Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Турулталар кӧрӱлген

05.02.2019

Чаган айдыҥ 25-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ ичбойындагы керектер аайынча министерствозыныҥ коллегиязыныҥ элбедилген јууны ӧткӧн. Анда ведомствоныҥ 2018 јылда ӧткӱрилген оперативно-служебный ижиниҥ турулталары кӧрӱлген.

Јуунда Россияныҥ МВД-зыныҥ наркотиктердиҥ ӧдӱштирӱзин шиҥдеери аайынча башкартузыныҥ јааны, полицияныҥ генерал-лейтенанты Андрей Храпов, АР-дыҥ ичбойындагы керектер аайынча министри Павел Гаврилин,  Эл Курултайдыҥ пред-седатели Владимир Тюлентин, башкаруныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Роберт Пальталлер, Алтай Республика аайынча баш федерал инспектор Дмитрий Колозин, тергеениҥ прокуроры Николай Мылицын, калан јуур федерал службаныҥ Алтай Республика аайынча башкартузыныҥ јааны Ольга Шмакова, Алтай Республикада кижиниҥ тап-эриктери аайынча чыдулу кижи Семен Шефер, республикан Ӱстиги јаргыныҥ председателиниҥ ордынчызы Валерий Сарбашев ле оноҥ до ӧскӧлӧри турушкан.

Республикан МВД-ныҥ 2018 јылда ижи керегинде тӧс докладты министр Павел Гаврилин эткен. Ол калганчы јылдарда тергеебисте каршулу керектердиҥ тоозы астап турганын темдектеген. 2018 јылда айалга база андый ла болгон. Каршулу керектердиҥ бастыра бӱдӱмдери аайынча, уур ла аҥылу уур каршулу керектердеҥ баштайла уурыларга јетире, кӧргӱзӱлер ортороссиялык ла Сибирьдеги федерал округта кеминеҥ јабыс болгон.

Оперативно-бедиреер ишти јаранды-рарына ууламјылалган тӧзӧмӧл лӧ практикалык керек-јарактар ведомствого каршулу керектерди ачарыла колбулу кӧргӱзӱлерди ол ло бийик кеминде артыргызар арга берген.

Министрдиҥ темдектегениле, 2018 јылда мобильный колбуныҥ аргаларын ла Интернетти тузаланып эткен уурылар, тоногон ло тӧгӱндеген учуралдар аайынча каршулу керектердиҥ аайы-бажына чыгары јанынаҥ иш јакшы ӧткӧн.

Наркотиктердиҥ јасакка келишпес ӧдӱштирӱзин болдыртпазы аайынча иштер јаантайын тӧс ајаруда болуп артат. Бу ууламјыда полицияныҥ ишчилери 276 каршулу керекти илезине чыгарган. Олордоҥ 183-и эмезе 66 проценти уур ла аҥылу уур каршулу керектердиҥ тоозына кирет. Кезик улус наркотиктерлӱ ӧлӧҥ-чӧп садып турала туттурткан учуралдар эки катапка кӧптӧгӧн. Республика ичинде бастыра 60 килограммнаҥ кӧп наркотический эдимдер, психотропный веществолор айрылган.

Полицияныҥ генерал-лейтенанты Андрей Храпов бойыныҥ куучынында 2019 јылда ичбойындагы керектер аайынча органдардыҥ алдында кандый тӧс амадулар тургузылганын, кандый сурактарга ӱзеери ајару эдер керек болгонын темдектеген.

Баштапкы вице-премьер Роберт Пальталлер мынайда айткан: «Республикада темдектелип турган каршулу керектердиҥ тоозы астаган. Ол тоодо уур ла аҥылу уур каршулу керектер 4,7 процентке астаган. Улус ӧлтӱргениле, гражданинниҥ су-кадыгына каршу јетиргениле, кижи албадаганыла колбулу каршулу керектер, тоноштор, квартиралардаҥ уурылар база киреленген. Мынызы МВД-ныҥ ишчилериниҥ эрчимдӱ ле турулталу ижин керелейт.

Јолдордо јеткер болбозын јеткилдеери Алтай Республиканыҥ тӧс кӧргӱзӱлериниҥ бирӱзи болуп јат. Не дезе, тергеебиске јыл туркунына 2 миллионноҥ ажыра туристтер келет. Олордыҥ кӧп сабазы бойлорыныҥ кӧлӱктериле келип јат. Оныҥ учун јолдордо јеткер болдыртпазы аайынча иштерди база да тыҥыдар керек.

Бисте ведомстволор ортодо чокым ла јарт ишмекчи колбулар тӧзӧлгӧн. Мыныҥ шылтузында ӧткӧн јылда эл-јонныҥ амырын корыырында кандый да бузуш темдектелбеген».

Парламенттиҥ спикери Владимир Тюлентин полицияныҥ ижинеҥ бистиҥ эл-јонныҥ корулалган текши сезими камаанду болгонын темдектеген.

–Республиканыҥ парламенти ле ичбойындагы керектер аайынча министерство ортодо колбулар чокым ӧмӧ-јӧмӧ ишке тӧзӧлгӧлӧнӧт. «Полиция керегинде» федерал јасак аайынча ичбойындагы керектер аайынча министр ведомствозыныҥ ижи керегинде јылдыҥ ла Эл Курултайда отчет эдет. Кезик сурактар аайынча МВД-ныҥ чыгартулу улузы ла республикан парламенттиҥ депутаттары кожо иштер ӧткӱрет.

Алтай Республикада оперативный айалга керегинде јетирӱдеҥ кӧрзӧ, айалга кем јок кеминде деп айдарга јараар. Бистиҥ оогош тергеебисте «Аҥылу уур каршулу керектер» деген графада «ноль» темдекти кӧрӧргӧ кӱӱнзеериҥ, је бир кезек шылтактардаҥ улам мынайда болбойт.  Је андый да болзо, каршулу керектердиҥ тоозы, эмеш те болзо, астап турганы сӱӱндирет – деп, спикер айткан.

Ол кӧп саба каршулу керектер эзирикке эдилип турган болбой деп айдып, эл-јон ортодо аракыдашты астадар керек, контрафактный ачу аш садарыла, аракыдашла тартыжары аайынча иштерди тыҥыткан соҥында, каршулу керектердиҥ тоозы да астаар болор деген.

Владимир Тюлентин јуунныҥ туружаачыларына 2019 јылдыҥ сыгын айында Алтай Республиканыҥ башчызына ла Эл Курултайдыҥ депутаттарына талдаштар ӧдӧрин айткан. Спикер полицияныҥ ишчилери јаҥжыкканы аайынча мындый ок јаан учурлу керек-јарактар ӧдӧр тушта кандый бир бузуштарды болдыртпай турганын темдектеп, олордыҥ бу ишти мынаҥ да ары бийик кеминде эдерине бӱткенин темдектеген.

«Кажыгар ла јылдыҥ бажында чокым амадулар тургузып, јылдыҥ учында олорго кыйалтазы јоктоҥ јединип алзын» – деп, ол кӱӱнзеген.

Коллегияныҥ јуунында кайралдар база табыштырылган. Россияныҥ МВД-зыныҥ наркотиктердиҥ ӧдӱштирӱзин шиҥдеери аайынча башкартузыныҥ јааны, полицияныҥ генерал-лейтенанты Андрей Храпов јиит полицейскийлерге баштапкы аҥылу званиелер берилгенин јарлаган ла ичбойындагы керектердиҥ органдарыныҥ јакшы иштӱ ишчилерине ведомственный кайралдар табыштырган.

Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла республикан полицияныҥ ишчилери Сергей Манатов ло Ирина Царева кайралдаткан. АР-дыҥ башчызыныҥ, АР-дыҥ башкарузыныҥ Быйанду самаразы Вячеслав Тельменевке табыштырылган.

Эл Курултайдыҥ Быйанду самаразыла Илья Артюхов, Станислав Кетов, Светлана Логачева ла Анжела Мамыева кайралдаткан.

Анайда ок кезик ишчилер РФ-тыҥ президентиниҥ Сибирьдеги федерал округтагы чыгартулу кижизиниҥ Кӱндӱлӱ грамотазын ла Быйанду самаразын, Алтай Республика аайынча МВД-ныҥ сыйларын алган.

Республикан МВД-ныҥ коллегиязыныҥ јуунында турушкандар кинологический службаныҥ тӧс јериниҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында база турушкан. Федерал бюджеттиҥ акчазына јазалган бу тӧс јер тергеебисте кинологический службаныҥ ӧзӱмине тебӱ берер учурлу. Анда тӧзӧлгӧн айалгалар ишчилерге де, служебный ийттерге де белетенижин тыҥыдар аргалар берер. Бу тӧс јерде анайда ок башка-башка укту ийттер ӧскӱрерине керектӱ айалгалар  тӧзӧлгӧн.

Алтай Республикада МВД-ныҥ служебный ийттериниҥ бириктирилген питомниги 1992 јылда тӧзӧлгӧн. Ол ӧйдӧҥ ала ичбойындагы керектердиҥ органдарыныҥ ишчилери службазын јеҥил эмес айалгаларда ӧткӧн.

Бӱгӱн  Алтай Республика аайынча МВД-ныҥ кинологический службазыныҥ тӧс јеринде јирме ӱч ийт службазын ӧдӧт. Олордыҥ кажызы ла бойыныҥ ууламјызы аайынча иштейт.  Анда от-алыжар немелер, наркотиктер бедиреерине ӱреткен ийттер бар. Кезик ийттер полицейскийлерге каршулу керекти изӱ тарый чечерге болужат. Профессионал полицейский ийтти таскадып аларга айлар туркунына тазыктырулар ӧткӱрер керек. Је эҥ учурлузы – ченемелдӱ кинологтор болор учурлу. Кинологический службаныҥ јаҥы ачылган тӧс јеринде ого керектӱ бастыра айалгалар бар.

Текши кеми бӱдӱн-јарым муҥ квадратный метрдеҥ  кӧп бу комплекске административный тура, хозяйственный комплекс,  јылу гараж, котельный ла кирпичтеҥ тудулган вольерлер кирет.

Аҥылу ајару ийттердиҥ су-кадыгына эдилет. Андагы ветеринарный клиникада эмдиги ӧйдиҥ јазалдары бар — рентген, УЗИ ле операционный стол. Служебный ийттерге курсак белетеер, олорды тазыктырар, јунар јерлер анда база бар.

Полицейский-кинологтордыҥ шӱӱлтезиле, кинологический службаныҥ јаҥы ачылган тӧс јери полицияныҥ ишчилериниҥ ижиниҥ турулталарын јарандырарына тебӱ берер.

К. ЯШЕВ

 

 

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина