Алтайдын Чолмоны

Программа — аймактардыҥ ӧзӱмине

22.02.2019

Горно-Алтайск калада 2017 јылдаҥ ала иштеп баштаган «Калада јарамыкту айалга тӧзӧӧри» деген программа бистиҥ республиканыҥ бастыра муниципал тӧзӧлмӧлӧринде быјыл база иштеп баштады.

«Бу программа — Россия Федерацияныҥ президентиниҥ бӱгӱнги ӧйдиҥ инфраструктуразыныҥ текшилей ӧзӱмин јеткилдеери аайынча чике јакылтазын бӱдӱрерин јеткилдеериле колбулу. Бистиҥ ороонныҥ кажы ла кижизиниҥ јадар айалгазы јарамыкту болорын јеткилдеерин государство аҥылу шиҥжӱде тудат. Бу куру сӧстӧр эмес, ол ӱлекер-программаны бӱдӱрери онызын јарт керелейт» — деп, Алтай Республиканыҥ башчызы Александр Бердников айткан.

«Калада јарамыкту айалга тӧзӧӧри» деген программаны Россия Федерацияныҥ строительство аайынча министерствозы «Единая Россия» партияныҥ баштаҥкайы, РФ-тыҥ Президентиндеги стратегический ӧзӱм ле тӧс ӱлекерлер јанынаҥ советтиҥ тӧргизиниҥ јакылтазы аайынча белетеген.

Аймактардыҥ тӧс јурттарында кандый јерлерди јарандырары јанынаҥ суракты јербойында јондык шӱӱжӱге чыгарып салгандар. Ол шӱӱжӱлер тушта келер јуук ӧйдӧ кандый јерлерди јарандырарын чокымдаарына эл-јон јаан јӧмӧлтӧзин јетирер аргалу, бу јанынаҥ јакшынак ченемел Горно-Алтайскта бар. 2019 јылда Алтай Республикага ол программала федерал бюджеттеҥ 65 миллион салковой акча чыгарылар, бу акчаныҥ 20 миллион салковойы јурт јерлердеги объекттерге ууландырылар. Кажы ла аймакка — 2 миллион салковойдоҥ.

Кандый јерлерди јарандырары аайынча јондык шӱӱжӱлер бир канча аймактарда ӧдӱп калган. Темдектезе, Оҥдой аймакта эки шӱӱлте шӱӱжилип кӧрӱлген: Оҥдой јурттыҥ тӧс тепсеҥин ле Культураныҥ туразыныҥ ары јанында улус амырайтан паркты јарандырары. Шӱӱжӱде турушкан јербойыныҥ улузы баштапкы шӱӱлтеле јӧпсинген: тӧс тепсеҥде јараш чеден ле отургыштар тургузары, кӧлӱктер турар јерди јарандырары темдектелет.

Кан-Оозында дезе ӱч ӱлекер шӱӱжилип кӧрӱлди. Шӱӱжӱге чыгарылган: культураныҥ ла амыраштыҥ паркында искусственный јерлӱ, балдар ойноор площадкалу, спортплощадкалу ойноор площадканы јарандырары; Молодежный оромдо спорттыҥ башка-башка бӱдӱмдерине керектӱ чедендӱ площадканы јарандырары; Жилмассив микрорайондо балдар ойноор площадка тӧзӧӧри. Ол шӱӱлтелер јанынаҥ адакы јӧпти комиссия чыгарар.

Кош-Агашта дезе тӧс тепсеҥди јарандырар деп јӧп јарадылган. Мында чечектердиҥ клумбалары болор, чеден тургузылар, јабынтылу сцена бӱткӱлинче јазалар, аппаратурага керектӱ сетьтер ле кӧрӧӧчилерге отургыштар болор. Јербойыныҥ бюджединиҥ акчазыла, спонсорлордыҥ болужыла площадкага асфальт салары темдектелет.

Мындый ок шӱӱжӱлер Шабалин ле Кӧксуу-Оозы аймактарда база ӧткӧн. Шабалинде дезе Дорожниктердиҥ оромында спортплощадка јанынаҥ шӱӱлте шӱӱжӱге чыгарылган. Мында мини-футболдыҥ јалаҥы, качельдер, карусельдер, турниктер, шведский стенка, оромдогы тренажерлор болоры темдектелет. Бу ӱлекерге Шабалиндеги јурт јеезениҥ бюджединеҥ ӱзеери 100 муҥ салковой акча чыгарары темдектелип калган.

Кӧксуу-Оозында дезе тӧрт ӱлекер шӱӱжӱге чыгарылды: тӧс тепсеҥди јарандырары, Нагорный оромдо балдардыҥ спортплощадкалу ойноор площадказын тудары, Солнечный оромдо ойноор площадка тӧзӧӧри, Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда јеҥ јастанган јуучыл-јерлештерге учурлалган кереес-обелискти јарандырары.

Улаган аймакта тӧс јурттыҥ кандый јерин јарандырары аайынча шӱӱлтелер улустаҥ кочкор айдыҥ 25-чи кӱнине јетире алылар, келген шӱӱлтелер оноҥ јондык шӱӱжӱде кӧрӱлер. Шӱӱжӱге стадионды јазаары, јаҥы микрорайондо культураныҥ ла амыраштыҥ паркын ла хоккейный коробканы айландыра јерди јарандырары јанынаҥ шӱӱлтелер чыгарары темдектелет.

Майма аймакта мындый јондык шӱӱжӱлер тулаан айдыҥ 1-кы кӱнинде ӧдӧр. Јербойыныҥ албаты-јоны кандый јерди јарандырарын јети ӱлекердеҥ талдаар. Чой аймакта дезе шӱӱжӱ база келер айдыҥ башталганында ӧдӧр. Турачак аймакта ӱлекерде эки јурт — Турачак ла Иогач туружат.

Шӱӱжӱлер ӧйинде улус бойыныҥ шӱӱлте-ӱлекерлерин база адаар, корулаар аргалу.

Бу программа Горно-Алтайскта 2017-2018 јылдарда ӧткӧн ӧйдиҥ туркунына каланыҥ кӧп квартираларлу тураларыныҥ јанында 10 јер, кӧп албаты-јон болуп турган 6 јер ле эки парк јарандырылган. Эки јылдыҥ туркунына бу ууламјы аайынча 103,45 миллион салковойдыҥ иштери ӧткӱрилген.

«Калада јарамыкту айалга тӧзӧӧри» деген программаны бӱдӱрери аайынча јондык комиссияныҥ јуунында келер јуук ӧйдӧ бу ӱлекерле колбулу иштер шӱӱжилип кӧрӱлген. Горно-Алтайсктыҥ администрациязыныҥ јааны Ольга Сафронованыҥ комиссияныҥ јуунында эткен јетирӱзиле, быјыл да ол ӱлекерле колбулу элбек кемдӱ иштер ӧдӧр. Темдектезе, Майма сууны јараттай јерлерди јарандырары аайынча экинчи бӧлӱк иштер, Коммунистический проспектте (проспекттеги 37-чи таҥмалу турадаҥ ала Б. Головинниҥ оромы бириккенине, 42-чи таҥмалу турадаҥ ала 56-чы таҥмалу турага — В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназияныҥ туразыныҥ јанына јетире) тротуарларды јарандырары јанынаҥ иштер ӧдӧр. Кучияктыҥ, Ленинниҥ оромдорында ла Заимка микро-
райондо оромдордогы спортплощадкалар тургузылып јазалары база темдектелет.

Строительдердиҥ оромындагы 4-чи таҥмалу тураныҥ јанында балдардыҥ спортплощадказын јарандырары база планга кирет. Спорттыҥ объегиниҥ јериниҥ ээжи-некелтелерине келижер јер-участок муниципалитетте тургуза ӧйдӧ јок болгонынаҥ улам, хоккейный коробканы тӧзӧӧри јанынаҥ иштер соҥында ӧйгӧ кӧчӱрилген.

«Калада јарамыкту айалга тӧзӧӧри» деген программа 2017 јылдаҥ ала иштеп баштаган ӧйдиҥ туркунына каланыҥ администрациязына кӧп квартираларлу 63 тураныҥ улузынаҥ 46 шӱӱлте келген. Кажы ла шӱӱлте јондык комиссияда бастыра јанынаҥ шӱӱжилип кӧрӱлген, эҥ кӧп баллдар алган шӱӱлтелер конкурста јеҥген деп окылу темдектелип, олор аайынча иштер ӧткӱрилген.

2019 јылда Горно-Алтайскта туралардыҥ јанында јерлерди јарандырарына бастыра кеминде бюджеттердеҥ 26,5 миллион салковой кире акча ууландырылары темдектелет.

Албаты-јонныҥ шӱӱлтезиле болзо, бу ӱлекер иштеп баштаганынаҥ кӧп ӧй ӧтпӧгӧн дӧ болзо, ол аайынча элбек кемдӱ иштер ӧткӱрилгени ле ӧткӱрилип јатканы иле кӧрӱнет.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы