Президенттиҥ грант јӧмӧлтӧзиле

22.01.2019

Пазырыктыҥ корумдарында 90 јыл мынаҥ озо ӧткӧн казынты иштер Алтайыстыҥ ады-чуузын телекей кемине чыгарып, оноҥ бери чак кире ӧйгӧ кайкал болуп артканча.

Ас тоолу телеҥит калыктыҥ «Кӱн» деген биригӱзи Горно-Алтайсктагы госуниверситетле, анайда ок Санкт-Петербургтагы Эрмитажла кожо Улаган аймактыҥ јериндеги бу јебрен корум-кургандардыҥ јерин јазаары аайынча ӱлекер белетеп, Президенттиҥ грантын ойноп алган болгон. Ӱлекер аайынча эдилип турган иштер керегинде «Кӱн» биригӱниҥ башкараачызы, Алтай Республиканыҥ Аҥылу коруда болгон ар-бӱткендик јерлериниҥ (ООПТ) дирекциязыныҥ «Ак Чолушпа» бӧлӱгиниҥ башкараачызы Алена МАИКОВА куучындайт.

–Грант аайынча иштер 2018 јылда башталган ла быјыл кӱскиде тӱгенер. Ӧткӧн јылда бис корумдар јаткан јерди, кӧлӱктер кирбезин деп, јол јанынаҥ чедендегенис. Бу кереести кӧрӧргӧ келген, Кату-Јарыктыҥ ажузын ажып, Чолушман ӧзӧккӧ барып турган јорыкчылар јылдаҥ јылга кӧптӧйт. Корумдар јаткан јерди јазаары аайынча эскиз-пландар белетелген. Темдектезе, казылган ончо беш корумды бийиктеҥ ајарып кӧрӧр јерди быјыл јазаарыс, Кабак-Тайга, Кыскашту-Ойык деген байлу тууларыс кӧрӱнип турган јараш јер талдалган. Келген улус кереестерле таныжар аншлаг-јетирӱлер белетелет. ГАГУ-ныҥ ла Эрмитажтыҥ билим ишчилери, студенттер былтыр јайыла мында иштеген. Казылган корумдардаҥ јебрен тӧҥӧштӧр чыгарылган. Бу билим ле шиҥжӱ иштер быјыл оноҥ ары улалар.

Анайда ок бир корумныҥ орозын јаап, озогы бӱдӱмин орныктырары темдектелген. Бу сӱрекей јаан иш, техника јогынаҥ эдер арга јок. Келишсе, соҥында арткан тӧрт јаан корумды орныктыра јабар амаду бар.

Быјыл јайгыда Пазырыкта археологиялык казынты иштердиҥ 90 јылдыгына учурлалган билим-практикалык конференцияны ӧткӱрери темдектелген. Ондо ок ӱлекерле таныштыру-презентация ӧдӧр. Культуралык ла тӱӱкилик энчи аайынча федерал департамент, билим учреждениелер, А. В. Анохинниҥ адыла адалган республикан музей, АР-дыҥ эл политика аайынча комитеди, Улаган аймактыҥ башкартузы бу конференцияда туружар кӱӱнин угускан.

–Пазырыктыҥ корумдары јаткан јер «Ак Чолушпа» деген ар-бӱткендик парктыҥ јерине кирип, тергеелик учурлу аҥылу коруда болгон јер болуп јат, ондый ба?

– Эйе. Бойыныҥ ӧйинде «Ак Чолушпа» парк «Кӱн» деген биригӱниҥ баштаҥкайыла тӧзӧлгӧн болгон. Республикан ООПТ-ларга бюджеттеҥ чыгарып турган акча аргазы јок ас учун бис ар-бӱткендик парктыҥ јеринде керектӱ иштер ӧткӱрерге јӱзӱн-башка конкурстарда туружадыс. Мынайда Чолушман ӧзӧктӧ иштер эдилген болгон. Пазырыктыҥ корумдары јаткан јерди јазаарга 2016 јылдаҥ бери иштеп келгенис. Алты јылдыҥ бажында Президенттиҥ грантыныҥ акчазы келиже бергени јаан арга болды. Је бу эдилип турганы иштиҥ јӱк башталганы деп айдарга јараар. Пазырыктыҥ корумдарын ачык теҥериниҥ алдындагы музей эдип јазаар иш эмди де кӧп.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина