан да токтодылбазына ижемји айдылды. Волонтердыҥ јылына учурлалган кӧдӱриҥӱ «#ЯВолонтер. Истории неравнодушных» деген фильмниҥ кӧрӱзиле тӱгенди.

Текши ороон ичинде бойыныҥ кӱӱниле ӧткӱрилген килемјилик иштердиҥ  турулталары јаҥжыкканы аайынча Москвада форумда шӱӱжилет. Быјыл бу бежинчи форум баштапкы катап албатылар ортодо кеминде ӧткӱрилет. Јуун Волонтердыҥ национальный ла телекейлик кӱнине келиштирилген (јаҥар айдыҥ 5-чи кӱнинде окылу темдектелет).

Бу јаан байрамда Россия Федерацияныҥ бастыра тергеелеринеҥ ле 120 ороонноҥ 15 муҥнаҥ ажыра волонтерлор турушкан. Анда Алтай Республиканыҥ адынаҥ килемјиге ачык јӱректӱ 14 волонтер турушты. Бийик кӱӱн-санаага алдырткан јерлештерис форумныҥ јаркынду элестериле, ол керегинде јилбилӱ куучындарыла телефон ажыра ӱлештилер.

Делегацияныҥ башкараачызы Эркелей Бекинаныҥ айтканыла, «Тузалу программа» аайынча волонтерлор тӧс каладагы башка-башка јондык учурлу јерлерге (эмчиликтерге, баланыҥ тураларына ла о. ӧ.), килемјиниҥ кӱреелерине барып, болуш јетирер кажы ла ууламјыныҥ аҥылуларыла таныштылар. Онойдо ок кажы ла бӧлӱкте баш эксперттер олорго мастер-класстар кӧргӱскен, ӱредӱлӱ куучындар, шӱӱжӱлер ӧткӱрилген. Јерлештерис форумныҥ кажы ла туружаачызы ижине керектӱ, јарамыкту ченемел алганын темдектедилер. Республиканыҥ делегациязыныҥ турчыларыныҥ тӧртӱзине «Волонтердыҥ јылыныҥ» дирекциязы агару ижи учун Быйанду самаралар табыштырды.

Форумда волонтерлорды РФ-тыҥ тыш керектер аайынча министри С. Лавров, су-кадыкты корыырыныҥ министри В. Скворцова ла о. ӧ. чыгартулу улус уткыды.   Калганчы кӱнде Тош ӧргӧӧниҥ сценазына волонтерлорды уткыырга ороонныҥ президенти Владимир Путин  чыккан. Ол форумныҥ туружаачыларына быйанын айдып, волонтерлордыҥ ижи јаҥыс ла олордыҥ бойына ла болуш јеткен улуска јарамыкту эмес, је онойдо ок бастыра албатыга орооныс иженчилӱ болгонын кӧргӱскениниҥ јаан учурын темдектеди.  Байрамныҥ учында орооныстыҥ јарлу артисттери Полина Гагарина, Егор Крид, Мот, Клава Кока ла ӧскӧлӧри де туружаачыларга јаркынду, ундылбас ойын-концерт сыйлады.

Быјыл килемјиниҥ бу кыйымыгузына орооныстыҥ база 14 млн кижизи кирген. Форумныҥ бийик сценазынаҥ «Волонтердыҥ јылы» тӱгенгениле болушту иш токтобозы, государстволык программалар, ӱлекерлер мынаҥ да ары эрчимдӱ иштеери, јӧмӧлтӧ улалары темдектелди.

Э. КУДАЧИНА