Алтайдын Чолмоны

Кожоҥчы јӱректӱ кыс

25.01.2019

Бӱгӱнги бистиҥ айылчыбыс — јууктарда тӧзӧлгӧн лӧ оноҥ бери јерлештерис ортодо ло ороон кеминде јарлу боло берген «Улала» деп кӱӱлик ӧмӧликтиҥ туружаачызы майман сӧӧктӱ Айсура МАЙЧИКОВА.

Адазы Андрей Майчиков «Эл Алтай» телерадиокомпанияда инженер, энези Оксана Михайловна республикан гимназияда ӱредӱчи болуп иштейт. Карындажы Айастан 8-чи класстыҥ ӱренчиги. Айсура Горно-Алтайскта чыккан-ӧскӧн дӧ болзо, бойын, адазы чылап, Каракол ичинде Кулады јурттаҥ деп чотойт.

Тургуза ӧйдӧ Айсура Москвада юристтиҥ ӱредӱзи аайынча коммерциялык тӧзӧлмӧдӧ иштейт. Ол ок ӧйдӧ аспирантурада ӱренет. Ишти ле ӱредӱни келиштирерге кӱч те болзо, алдынаҥ бери эрчимдӱ јӱрӱмге таскап калган кыс бастыра ченелтелерди једимдӱ ӧдӱп чыгат. Кажы ла кижиде ижинеҥ башка јилбӱлер база болор керек деп айдат. Ижи ле ӱредӱзине ӱзеери оныҥ јаан сӱӱжи — ол кожоҥдооры.

Кожоҥдоорын ол јаштаҥ ала сӱӱген. Јуук улузына концерт кӧргӱзери тӧрт јаштуда ла башталган. Садикте де ончо байрамдарда кӱӱнзеп кожоҥдоп туратан. Баштамы класстарда каланыҥ 9-чы таҥмалу школында ӱренип тура, Айсура бойыныҥ баштапкы кӱӱлик ӱредӱчизине туштап, јайалтазын ачып, улалткан деп айдарга јараар. Ол эмди де Галина Владимировна Твердохлебке быйанду јӱрет.

Онойдо ок нак билези оны бастыра баштаҥкайларында јӧмӧп, кӱӱнин ӧчӱрбей, чылаазыны јоктоҥ кеп-кийимдер шидеп, ары-бери тартып јӱретени, ада-энезиниҥ тем-јозогы Айсураны јӱрӱмде чыдамкай, иштеҥкей, јалакай, улуска ачык-јарык болорына ӱреткен.

Ол республикан гимназияда ӱренип турала, «Сургал» конкурста, кийнинде Томск, Москва калаларда бийик ӱредӱге ӱренген ӧйлӧринде де јаантайын башка-башка керек-јарактарда кожоҥдоп, кӱӱлик ӱлекерлерде туружып туратан.

Айсура нӧкӧрлӧриле кожо тӧзӧгӧн кӱӱлик ӧмӧлик ороондо элбеде јарлу «Јаҥы јылдыс» деп јаан конкурста 2018 јылдыҥ учында ла 2019 јылдыҥ бажында турушкан. Ол керегинде јаҥы таныжыс биске мынайда ачык-јарык куучындады:

—Кӱӱлик группабыстыҥ туружаачы-ларынаҥ Равиль Лировло бис школдоҥ бери таныш. Кӧрӱ-концерттерде, «Сургалда» туружып, туштажып туратаныс. Арутай Адаровло, Андрей Модоровло мен 2015 јылда Москвада танышкам. Бу ла ӧйдӧҥ ала бисти кӱӱге, кожоҥго јилбӱбис бириктирген, јууктада таныжып, најылажып баштадыс. Тӧртӱ студенттердиҥ башка-башка керек-јарактарында, јерлежӱлерде кожоҥдоп турар болдыс.

Андрей Модоров бис тӧртӱнеҥ, орустап айтса, эҥ ле «инициативный» деп айтсам, јастыра болбос. Ол сӱрекей јайалталу, элбек, ичкери кӧрӱмдӱ кижи. ВШЭ-де ӱренип турала, ондогы «Голос» деген ӱлекерде туружарга Андрейдеҥ јӧп, болуш сурап келип туратам. «Голосто» турушкан тушта ол меге гитарала ойноордо, мен Бейонсениҥ кожоҥын кожоҥдогом. Оныҥ ла кийнинде бис  каверлер (кандый бир кожоҥчыныҥ кожоҥын башка улус кожоҥдогоны, эмеш ӧскӧртӧ, башка тилле де болзо) бичип, кожоҥдоп баштаганыс. Андрей ле Равиль Москвада бойлоры лофтту (байрамдар, туштажулар, керек-јарактар ӧткӱрер кееркедип јазаган јаан кыптарлу «Аил Лофт» деген јер). Бис јаантайын ондо туштажып, куучындажып, солун санааларысла ӱлежетенис. Ондый туштажулардыҥ бирӱзинде јарлу «Despaсito» кожоҥго кавер бичилген, сӧстӧр чӱмделген, видео согулган, Интернетке салынган. Оны кӧп јерлештерис кӧргӧн болор.

Андрей кандый бир солун амаду-санаазын јӱрӱмге кийдирер ӱлекерлеринде турушсын деп, кожоҥныҥ сӧстӧрин бичижерге мени кычырып турганы меге јаан сӱӱнчи. Школ ӧйинде кӱӱлик школды јетире божотпогон до болзом, јӱрегим јаантайын кожоҥдоорына јӱткийт.

Бис тӧртӱниҥ јайаандык ижис јеҥил, эптӱ келижип турат. Ол, байла, уулдар јайалталу профессионалдар, килеҥкей, нак нӧкӧрлӧр болгоны, эдип јаткан керегисти акту кӱӱнистеҥ сӱӱп турганыс учун.

Москвада футболло Телекейлик чемпионат ӧдӱп турарда, меге «Звезда» телеканалдаҥ самара келген. Ондо каналдыҥ ишчилери Интернетте  каверлерисле јилбиркеп, бисти «Јаҥы јылдыс» ӱлекерге кычырып турган болгон. Мен Андрейге телефон согуп, шӱӱжип, уулдарла јӧптӧжип, конкурста туружар јӧбисти бердис.

Ӧмӧлигиске ат сананып турала, Алтайысла, тилисле колбулу ла ол ок ӧйдӧ орустап кычырарга, айдарга јеҥил болорына ајару эткенис. Онойып «Улала» деп ат табылган. Биске ол тӧрӧл калабыстыҥ озогы ады болот, башка укту угаачыларга — ол эҥ ле озо ӧткӱн, кожоҥдогон аайлу таныктар.

Равиль, Арутай, Андрей, мен — бис бой-бойысты тегин де јӱрӱмде јӧмӧп, болужып туратаныс. Је бу конкурста бис оноҥ јуук, нак боло бергенис. «Јаҥы јылдыска» бисти тергеебис талдап ийген эмес, конкурстыҥ тӧзӧӧчилери кычырган. Бу айалгала колбой, јарын-белде каруулу јӱк анчада ла меге уур, јаан болгон деп айдар керек. Јерлештерис бисти канай уткыгай не, нени айткай не деген санааркаш болгон ло… Је ӧмӧликте бой-бойыс, ада-энелерис, Москвада нӧкӧрлӧрис, кӧрӱш-таныш јерлештерис, кийнинде бӱткӱл тергеебис те бисти јӧмӧшкӧни, бис учун «оорыганы», јылу сӧстӧрин айтканы јаан ийде берип, конкурстыҥ баштапкы талдашту бӧлӱгин јакшы турулталу, тыҥ маҥзаарышты билдиртпей ӧткӧнис.

«Јаҥы јылдыстыҥ» тӧзӧӧчилери туружаачылардыҥ талдап алган он кожоҥынаҥ кажызын, качан кожоҥдоорын бойлоры талдап туратан эмтир. Баштапкы бӧлӱкте биске берилген кожоҥго алтайлап сӧстӧр бичип, албаты ойноткыларыстыҥ кӱӱзин кожуп, олорго кӧргӱзип, бойыстыҥ кӱӱнисле кожоҥдоорго суранарыста, конкурстыҥ тӧзӧӧчилери јӧпсинген эди. Экинчи бӧлӱкте кожоҥды, оны кӧргӱзер аайын продюсерлер бажынаҥ ала бойлоры белетеген.

Бу ӱлекерде турушканыс тузалу ла баалу ченемел болуп артар. Ондо бис кыска ӧйдиҥ туркунына јаан орооныстыҥ бастыра албатыларыла, олордыҥ культуразыла, јӱрӱмге кӧрӱм-шӱӱлтелериле таныжып алганыс деп айдарга јараар.

Тургуза ӧйдӧ бис ӱзебис Москвада јӱредис: Арутай  ӱренип турган, Равильде ле Андрейде бизнес, менде иш, ӱредӱ. Ӧй келиштирерге кӱч болот. Ого ӱзеери акча-манаттыҥ сурактары да бар. Је кӱӱге сӱӱжис, кӱӱнис тыҥ, оныҥ учун буудактарды ажыра алтап, јайаандык ижис улаларында алаҥзыбай јадым. Улуска да угуспаган, кожоҥдобогон белен кожоҥдорыс бар. Келер ӧйдӧ ижис эрчимдӱ, тӱжӱмдӱ, јерлештериске тузалу болорына иженедис.

***

Јаҥы таныжыс јииттерди ӧйди тузалу ӧткӱрзин, јаҥы билгирлерге јӱткизин, английский тилди јакшы ӱрензин деп кычырат. Айсура кычыраачыларыска бойыныҥ јӱрегин угуп, кӱӱнин кемге де јандыртпай, недеҥ де коркыбай, ичкери алтап, бойын ченеп кӧрӱп, јолын тапсын деп кӱӱнзейт.

Ол бисле бойыныҥ бир јаан амадузыла ӱлешти. Айсураныҥ сӱӱген байрамдарыныҥ бирӱзи Јеҥӱниҥ байрамы эмтир. Ол качан бирде Јеҥӱниҥ паркында јерлештерине, ветерандарга, јаандарына кереестиҥ јанына туруп, јӱректер томултар јакшы кожоҥ кожоҥдоорго амадайт.

Айсура, бис сеге бу агару амадуҥ бӱтсин, «Улаланыҥ» јайалталу јииттериниҥ јайаандык јолы мынаҥ да ары улалып, слерге сӱӱнчи экелип, албатыга керектӱ ле јилбилӱ болзын деп кӱӱнзейдис. Ачык-јарык куучын учун јаан быйан.

Э. КУДАЧИНА